Çalışmamız Fârâbî’nin el-Ḫalâˈ adlı yazısı üzerine bir denemedir. Fârâbî, el- ḫalâˈ kelimesini içinde katiyyen hiçbir şey bulunmayan boş mekân anlamında kullanır. Bu yazıda ‘’boşluk’’ kelimesini Fârâbî’nin el-ḫalâˈ kelimesiyle yakın anlamda kullanmaktayız. Bu çerçevede Fârâbî’nin “şey’’den ne kastettiği merkezÎ bir soru olarak karşımızda duruyor zira “şey’’in farklı anlamları meseleyi farklı sonuçlara götürebilmektedir. Söz gelimi mekânın ölçüsü bir şey midir? Ya da bir noktaya indirgenen bir mekân ḫalâˈ olarak kabul edilebilir mi? Mutlak boşluk, zahiren hiç müşahede edilmemiştir ama neredeyse bilinen tüm düşünce tarihindeki dış dünya ile zihinsel dünyadaki hareketliliklerde, deyim yerindeyse, katalizör rolü oynamıştır. Şayet boşluk ontolojik bir statüye sahipse, bu statüyü varlığa işaret etmesi sayesinde kazandığı söylenebilir.

This essay is dealing with al-Fârâbî’s writing on al-Ḫalâ. According to al-Fârâbî, «empty space containing absolutely nothing is al-ḫalâ». In this essay, we use the word “vacuum’’ with a sense close to al-ḫalâ. In this context, what al-Fârâbî means by ‘’thing’’ is a central question because different meanings are likely to lead us to different results. For example, is the ‘’measurement of the space’’ a thing? Or may the reducing of a space to a point be accepted as al-ḫalâ? The absolute vacuum has never been apparently observed. Nevertheless during the entire known history of thinking, we can say that absolute vacuum has played a catalytic role in movements of mind and the outside world. If vacuum has an ontological state, it is because vacuum is a sign of being.