RASYONALİZM BAĞLAMINDA DİLBİLİM VE DİN DİLİ İLİŞKİSİ
Yirminci yüzyılın başlarında dilbilim hakkında başlayan tartışmalar, başlangıçta sadece insan zihninin çevresini nasıl anladığına bağlı olarak üretilen dilin imkânı ve mahiyeti üzerineyken, sonraları kapsam alanını genişleterek din dilinin niteliklerini de bünyesine dâhil etmiştir. Bu dönemde din dili hakkında yapılan değerlendirmelerin özünü, din dilinin mahiyeti ve bu dilde kullanılan ifadelerin mantıkî statüsü oluşturmaktadır. Din dili, Tanrı hakkında konuşmak hariç tutulacak olursa, normal dil ve mantık kurallarına bağlıdır. Ancak din dilinin metafizik değerleri konu edinmesine bağlı olarak kullandığı bazı ifadeler dolaylı ve karmaşık olabilir. Bundan dolayı mantıkçı pozitivizmin katı doğrulamacı kurallarının din dili üzerinde uygulanması durumunda bazı kavram ve değerlendirmeler tutarsız gibi görünebilirler. Bu çalışma genel olarak, Hristiyan ve Müslüman teolojisinde Tanrı hakkında konuşmanın zorlukları ve klasik din dilinin günümüz açısından ne anlam ifade ettiğiyle ilgilidir. Ancak din dili tartışmaları ve rasyonalizm bağlamında Kur’an’ın anlaşılabilirliği ve evrenselliği hakkında bazı çözümlemelerde bulunulacaktır.
___
- ابن منظور، محمد بن مكرم بن على أبو الفضل جمال الدين ابن منظور الأنصاري الرويفعى الإفريقى، لسان العرب، القاهرة، د.ت.
- الأشعري، علي بن إسماعيل بن إسحاق بن سالم بن إسماعيل بن عبد ا لله بن موسى بن أبي بردة بن أبي موسى الأشعري، الإبانة عن أصول الديانة، بيروت: دار ابن زيدون، د.ت.
- الشهرستاني، أبو الفتح محمد بن عبد الكريم، الملل والنحل، تحقيق: عبد الامير علي مهنا وعلي حسن فاعور، ط 3 بيروت: دار المعرفة.
- الأصفهاني، الحسين بن محمد بن المفضل أبو القاسم، مفردات ألفاظ القرآن، (تحقيق: محمد سيد كيلاني،) بيروت: دار المعرفة، د.ت.
- الجويني، عبد الملك بن عبد الله بن يوسف بن محمد، كتاب الإرشاد، (تحقيق: د. محمد يوسف موسى وعلي عبد المنعم عبد الحميد)، بغداد: مكتبة الخانجي، .1950/1369
- الجويني، عبد الملك بن عبد الله بن يوسف بن محمد، الشامل في أصول الدين، (تحقيق: علي سامي النشار،) إسكندرية: مكتب علم أصول الدين، .1969
- الغزالي، تهافت الفلاسفة، نشر: سليمان دنيا، القاهرة: دار المعارف، د.ت.
- الماتريدي، محمد بن محمد بن محمود أبو منصور، كتاب التوحيد، (تحقيق: فتح الله خليف) دار الجامعة المصرية، د.ت.
- النسفي، أبو المعين محمد بن ميمون، تبصرة الأدلة في أصول الدين، نشر: حسين آتاي، أنقرة، تركيا، .2004
- نور الدين الصابوني، أحمد بن محمود بن أبي بكر نور الدين الصابوني البخاري، البداية في أصول الدين، تحقيق: فتح الله خليف، دار المعارف، الإسكندرية.
- عبد الباقي، محمد فؤاد، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الكريم، مصر: دار الكتب المصرية، .194
- Atay, Hüseyin, Kur’an’a göre araştırmalar I-III, Ankara: Atay, 1993.
- Atay, Hüseyin, Kur’an’a göre araştırmalar VI, Ankara: Atay, 2012.
- Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı, 1999.
