Medeniyet sosyolojisi, şehir ve toplumların medeniyet boyutları ile medeniyetin şehir ve toplum boyutlarını inceler. İslâm fi lozofu Muallim-i Sâni Ebû Nasr el-Fârâbî’nin toplum teorisinde medeniyetin yeri önemlidir. Bir toplum ve medeniyet teorisyeni olan Fârâbî, toplum, toplumsal hayat ve medeniyet gibi olgulara “sosyolojik okuma” olarak adlandırılabilecek bir perspektifl e yaklaşır. Filozofun medeniyet sosyolojisinde, medeniyet toplumsal hayata, insanların tabiatları gereği toplum olma zorunluluklarına işaret eder. Fârâbî’nin topluma ve evrensel ma’mûraya giden yolda yapı taşı olan “el-Medînetü’l-fâzıla”sı, medeniyetin merkezi olarak gözükmektedir. Aslında bu, İbn Haldun’un Hadariyet Toplumu ve Umran Toplumuyla oldukça yakın anlamlara karşılık gelir. Fârâbî, erdemli şehir toplumu, erdemli ümmet toplumu ve erdemli dünya toplumu kavramsallaştırma ve tanımlamalarıyla medeniyetin temel özelliklerine dair önemli bilgiler ortaya koymaktadır. Filozof, medeniyeti toplumsal bağlamda ele almakla ve tam toplumuyla eksik toplumuyla bütün toplumları medeniyet sahibi olarak kabul etmekle medeniyet sosyolojisine önemli katkılar sunmaktadır. Bu çalışmada Fârâbî’nin medeniyet yaklaşımları sosyolojik perspektifl e anlaşılmaya ve anlamlandırılmaya çalışılmaktadır.

The Sociology of Civilization investigates the civilizational aspects of city and societies and the urban and social aspects of civilizations. In the social theory of an Islamic philosopher, the Second Teacher Ebû Nasr al-Fârâbî, civilization has an important place. Al-Fârâbî (Alpharabius), a theorist of society and civilization, approaches to society, social life, and civilization with a perspective which can be called “sociological reading.” In the Philosopher’s “sociology of civilization”, civilization points to social life, the necessity of living in society for human beings. Al-Fârâbî's “Virtuous City” where is the building block on the road going to society and the universal ma'mûra (inhabited world) seems to be the center of civilization. Essentially this is in a sense similar to Ibn Khaldun’s Hadariyet Society and Umran Society. Al-Fârâbî produces important knowledges about the main features of the civilization via his conceptualizations and defi nitions of virtuous city society, virtuous ummat society, and virtuous world society. The Philosopher offers important contributions the sociology of civilization by considering civilization in the context of society and accepting all societies whether complete or incomplete society as having civilization. The author, in this work, tries to understand and explain Al-Fârâbî’s approach to civilization from a sociological perspective.