KUR'ÂN'A GÖRE YETİMLERİN HİMAYESİ

Bu makale yetimlerin himaye edilmesi konusunuKur’ân âyetleri ışığında tahlil etmeyi hedeflemek-tedir. Öncelikle bir beşerî realite olarak toplumsalyapının vazgeçilmez bir parçasını oluşturan yetimlereyönelik birtakım düzenleme ve müeyyideler tespitedilmiş, buna bağlı olarak da birey ve toplum ölçe-ğinde yetimlere karşı yapılması gereken dinî, ahlâkîve sosyal sorumluluklar, âyetlerin çizdiği çerçevedebelirlenmeye çalışılmıştır. Câhiliye döneminde horve hakir görülerek aşağılanan ve toplumsal hayattandışlanan yetimlerin İslâm’ın getirmiş olduğu birtakımdüzenleme ve uygulamalarla bir taraftan sağlam vesağlıklı kişiliğe sahip olmaları; akıl, beden ve ruhsağlığı açısından gelişimlerini tamamlamaları diğertaraftan da içinde yaşadıkları çevre ve topluma enteg-re olarak sosyal hayatta aktif rol almaları amaçlan-mıştır. Bu çerçevede Kur’ân’ın, yetimlerin insan onurve haysiyetine yaraşır bir hayat sürmelerini öngördü-ğünü, dolayısıyla da Müslümanları, yakınlarında veçevrelerinde bulunan yetimlere sahip çıkarak koruyupkollamaya, onların malî işlerini deruhte etmeye,eğitim ve öğretimleriyle ilgilenmeye kısaca bireysel,fiziksel, zihinsel ve psikososyal gelişimlerini yakın-dan izlemeye teşvik ettiğini söylemek mümkündür.İşte bu çalışmada konuyla ilgili fıkhî tartışmalardandaha ziyade İslâm’ın yetime verdiği değeri açıkçaortaya koyan Kur’ân âyetlerinden hareketle yetimeve onun himaye edilmesine ilişkin temel öğretiler veprensipler belirlenmeye gayret gösterilmişti

THE PROTECTION OF ORPHANS ACCORDING TO THE QUR'AN ABSTRACT This paper aims to explore the protection of orphans in the light of Qur'anic verses. After a discussion on certain

This paper aims to explore the protection of orphans in the light of Qur'anic verses. After a discussion on certain regulations and responsibil- ities that establish orphans as natural members of our society, the paper highlights within the framework of Qur'anic verses some of the religious, moral, and social duties both individuals and the larger community have to fulfill. Before the advent of Islam, orphans had to endure humiliation, oppression, and alienation. The regulations and principles that were introduced with Islam were designed to help orphans to identify themselves with a well-grounded character, de- velop as a healthy person in mind, body, and spirit, and to be integrated into the society with active participation. The Qur'an stipulates for orphans a life with honor and dignity, thus encourages Muslims to provide protection over orphans, to afford their finan- cial, educational and other needs, and to follow closely their their personal, physical, spiritual, and social devel- opments. In this paper, the emphasis has been laid more on the Qur'anic verses which clearly reveals the value Islam reserves for orphans, rather than the jurispruden- tial arguments, in order to specify basic teaching and principles on the topic

