Hoca Ahmed Yesevî âlim ve ârifl erden sıklıkla bahsederek onların özelliklerini anlatmaktadır. Âlimler, müşkülleri/sorunları ilimle çözen ve haksız yere fetva vermeyen kimselerdir. Amel işlemeyen âlim, Yesevî’ye göre, ilmini çiğnemektedir. Sahte âlimlerin ömürleri, dünya malı ve benlik içinde geçer. Gerçek âlimler ise, Ahmed Yesevî nezdinde, ibadetlerini yerine getiren kullardır. Onlarda Hakk korkusu ve âhiret tasası bulunur. Yesevî felsefesinde iki tür âlim vardır: Cân âlimi, beden âlimi. Cân âlimi; efendisine yakındır, muhabbet şarabından içer. Beden âlimi; zâlimlere benzer, cehennem ateşine namzettir. Hoca Ahmed Yesevî, ârifl eri, mertler denizinin gerçek yolcuları olarak görmektedir. Gönül ülkesini açan ve ilmiyle amel eden gerçek âlimi, Allah ârif kılar. Dert erbâbının yâranı olan ârifl er, dünyanın hırslarına kapılmaz, menfaatlerini gözetmezler. Ârifl er, Ahmed Yesevî için, cân mülkünde elem çekenlerdir. Sır ehli olan ârifl er, Hakk’ın hakikatine vâsıl olanlardır.

Hodja Ahmad Yassawi have frequently mentioned scholar and sagacious by telling their features. scholars who are resolved problems and not given an unjust fetwa. According to Yesevi, scholar who is not performed action, have violated his knowledge. lifetime of quack scholar goes through in possessions and ego.The perspective of Yassawi, real scholars are serfs prayed. They have theophobia and sorrow of afterlife. Philosophy of Yassawi has two type scholar: body scholar and soul scholar. Soul scholar is close to magister, drinks love wine. Body scholar resembles cruels and he is applicant to hellfi re. Hodja Ahmad Yassawi have accepted sagacious as sea of braves’ real voyagers. God makes the real scholar who opens his country of heart and performed action as far as his knowledge into sagacious. sagacious who has been beloved of competent of bother don’t sink into greed of world and dont look out for their benefi ts. According to Ahmad Yassawi sagacious suffers in soul possession. Sagaciouses are belonged to compotent of mystery reach to reality of The Truth.