- Ayer, A. J., Dil, Doğruluk ve Mantık (çev. V. Hacıkadiroğlu). İstanbul: Metis, 2010.
- Başaran, İbrahim Ethem, Eğitim Psikolojisi, Ankara: Gül, 1996.
- Baymur, Feriha B., Genel Psikoloji, İstanbul: İnkılap, ts.
- Bor, İbrahim, İlahi Kelamın İmkan ve Tabiatı, Ankara: Ankara Okulu, 2011.
- Bor, İbrhaim, Dil, Düşünce ve Anlam, Ankara: Elis, 2011.
- Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma, 2010.
- Erdem, Hüsameddin, Problematik Olarak Din Felsefe Münasebeti, Konya: Hüer, 1999.
- Evans, C.S ve Manıs, R. Z, Din Felsefesi: İman Üzerine Rasyonel Düşünme (çev. F. Akdemir), Ankara: Elis, 2012.
- Fazlur Rahman, Ana Konularıyla Kur’an (çev. A. Açıkgenç), Ankara: Ankara Okulu. 1996.
- -----, Tarih Boyunca İslamî Metodoloji Sorunu (çev. S. Akdemir), Ankara: Ankara Okulu. 1995.
- Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, İstanbul: Yeni Ufuklar, ts.
- İbn Haldûn, Veliyyüddin Abdurrahman b. Muhammed b. Muhammed b. Haldûn el-Hadramî, el-Mukaddime (çev. Z. K. Ugan), İstanbul: Kültür Bakanlığı, 1986.
- İkbal, Muhammed, Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu (çev. N. A. Asrar), İstanbul: Birleşik, t.s.
- İmamoğlu, Tuncay, Tanrı’nın Doğası ve Mucizenin İmkânı, İstanbul: İz, 2007.
- Karasar, N., Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Nobel, 1998.
- Koç, Turan, Din Dili, İstanbul: İz, 1998.
- Milli Eğitim Bakanlığı, Örnekleriyle Türkçe Sözlük, Ankara: MEB, 1995.
- Öner, N., Klasik Mantık, Ankara: Ankara Üniversitesi, 1978.
- Özlem, Doğan, “Evrenselcilik Mitosu ve Sosyal Bilimler”, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek, İstanbul: Metis, 1998.
- Öztürk, Mustafa, Kur’an Dili ve Retoriği, Ankara: Ankara Okulu, 2010.
- Struck, P. T., “Symbol and symbolizm” Jones, L. (Ed.), Encyclopedia of religion, (SE) (8906-8915), Thomson Gale:Macmillan, 2005.
- Swinburne, R. (1991). The existence of God. Oxford: Clarendon.
- Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara: TDK, 1998.
- Tillich, P., Ahlak ve Ötesi, (çev. A. Çınar), Ankara: Elis, 2006.
- Watt, W. M., Kur’an’a Giriş, (çev. S. Kalkan), Ankara: Ankara Okulu, 2006.
- Wittgenstein, L., Tractacus logica-philosophicus, (çev. O. Aruoba), İstanbul: Metis, 2011.
- Wittgenstein, L., Felsefi Soruşturmalar (çev. H. Barışcan), İstanbul: Metis. 2010.
- Yavuz, Ö. F., Kur’an’da Sembolik Dil, Ankara: Ankara Okulu, 2006.
- Yılmaz, S., Kelamda Te’vil Sorunu, Ankara: Araştırma, 2009.
- ISSN: 2687-4547
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Diyanet İşleri Başkanlığı
Sayıdaki Diğer Makaleler
İSLAM HUKUKU AÇISINDAN DOĞUM ÖNCESİ CİNSİYET SEÇİMİ
ÖMER NASUHİ BİLMEN’İN HADİS KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ
FIKIH USÛLÜ İŞLEVİNİ TAMAMLADI MI?
MECELLE-İ AHKÂM-I ADLİYYE’DE YER ALAN FIKIH KÜLLİ KAİDELERİNİN FARKLI AÇILARDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
İSLAM VASİYET VE MİRAS HUKUKUNDA GÖZETİLEN ŞER‘Î MAKSATLARA DAİR BİR DEĞERLENDİRME