HADDÂDÎ’NİN EL-MUVAD. D. İH. Lİ ‘İLMİ’L-K. UR’ÂN TEFSİRİ ÜZERİNE

Bu makale son birkaç yüzyıldan günümüze kadar gizlikaldığı tespit edilen bir tefsire dikkatleri çekerek eserive müfessirini tanıtmayı hedeflemektedir. Dönemininmeşhur dil ve kıraat âlimi olan Ebû Nasr Ahmed b.Muhammed b. Hamdân el-Haddâdî (ö. 400/1010’dansonra) tefsire giriş mahiyetinde yazdığı el-Medḫalli ‛ilmi Kitâbillâhi Teâlâ adlı eserinde tefsirindenövgüyle söz etmiş ve esere el-Muvaḍḍiḥ li ‛ilmi’lḲur’ân adını verdiğini belirtilmiştir. Bugün yayındünyasında el-Muvaḍḍiḥ fi’t-tefsîr adıyla basılmışbir eser büyük bir hata sonucu olarak Haddâdî’yenispet edilmekte, bu kitap üzerinden müfessirintefsir metoduna yönelik çalışmalar yapılmaktadır.Sözü edilen çalışmanın Haddâdî’ye ait olmadığıyolunda Arap dünyasında bazı tartışmalar başlatılmış;ancak bir sonuca bağlanmamıştır. Makaledekayıp tefsir hakkında yayınlanmış bu haberler dedeğerlendirilecektir. Gerçekte tefsir, ülkemizdeve Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesi’nde birieksik, diğeri tam olmak üzere iki nüsha halindebulunmaktadır. Rivayet tefsirlerinin genel özelliklerinitaşıyan bu muhtasar tefsir, alanına katkı sağlamaküzere tarafımızdan yayına hazırlanmaktadır.

ON THE COMMENTARY OF ALH. ADDĀDĪ’S AL-MUWAD. D. İH. Lİ ‘İLMİ AL-QUR’ĀN

This article aims to introduce a work and exegete by drawing attention to a tafsīr which has been found to be hidden for the last few centuries. The famous philologist and qira’ah scholar of the time, Abū Naṣr Aḥmad b. Muḥammad b. Ḥamdān al-Ḥaddādī in his work named alMadkhal li ‛ilmi tafsīr Kitāb Allāh Taālā, which he wrote as an introduction to the commentary (d. after 400/ 1010), he praised his commentary and stated that he named the work al-Muwaḍḍiḥ li ‛ilmi al-Qur’ān. Today, in the publishing world, a work printed under the name of al-Muwaḍḍiḥ fī al-tafsīr is attributed to al-Ḥaddādī as a big mistake, and studies on the tafsīr method of the exegete are carried out through this book. Some debates have started in the Arab world that the mentioned work does not belong to al-Ḥaddādī, but they have not been concluded. In the article, the news about the lost tafsīr will be evaluated. In fact, the commentary exists in Turkey and in the Kastamonu Manuscripts Library in two copies, one incomplete and one in full. This concise tafsīr, which has the general characteristics of narrationbased commentary, is being prepared for publication by us to contribute to its field.

PDF

___

Aḥmed Kâsım Abdurraḥmân Muḥammed. “el-İmâmü’l-Haddâdî ve menhecühû fî tefsîrihi’l-müsemmâ bi el-Müveḍḍiḥ fi’t-Tefsîr” Irak: 2011, 3/10: 388-439. El-Irâkiyye el-Mecellâtü’l-Ekedemiyyi’l-İlmiyyi. Mecelletu Câmiati’l-Enbâr li’l-‛Ulûmi’l-İslâmiyye (Erişim 27.04.2020). https:// www.iasj.net/iasj?func=issueTOC&isId=1825&uiLanguage=ar
Bardakoğlu, Ali. “Abbâdî, Ebû Âsım”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/13-14. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
Çetin, Abdurrahman. “Haddâdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14/553-554. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
Hâirî, Seyyid Muḥammed, İmâdî. “Mukaddime” Al-Mujallad al Thamin min Ma’anî Kitâbollah Ta’ala ve Tafsireh el-Munir. Mlf. Ahmed b. Muhammed el-Haddâdî. 1/ 9-34. Tahran: y.y., 2011.
Haddâdî, Ahmed b. Muhammed b. Hamdân. el-Medḫal li ‛ilmi tefsîri Kitâbillâhi Teâlâ. Thk. Safvan Adnan Davudî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1988.
Haddâdî, Ahmed b. Muhammed b. Hamdân. el-İtḳān fî ulûmi’l-Kur’ân. Kastamonu: Yazma Eser Kütüphanesi, 3659.
İbn Abbas. Tenvîru’l-miḳbâs min tefsîri ibn ‛Abbâs. Mlf. Muhammed b. Yakub el-Fîrûzâbâdî. 1 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l ‛İlmiyye, 2014.
İbnu’l-Cezerî, Muḥammed b. Muḥammed b. Yusuf. Gâyetu’n-nihâye fî tabaḳâti’l-kübrâ. 2 cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1351.
İbn Ebî Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed b. İdris. Tefsîru’l-Ḳur’âni’l-‘Aẓîm. Thk. Es‘âd Muhammed et-Tayyib.10 cilt. Riyad: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1997.
İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim. Te’vîlu müşkili’l-Ḳur’ân. 1 cilt. Nşr. Seyyid Ahmed Sakar. Beyrut: el-Mektebetu’l-İlmiyye, 1973.
İslâhî, Muhammed Ecmel. “e hâẕâ Kitâbu’l-Muveḍḍiḥ li ‛ilmi’l-Kur’ân li’l-Haddâdî”, el-Mektebetü’ş-Şâmileti’l-Hadîse, “Kitâb Buhûs ve Makâlât fi’l-Luğati ve’l-Edebi ve Takvîmi’n-Nusûs” (Erişim 15.12.2019). https://al-maktaba.org/book/33616/356.
Kur’ân Yolu. Erişim 31 Ocak 2020. https://kuran.diyanet.gov.tr/
Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Muḳātil b. Süleymân. Thk. Abdullâh Mahmûd Şehâte, 5 cilt. Beyrut: Mü’essesetu’t-Târîhi’l-‘Arabî, 2002.
Özmen, Ferihan. “Ebû Bekir el-Haddâd’ın Tefsir Metodu”. Usul İslam Araştırmaları 23 / 23 (Haziran 2015): 67-94. Erişim 30 Ocak 2020.
http://dergipark.org.tr/tr/pub/usul/issue/16706/173689
Saʿlebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-Beyân. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Daru İhya’it-Turâs, 2002.
Sübkî, Abdulvehhâb b. Ali b. Abdülkâfî. Ṭabaḳātü’ş-şâfi‛iyyeti’l-kübrâ. Thk. Mustafa Abdülkâdir Ahmet Ata. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, yy.