PAKİSTAN VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİN GELİŞİMİNDE HİNDİSTAN HİLAFET HAREKETİNİN ETKİLERİ

Hilâfet makamı ile Osmanlı Devleti’ne bağlı olan alt kıta Müslümanları Osmanlı Devleti’ni özellikle Hilâfet makamını içinde bulunduğu tehlikeli süreçten kurtarmak için çeşitli siyasi oluşumlar içine girmişler, gazete yazıları ve şiirler aracılığıyla da bu yönde propagandalar yapmışlardır. 1919-1924 yılları arasında bu yaklaşımla oluşturulan Hindistan Hilâfet Hareketi siyasi yönünün yanı sıra Urdu edebiyatına yansımaları açısından da önem taşımaktadır. Bu çalışmamızda Hindistan Hilâfet Hareketi’nin Urduca şiir ve düz yazıya ne şekilde yansıdığı araştırılarak, edebiyatı ne şekilde etkilediği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hindistan, Osmanlı Devleti, İngiltere, Hilâfet Hareketi, Urdu Edebiyatı

THE EFFECTS OF THE INDIAN KHILAFAT MOVEMENT ON THE DEVELOPMENT OF PAKISTAN AND TURKEY RELATIONS

The Muslims in the subcontinent who were dependent on the Ottoman Empire through Caliphate maqam, entered into several political groups and in this direction, they made propagandas with newspapers and poems to save the Caliphate maqam from this dangerous situation. The Indian Khilafat Movement which was created with this approach between 1919-1924 has an importance not only in terms of its political aspect but also its Urdu literary reflections. In this study, it was tried to reveal how the Indian Caliphate Movement reflected on Urdu poetry and prose, and how it affected literature.

Keywords:

India, Ottoman Empire, England, Khilafat Movement, Urdu Literature,

PDF

___

AZİZ, K. Kemal, Hint Hilâfet Hareketi Belgelerle (1915-1933), Çev. İbrahim Kapaklıkaya, Mahya Yayınları, İstanbul 2014.
AZİZ, K. Kemal, Hint Hilâfet Hareketi Belgelerle (1915-1933), Mahya Yayınları, İstanbul 2014.
ÇİFTSÜREN, Arzu, “Urdu Dili ile Yazılan Türkiye Seyahatnameleri Bibliyografyası”, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Kış Sayısı, Aralık 2020, s. 559-567.
ÇİFTSÜREN, Arzu, “Şibli Numani’nin Seyahatnamesi’nde II. Abdülhamid ve Gazi Osman Paşa”, Doğu Araştırmaları Dergisi, sy. 18, 2018, s. 5-16.
DALE, Stephen F., The Muslim Empires of the Ottomans, Safavids, and Mughals, Cambridge University Press, 2010.
DAVAZ, Kemal Özcan, Atatürk-Bangladeş-Kazi Nazrül İslam, Divan Yayıncılık, Ankara 2000.
ERASLAN, Cezmi, II. Abdülhamid ve İslâm Birliği, Ötüken Yayınları, İstanbul 1992.
ERASLAN, Cezmi, İmparatorluktan Ulus Devlete Türk İnkılâp Tarihi, PEGEM Akademi, Ankara 2017.
Han, Nevvab Ömer, Safarnama-i Ainah-ı Frang, Munşî Naval Kişor Yayınevi, Laknov 1885.
İKBAL, Muhammed, Hareket Zili (Bang-i Dera), Çev. Celal Soydan, Hece Yayınları, Ankara 2013.
KARDAŞ, Zekai, “Ebû’l Kelâm Âzâd ve el-Hilâl Gazetesi Çerçevesinde Türkiye ve Türkler”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
KİŞMİR, Aykut, Pakistan Tarihinde Türkler, Demavend Yayınları, İstanbul 2019.
KULKE, Hermann, Dietmar Rothermund, A History of India, London 2002.
MİNAULT, Gail, “Urdu Political Poetry during the Khilafat Movement”, Modern Asian Studies, S 8/4, s. 459-471.
NİYAZİ, Mevlânâ Abdülsettar Han, Khilafat-e Pakistan, Chattan Printing Press, Lahor.
ÖKE, Mim Kemal, Hilâfet Hareketleri, İrfan Yayıncılık, İstanbul 2005.
ÖZCAN, Azmi, “İngiliz Doğu Hindistan Şirketi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 22, Ankara 2000.
ÖZCAN, Azmi, Pan-İslâmizm Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1924), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
QURESHI, M. Naeem, “The Indian Khilafat Movement”, Journal of Asian History, Quaid-i-Azam University, S 12, İslamabad 1978.
QURESHI, M. Naeem, Pan-Islam in British India (The Politics of the Khilafat Movement 1918-1924), Oxford University Press, 2009.
TEMİZ, Mehmet Enes - ÇAKMAKÇI, Mehmet Kemal, “Türk Asıllı Şair Emir Hüsrev-i Dihlevî’nin Hint Kültürüne ve Edebiyatına Tesirleri”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C 23, sy. 42, Bursa 2022, s. 609-624.
The Indian Press 1870-1880: A Small World of Journalism, Uma Das Gupta, JSTOR Cambridge University Press, http://www.jstor.org/stable/311549, Çevrimiçi 22.09.2022.
TOKER, Halil, Arzu Çiftsüren, He Soda Jab se Layla-e-Khalafat ka, Haji Hanif Matbaası, Lahor 2015, s. 338-340.
VIKRAM, Nand Kişor, “Khilafat Tehreek aur Mahatma Gandhi”, Turki meyn Urdu Zeban ve Adab ka So Saleh Sefer, Fazli Sonz, Pakistan 2015.