KUR’ÂN’DAKİ HİKMET KAVRAMI ÇERÇEVESİNDE KUR’ÂN-SÜNNET BÜTÜNLÜĞÜ

Bu makalede Kur’ân–Sünnet bütünlüğünün Kur’ân’daki temelleri ele alınmakta ve özellikle “hikmet” kavramı üzerinde durulmaktadır. Hikmet kelimesi, Kur’ân’da geçtiği yere göre farklı anlamlara gelmektedir. Hikmet kelimesinin anlamlarından birisi ve en önemlisi nübüvvet ve vahyin uygulanması olan sünnettir. Sünnet ve Kur’ân’ı birbirinden bağımsız olarak ele almak ve anlamaya çalışmak her şeyden önce Kur’ân açısından doğru değildir. Zira gerek hikmet kavramı gerekse Kur’ân’daki diğer âyetler Kur’ân-Sünnet bütünlüğüne özellikle delalet etmektedir. Sünnetin ikinci kaynak oluşunun tespitinin ardından bir o kadar da onun mahiyetinin bilinmesi gerekmektedir. Sünnetin bütünüyle vahiy ürünü, tamamen Hz. Peygamber’in ictihadları veya kısmen vahiy kısmen de ictihad şeklinde olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. Deliller çerçevesinde sünnetin hem vahiy hem de ictihadlardan oluştuğu anlaşılmaktadır. Kur’ân ile Sünnet ayrılmaz ikilidir. İslâmî olduğunu ileri süren her türlü düşünce ve eylem bu iki temel kaynaktan beslenmek zorundadır.

Anahtar Kelimeler:

Kur'ân, , Hikmet, , Sünnet, , Bütünlük, , Müfessir, , Tefsir.

THE INTEGRITY OF THE QUR’ANSUNNAH WITHIN THE FRAMEWORK OF THE CONCEPT OF ALHİKMA( WISDOM) IN THE QUR’AN

In this article, the foundations of the integrity of the Qur'an and Sunnah in the Qur'an are discussed and the concept of “wisdom” is emphasized in particular. The word Wisdom (hıkma) has many meanings, one of which is prophecy (nubuvvah) and the other is the Sunnah, which is the application of revelation. Especially from the point of view of the Qur'an, it is not correct to consider and try to understand the Sunnah and the Qur'an independently of each other. After determining that the Sunnah is the second source, its content should be known as well. There are three views on the content of the Sunnah. The first of these is the product of revelation. The second is purely the jurisprudence of the prophet. Thirdly, it is partly revelation and partly the jurisprudence (ijtihad) of the prophet. Within the framework of the evidence, it is understood that the Sunnah consists of both revelation and jurisprudence (ijtihad). The Qur'an and Sunnah are inseparable dualities. All kinds of thoughts and actions that claim to be Islamic must be inspired by these two basic sources.

Keywords:

Qur’an, Hikma(wisdom), Sunnah, Exegete, Exegesis.,

PDF

___

Abdülbâkī, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres li-elfâẓi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1987.
Akbulut, Ahmet. Nübüvvet Meselesi Üzerine. Ankara: Birleşik Yayınları, 1992.
Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’s-sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh. Beyrût: Daru’l-llmi li’I-Melayîn, 1979.
Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. et-Taʿrîfât. thk. Komisyon. Beyrût: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1403/1983.
Dârimî, Ebû Abdillah b. Abdirrahman. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Denizkuşları, Mahmut. Sünneti Terk Kur’ân’la Amel Meselesi. Konya: Ribat Yayınları, 1997.
Duman, M. Zeki. Vahiy Gerçeği. Ankara: Fecr Yayınevi, 1997.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
Ebû Şehbe, Muhammed. Sünnet Müdafaası. çev. Mehmet Görmez - M. Emin Özafşar. Ankara: Rehber Yayınları, 1990.
Gazzâlî, Muhammed. Kur’ân’ı Anlamada Yöntem. Ankara: Nida Yayınları, 1993.
Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-ʿAyn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrâhîm Sâmerrâî. b.y: Mektebetü’l-Hilâl, ts.
İbn Âşûr Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tunusiyye, 1984.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdu’l-Hakk b. Galib b. Abdirrahman. el-Muharreru’l-vecîz fî tefsiri’l-kitabi’l-azîz. thk. Abdüsselam Abdüşşafî Muhammed. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah ibn Muhammed. Kitâbu’l-Îmân. nşr. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî. Dımaşk: el-Mektebü’l-İslâmî, ts.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Mu‘cemü mekāyîsi’l-luga. thk. Abdussselâm Muhammed Hârûn. B.y: Daru’l-Fikr, 1399/1979.
İbn Hazm. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Beyrût: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1983.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâîl. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Samî b. Muhammed Selâme. B.y: Daru Tayyibe, 1420/1999.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrût: Daru Sâdır, 1414.
İbnü’l-Esîr, Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîrüddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî. en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’leser. thk. Tahir Ahmed ez-Zâvî-Mahmud Muhammed et-Tanahi. Beyrût: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
İsa, Abdülcelil. Peygamberimizin İctihatları. çev. M. Hilmi Merttürkmen - Abdülvehhab Öztürk. Ankara: Pars Matbaacılık, 1976.
Karadavî, Yusuf. Sünnet’i Anlamada Yöntem. çev. Bünyamin Erul. İstanbul: Nida Yayınları, 1991.
Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’ân’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslâm Düşüncesinde Sünnet. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1997.
Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî-İbrâhîm Atfeyiş. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1384/1964.
Kutluer, İlhan. “Hikmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/ 503-511. İstanbul: TDV Yayınları,1998.
Mevdûdî Ebu’l-A’lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. çev. Heyet. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
Mukātil b. Süleyman. el-Vücûh ve’n-nezâir. haz. Ali Özek. İstanbul: İlmi Neşriyat, 1993.
Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’tte’vîl. thk. Yusuf Ali Bedevî. Beyrût: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyip, 1419/1998.
Önkal, Ahmet. “Vahiy-Sünnet İlişkisi ve Vahy-i Gayr-i Metluvv”. Kur’ân ve Sünnet Sempozyumu Bildiriler 1-2 Kasım 1997. Ankara: İrfan Vakfı, 1999.
Polat, Selahattin. Hadis Araştırmaları. İstanbul: İnsan Yayınları, ts.
Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, ts.
Sıddıkî, Mazharuddîn. İslâm Dünyasında Modernist Düşünce. İstanbul: Dergah Yayınları, 1990.
Siret Ansiklopedisi. haz. Afzalurrahman vd. çev. Hakan Bayrak vd. İstanbul: İnkılap Yayınları, 1990.
Şafiî, Muhammed İdrîs. er-Risâle. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
Şafiî Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. Beyrût: Dâru’l-Minhâc, 1399.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘ul-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. B.y: Müessesetü’r-Risale, 1420/2000.
Tan, Bilal. Kur’ân’da Hikmet Kavramı. İstanbul: Pınar Yayınları, 2000.
Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. thk. Ali Dahrûc. Beyrût: Mektebetü Lübnan, 1996.
Toksarı, Ali. Delil Olma Yönünden Sünnet. Kayseri: Rey Yayıncılık, 1994.
Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki’t-tenzîl ve ‘uyunü’lekâvîl fî vücuhi’t-te’vîl. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1407.