PDF

___

Ali el-Müttakî, Kenzu'l-ummâl, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1985/1405.
Acar, Ali, "Yetimlerin Sosyal Güvenliği", Diyanet İlmi Dergi, 1993, c. IV, sy. 29, s. 81-90.
Ağırman, Cemal, "Fert ve Toplumun Yetim ve Öksüzlere Karşı Sorumlu- lukları" Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. VII (2007), sy. 2, s. 9-30.
Ateş, Ali Osman, İslâm'a Göre Câhiliye ve Ehl-i Kitap Örf ve Âdetleri, Beyan Yay., İstanbul 1996.
Ateş, Süleyman, Kur'ân Ansiklopedisi, Kur'ân Bilimleri Araştırma Vakfı (KUBA), İstanbul trz.
Altuntaş, Halil, "Kur'ân ve Sünnet Perspektifiyle Yetimler ve Öksüzler", IV. Din Şurası, Ankara 2009.
Başkan, Ömer, Yetim Kavramı Bağlamında Mekkî Âyetlerde Toplumun Zayıf Unsurlarına Yönelik Koruyucu Dil, Çorum Belediyesi Kültür Yay., Çorum 2013, s. 452-459.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali, es-Sünenü'l-kübrâ, Dâire- tü'l-Maârifi'l-Osmaniyye, Haydarâbâd, 1344.
Bilgin, Beyza, "Yetim ve Kimsesiz Çocuklarla İlgili Tesis Kurmanın ve Yaşatmanın Önemi", Diyanet İlmi Dergi, 1997, c. XXXIII, sy. 3, s. 3-18.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu's-sahîh, Dâru'l-Kü- tübi'l-İlmiyye, Beyrut 1994.
Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi (Hadis Ansiklo- pedisi), I-XVIII, (II, 517-535), Akçağ Yayınları, Ankara 1988.
_______ , Kur'ân'da Çocuk, İstanbul 1984.
Cemâl, Muhammed, Hukûku'l-yetimi fi'l-fıkhi'l- İslâmî, Câmiâtü'n-Neca- hi'l-Vataniyye Külliyati'd-Dirâseti'l-Ulya, Filistin 2007.
Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî Râzî, Ahkâmü'l-Kur'ân, Dâru İhyai't-Türâ- si'l-Arabî, Beyrut 1985.
Cevad Ali, el-Mufassal fî tarihi'l-Arab kable'l-İslâm, Beyrut 1970.
Derveze, İzzet, et-Tefsîru'l-hadîs, Ekin Yay., İstanbul 1998.
_______ , Asru'n-nebi, Mehmet Yolcu, Ekin Yay., İstanbul 1998.
Ebü'l-Bekkâ, Eyyüb b. Mûsâ el-Hüseynî, el-Külliyat mu'cem fi'l-mustala- hati ve'l-furûki'l-lugaviyye, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut trz.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistanî, Sünenü Ebî Dâvud, Dâru'l Kütübi'l-Arabî, Beyrut trz.
Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1998.
Eymen Humey Ömer Hammâd, Ahkâmü'l-yetimi'l-maliyeti fi'ş-şeria- ti'l-İslâmiyye ve tatbikatiha fi mehâkimi'ş-şer'iyye, Külliyati'ş-Şeria, Gazze 2009.
Ferrâ, Ebû Zekeriya Yahyâ b. Ziyâd b. Abdilah b. Manzûr ed-Deylemi, Meâni'l-Kur'ân, Dâru'l-Mısriyye li't-Te'lif ve't-Terceme, Mısır trz.
Firüzâbâdî, Mecduddin Ebû Tâhir Muhammed b. Yâkub, el-Kamusu'l-Mu- hit, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 2005.
Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, Yeni Şafak Kültür Hizmeti, Ankara 2003.
Heysemî, Nûreddin Ali b. Ebî Bekr, Mecmau'z-zevâid ve menbau'l-fevâid, Dâru'l-Fikr, Beyrut 1412.
İbn Aşûr, Tâhir, et-Tahrîr ve't-tenvîr, Dâru Tunusiyye, Tunus 1984.
İbnü'l-Arabî, Ahkâmü'l-Kur'ân, İsâ el-Babi el-Halebî, Kahire 1974.
İbn Hişam, Ebû Muhammed Abdülmelik, es-Sîretü'n-Nebeviyye, Kahire 1955.
İbn Kesir, Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîm, Dâru't-Taybe, Riyad 1999.
İmam Malik, Ebû Abdullah Malik b. Enes, el-Muvatta, tahk. Takiyyuddin en-Nedvî, Dâru'l-Kalem, Dımaşk 1991.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî, Sünenü İbn Mâce, tahk. Muhammed Fuad Abdülbâki, Dâru'l-Fikr, Beyrut trz.
İbn Manzûr, Ebü'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî (711/1311), Lisânü'l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut trz.
İbn Sa'd, et-Tabakâtü'l-kübrâ, Mektebetü'l-Hanci, Kahire 2001.
Kâsımî, Mehâsinü't-te'vîl, Cemâluddin b. Muhammed Said b. Kâsım, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiye, Beyrut 1418.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi li ah- kâmi'l-Kur'ân, Dâru Âlemi'l-Kütüb, Riyad 1952.
Kutub, Seyyid, Fî zilali'l-Kur'ân, çev. Saraç, M. Emin; Şengüler, İ. Hakkı; Karlığa, Bekir), I-XVI, Hikmet Yay., İstanbul 1979.
Maverdî, Ebü'l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Habib el-Basrî el-Bağdâdî, en-Nüket ve'l-uyûn, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiye, Beyrut trz.
Merâgi, Tefsiru'l-Merâgî, Matbaatu Mustafa Babi, Mısır 1946/1365.
Mukâtil b. Süleyman, Tefsir, Dâru İhyai't-Türâsi, Beyrut 1423.
Mevdudî, Ebû'l-Alâ, Tefhîmu'l Kur'ân, İnsan Yay., İstanbul 1991.
Müslim, Müslim b. el-Haccâc, Sahîhu Müslim, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Ara- bî, Beyrut trz.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Sünenü'n-Nesâî, tahk. Abdül- fettâh Ebû Gudde, Mektebetü'l-Metbûati'l-İslâmiyye, Haleb 1986.
Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu'l-gayb, Dâru'l-Kütü- bi'l-İlmiyye, Beyrut 2000.
Rızâ Reşîd, Muhammed b. Ali, Tefsîru'l-menâr, Heyetü'l-Mısriyye, Mısır 1990.
Sabûnî, Ravâiu'l-beyân tefsîru âyâti'l-Kur'ân, Mektebetü'l-Gazzâlî, Dı- maşk 1980.
Sancık, Murat, İslâm Öncesi Dönem Câhiliye Kültürü, Isparta 2002.
Semerkandî, Alaaddin Ali b. Yahyâ, Bahru'l-ulûm, Sezgin Neşriyat, İs- tanbul 1993.
Şâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbas, Ahkâmü'l-Kur'ân, Dâ- ru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1980.
Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhim b. Mûsâ b. Muhammed el-Gırnatî, el-Muvafakât, tahk. Ebû Ubeyde Dâru İbn Affan, Huber 1997/1417.
Şeltut Mahmut, Tefsîru'l- Kur'âni'l-Kerîm, Kahire 1424, 2004.
Taberî, Câmiu'l-beyân fî te'vîli'l-Kur'ân, tahk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü'r-Risâle, 2000.
Temel, Nihat, Kur'ân'da Sosyal Güvenlik Kurumu Olarak İnfak, Marma- ra Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, no: 187, İstanbul 2001.
Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, el-Câmiu's-sahîh süneni't-Tirmizî, tahk. Ahmed Muhammed Şakir, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut trz.
Zebidî, Ebü'l-Feyz Murtazâ Muhammed b. Muhammed b. Muhammed, Tâcü'l-arûs min cevâhiri'l-Kâmus, tahk. Abdülhalim Tahâvî, et-Türâ- sü'l-Arabî, Kuveyt 2001.
Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an hakâiki't-tenzîl ve Uyûni'l-ekâvîl fî vucûhi't-te'vîl, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut trz.