19084

ÇELİKHAN OVASI (ADIYAMAN) ve YAKIN ÇEVRESİNDE DOĞAL ORTAM İNSAN İLİŞKİLERİ

Çelikhan ovası Türkiye’nin büyük tektonik yapılarından Güneydoğu Anadolu bindirmesi ile Doğu Anadolu fay zonunun kesiştiği alanda, bu iki yapının denetiminde şekillenmiş, dar alanlı, tektono-karstik bir ovadır. Flüvyal süreçler ve Permo-Karbonifer yaşlı mermerlerin karstlaşması ile oluşmuş tektonik kökenli Çelikhan ovası (Adıyaman) Güneydoğu Toroslar arasında, 1250-1350 m.’ler arasında, 15 km2 alan kaplamaktadır. Çelikhan ovası çevresinde relief derin vadiler ve yüksek dağlardan oluşmaktadır. Dağlık yörede ovanın dar alanlı ve bu nedenle de tarım alanlarının kısıtlı olması halkı zorunlu olarak mera hayvancılığına yöneltmiştir. Karstik ve dağlık ekosistemde bitki örtüsünün uzun yıllar tahribi sonucunda yörenin % 70’inden fazla bölümünde şiddetli erozyon ortaya çıkmıştır. Yöre halkı geçim sıkıntısı nedeniyle büyük şehirlere göç etmektedir. Ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarıyla bozulan ekolojik denge yeniden kurulmaya çalışılmaktadır. Yörenin en önemli coğrafi sorunları; şiddetli erozyon, kütle hareketleri, çığ, siltasyon ve yüksek deprem riskidir. Dağlık ve karstik ekosistemdeki yöre gür karstik kaynakları, zengin florası, lokal kliması ile hayvancılık, arıcılık, alabalık yetiştiriciliği, meyvecilik ve yöreye özgü tütün yetiştiriciliğine uygun koşulara sahiptir. Bu çalışmada, kırsal bir alan özelliğindeki Çelikhan ovası ve yakın çevresinin doğal ortam koşulları tanıtılmakta, coğrafi çevre ile insan arasındaki ilişkiler değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çelikhan ovası (Adıyaman), doğal ortam, arazi kullanımı

PDF

___

ATALAY, Ġ., 1989, Türkiye’de Kır Yerleşmelerinin Arazi Degredasyonu Üzerindeki Etkileri; Atatürk Kül. Dil ve Tar. Yük. Kur. Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu Coğrafya AraĢtırmaları C: 1, S: 1, s: 91-101 ANKARA
ATALAY, Ġ., 2002,Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri;Orman Bakanlığı Yayınları, No 123
BĠRĠCĠK, A.S., 1994, “Gölbaşı Depresyonu”; Türk Coğr. Der. S : 29 s: 53, ĠSTANBUL
EROL, O., ALKAN, E., ELĠBÜYÜK, M., ve DOĞU, A.F., 1987, AĢağı Fırat Bölgesinde Bugünkü ve Kuvaterner’deki Doğal Çevre KoĢulları; ODTÜ. AĢağı Fırat Projesi, 1978-79 ÇalıĢmaları. AĢağı Fırat Projesi Yayınları Seri: 1, No: 3 ANKARA
GÖZÜBOL, A.M., ve ÖNAL, M., 1986, Malatya Ġli Çat Barajı Tüneli Jeolojik ve Mühendislik Jeolojisi Ġncelemesi; Tübitak Proj. ANKARA.
KARAMAN, T., ASLAN, F., BAKIRHAN, B., POYRAZ, N., ALAN, Ġ.,
KADINKIZ, G., KILINÇ, F., YILMAZ, H., 1993, Malatya DoğanĢehir, Çelikhan Dolaylarının Jeolojisi; M. T. A. Genel Müd. ArĢiv No: 479
ÖZDEMĠR, M. A., ve SUNKAR, M., 2002, “Çelikhan Ovası (Adıyaman) ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi”;F. Ü. Sos. Bil. Der. C: 12, S: 1 s: 25-47 ELAZIĞ
ÖZDEMĠR, M. A., ve TONBUL, S., 1996, “Şiro (Örmeli) Çayı Havzası ve Yakın Çevresinde (Malatya Güneydoğusu) Arazi Kullanımı, Sorunlar ve Öneriler;, F. Ü. Sos. Bil. Der. C: 7 S: 1-2 s: 145-173 ELAZIĞ
ÖZDEMĠR, M. A., 1996, “Doğu Anadolu Fay Zonunun Sincik (Adıyaman) İle Hazar Gölü (Elazığ) Arasındaki Jeomorfolojik Özellikleri” ; F. Ü. Sos. Bil. Der. C: 8 S: 1 s: 191-217 ELAZIĞ
PERĠNÇEK, D., 1979, “Geological İnvestigation Of The Çelikhan-Sincik- Koçali Area (Adıyaman Provinz)”; Ġst. Üniv. Fen. Ed. Mec. Seri: B s: 127-147
ġAHĠN, C.,1990, Aladağ Çayı Havzasında Çevre Koşulları ve Bunlarla İlgili Bozulmuş Doğal Dengenin Yeniden Kurulmasına İlişkin Sorunlar ve Çözüm Yolları; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Dizisi Sayı: 1
TONBUL, S., 1987, Elazığ Batısının Bitki Örtüsü Özellikleri; F. Ü. Sos. Bil. Der. 1/1, s: 209-225, Elazığ