FÂRÂBÎ'NİN KİTÂBU ÎSÂGÛCÎ EY EL-MEDHAL ADLI ESERİ

Fârâbînin Kitâbu Îsâgûcî ey el-Medhal adlı eseri, süreç içerisinde, Organonun bir parçası hâline getirilen Eisagogenin konuları üzerine yapılmış bir çalışmadır. İçerik olarak, Îsâgûcî ile Eisagogenin uyumlu olduğu ve beş tümel bağlamında da örtüştüğü görülmektedir. Bununla beraber, Fârâbî, Eisagogenin ana konusu olan beş tümel ve tümeller arasındaki ilişkilerin yanında, Porphyriosun sadece işaret etmekle yetindiği bazı konulara da çalışmasında yer vermiştir ki, bunlar, kısaca ele aldığı önerme bahsi, tekil ve tümel kavramlarının tanımı, mürekkep lafızlar ve buna bağlı olarak tanım meselesidir. Dolayısıyla, ele alış tarzı olarak, Fârâbînin, Porphyriostan farklı bir yaklaşım sergilediğini, İbn Bâcceye katılarak söyleyebiliriz. Makalede, İbn Bâccenin görüşleri de dikkate alınarak, Fârâbînin bahse konu eseri incelenmiş ve Türkçeye tercüme edilmiştir.

AL-FÂRÂBÎ S KITÂB ÎSÂGHÛJÎ AY AL-MADKHAL

Al-Fârâbî s Kitâbu Îsâghûjî ay al-Madkhal is a work that was written about the topics of Eisagoge, in the course of time made a part of Organon. It is seen that Îsâghûjî and Eisagoge are compatible with respect to content, and correspond to each other in terms of five universals. However, in addition to five universals and connections between universals which are the main topics of Eisagoge, al-Fârâbî included some topics, Porphyry confined himself to pointing out, in his work. These topics are the subject of the proposition that he briefly dealt with, the descrip-tions of the concepts of individual and universal, composite utterances and, correspondingly, the question of definition. Thereby, agreeing with Ibn Bājja, it can be said that, as a way of treatment, al-Fârâbî presents a different approach from that of Porphyry. Inthis article, considering Ibn Bâjja s opinions, al-Fârâbî s mentioned work is analyzed and translated into Turkish.

PDF

___

Çapak, İbrahim, Porphyrios ve Ebherinin İsagocileri/Bağlamında Fârâbînin İsagocisi, Uluslararası Fârâbî Sempozyumu, Ankara 2005.
Dunlop, D. M., Al-Fârâbîs Eisagoge, The Islamic Quarterly, Jul 1, 1956, 3, 2.,
Fârâbî, et-Tavtıe ev er-risale elleti suddira bihel-mantıkˮ, nşr. R. el-Acem, el-Mantık indel-Fârâbî, c. I, Beyrut 1985.
_______, el-Fusûlül-hamse, el-Mantık indel-Fârâbî, nşr. R. el-Acem, c. I, Beyrut 1985.
_______, İhsâul-ulûm lil-Fârâbî, nşr. O. Emin, 2. baskı, Darul-Fik-ril-Arabi, 1949.
_______, Kitâbü katâgûriyâs, el-Mantık indel-Fârâbî, nşr. R. el-Acem, c. I, Beyrut 1985.
_______, Kitâbül-cedel, el-Mantık indel-Fârâbî, nşr. R. el-Acem, c. III, Beyrut 1986.
_______, Kitâbul-elfâzıl-mustameleti fil-mantık, nşr. M. Mehdi, Beyrut 1986.
_______, Risâletut-tenbîh alâ sebîlis-saâde, nşr. S. Halifât, Amman 1987.
_______, Kitâbu Îsâgûcî ey el-medhal, el-Mantık indel-Farabi, nşr. R.El-Acem, Beyrut 1986.
Fûrfûriyûs es-Sûrî, Îsâgûcî, çev. Ebû Usmân ed-Dımaşkî, nşr. A. Bedevi, Mantıku Aristû, c. III, Beyrut 1980.
İbn Bâcce, Teâlîk alâ kitâbil-mekûlât lil-Fârâbî, Teâlîk İbn Bâcce alâ Mantıkıl-Fârâbî, nşr. M. Fahri, Beyrut 1994.
_______, Teâlîk alâ kitâbi Îsâgûcî lil-Fârâbî, Teâlîk İbn Bâcce alâ Man-tıkıl-Fârâbî, nşr. M. Fahri, Beyrut 1994.
_______, Teâlîk alâ kitâbil-ibâra (Barî Ermîniyâs) lil-Fârâbî, Teâlîk İbn Bâcce alâ Mantıkıl-Fârâbî, nşr. M. Fahri, Beyrut 1994.
_______, Teâlîk İbn Bâcce alâ kitâbil-burhân, el-Mantık indel-Fârâbî, nşr. M. Fahri, Beyrut 1986.
Jaffray, Angela, At Threshold of Philosophy, A Study of Al-Fârâbîs Introductory Works on Logic, Harvard University, April 2000 (Copyright by Jaffray, Angela, 2000).
Keklik, Nihat, İslam Mantık Tarihi ve Fârâbî Mantığı, I-II, İstanbul 1969, 1970.
McGinnis- Reisman, Classical Arabic Philosophy: An Anthology of Sources, Indianapolis/Cambridge 2007.
Özpilavcı, Ferruh, Ebül-Ferec İbnüt-Tayyibin Eisagoge Şerhi, SÜİF Dergisi, 2009, sy. 19.