2-3 Mart 2005 Turhal Sel Afeti ve Sonuçları

Orta Karadeniz Bölümü’nde, hidrografik anlamda Yesilırmak Havzası sınırları içerisinde yer alan Turhal ilçe merkezi zaman zaman sel afetine maruz kalmaktadır. Yörede, genel olarak kısa sürede bol su bırakan konvektif yagıslar ve bunlara eslik eden hızlı kar erimeleri, uygun jeomorfolojik özellikler ve zayıf bitki örtüsü gibi faktörlerle baglantılı olarak gelisen seller etkili olmaktadır. Nitekim, 2-3 Mart 2005 tarihinde de yörede bir sel afeti yasanmıstır. Sel afeti sonucu bir kisi hayatını kaybetmis, ulasımda aksamalar yasanmıs, konutlar ve eklentileri ile Turhal Belediyesi’ne ait çesitli yapılar (mezbaha, beton santrali, içme suyu tesisleri…) hasar görmüs, büyük ve küçükbas hayvanlar telef olmus, tarım alanları sular altında kalmıs, otomobil ve diger araçlar zarar görmüstür. Sel olayı sonucu, yüz binlerce YTL’lik maddi hasar ortaya çıkmıstır. Nitekim, 2-3 Mart 2005 tarihinde gerçeklesen afetin yol açtıgı kayıt altına alınabilmis maddi zarar 125.819,80 YTL’dir. Bu çalısmada 2-3 Mart 2005 tarihli selin nedenleri, olusumu ve sonuçlarının cografi bakıs içerisinde degerlendirilmesi amaç edinilmis, sele karsı hassas olan yörede gelecekte yasanabilecek afetlere karsı alınabilecek önlemlerin tartısmaya açılması hedeflenmistir. Çalısma hazırlanırken, 2-3 Mart 2005 tarihinde meydana gelen selin olusumunu kolaylastıran sahanın topografik, hidrografik ve bitki örtüsü özellikleri ile ilgili arazi arastırmaları yapılmıstır. Ayrıca, Turhal Meteoroloji stasyonu’na ait iklim verilerinden, akarsularla ilgili mevcut akım degerlerinden, ilgili kamu kurumlarınca hazırlanan sel zararlarına ait raporlardan yararlanılmıstır. nceleme alanında sellerin yol açtıgı zararları azaltmak için afetler öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılacak çalısmaların akılcı bir sekilde plânlanması ve uygulanması gerekir. Tespit edilebildigi kadarıyla, bugüne kadar yasanan seller, etkileri ve yapılan çalısmaları kapsayan bir veri tabanı olusturulmalıdır. Böyle bir veri tabanı hem yörenin sele hassasiyeti konusunda bir perspektif ortaya koyacak, hem de planlamaya katkıda bulunacaktır. Taskınlara yol açabilen akarsu havzalarının orta ve yukarı bölümlerinde görülen ve asagı çıgırda sele neden olabilecek hava olaylarından ilçede anında haberdar olunabilecek bir iletisim agı olusturulmalıdır. Sellerin, akarsu havzalarının yukarı bölümlerinde kontrolü daha kolaydır.

The Flood Disaster in Turhal on 2-3 March 2005 and its Results

In the Mid Black Sea Region, being in the Yesilırmak Basin in hydrographic context the Turhal city center has been subjected to floods in time. In general due to the convective precipitations which leave relatively to much rain in short time and the accompanying snow melt, suitable geomorphologic structure and the bare ground floods are being effective in the region. Likewise in 2-3 March 2005 the region faced to a flood. Because of the flood one person was dead, disruptions on transportation occurred, the settlements and their attachments and various constructions of the Turhal Municipality (slaughterhouse, cement station, drinking water supplements) suffered from damage, cattle and sheep died, agricultural areas were covered by floods, the cars and other equipments were destroyed by the flood. Hundred thousands of YTL damages have occurred. 2-3 March 2005 hazard had caused 125.819,80 YTL recorded damage. The aim of this research is to determine the reasons and occurrence of 2- 3 March 2005 flood and to discus the precautions that should be applied for the flood sensitive areas in the region. During the preparation of the study, some field researches were performed on the topographic, hydrographic and the vegetation features of the land which facilitate the occurrence of the flood. The climatic data was gathered from Turhal Meteorology station and the flow rate data of the rivers were gathered from the flood hazard reports prepared by government associations. In order to reduce the damages of the floods, action plans must be wisely prepared for pre-flood, flood and after flood period and precisely performed. A database system must be established including all data till now on floods, their effects and the efforts against floods as much as possible. This kind of database will both help to determine the vulnerability of the area against flood and for further planning. An early warning system must be established to inform the down basin settlers of the river about the weather conditions at the middle and upper basin of the river basin which can cause floods. The control of the floods is easier at the upper basins of the rivers. Keywords: 2-3 March 2005, Turhal, Flood, Natural

___

  • Atalay, İ., 1986, Uygulamalı Hidrografya. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 38, İzmir.
  • Bayındırlık ve İskan Bakanlıgı Afet İşleri Genel Müdürlügü, 2005. 2-3 Mart 2005 Turhal Seli Afet Degerlendirme Raporu (30.05.2005). Sayı: 1750, Dosya:60-35, Ankara.
  • DSİ, 2000, Turhal-Gülüt Projesi Turhal Barajı ve Sulaması Planlama Raporu. DSİ 7. Bölge Müdürlügü, Samsun.
  • Karayolları 7. Bölge Müdürlügü, 2005, Turhal Belediyesi Sehir İçi Yollarının Asfalt Onarım ve Yenilenmesi İşi Kesif Özeti (23.03.2005). Samsun.
  • Şahin, C.-Sipahioglu, S., 2002, Dogal Afetler ve Türkiye. Gündüz Egitim ve Yayıncılık Turizm Sanayi Ticaret Limited Sirketi Yayını, Ankara.
  • Tokat İli Bayındırlık ve İskan Müdürlügü, 2005, Turhal Belediyesi Su Deposu Binası ve Pompa Tesisleri Onarımı Kesif Özeti (15.03.2005). Tokat.
  • Tokat İli Bayındırlık ve İskan Müdürlügü, 2005, Turhal Belediyesi Mezbaha Binası Makine Tesisat Onarımı Kesif Özeti (15.03.2005). Tokat.
  • Zeybek, H. İ., 1998, 22 Mayıs 1998 Havza Sel-Taskın Felaketi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 11 (157-164), Samsun.
  • Zeybek, H. İ., 2003, Turhal Ovası ve Yakın Çevresi Toprakları. Türk Cografya Dergisi, Sayı: 41 (41-60), İstanbul.