Anakronik Deyimler. Dil Değişimi Belirtileri ve Önyargı Araştırmalarında Göstergeler

Dil değişimi, dilde hemen hemen hiç fark edilmeden yaşanan bir süreçtir. Bu değişim, bünyesinde eskimiş içerikleri barındıran ve günlük hayatta bu yüzden sıklıkla normal okur için açıklanamaz nitelikte olan anakronik deyimlerin kullanımı anında da görülebilir. Eski atasözü araştırmaları yararlı yardımcı materyal sunabilir, fakat açıklama için bazen yoruma da ihtiyaç duyulur. Eski deyimler ekseriyetle (yine eskimiş) ön yargılara dayanırlar, ama çoğunlukla kültür tarihine ilişkin ilginç belgeler niteliği taşırlar.Örnek olarak Almancada, deyimlere yansıdığı gibi terzinin geleneksel olarak aşağılanması anlaşılır değildir. Benzer birçok deyim de, uzun zamandır artık geçerliliğini yitirmiş “hukuk enkazlarından” kalma kalıntılardır. Oryantalizmde (Osmanlı‟ya olan ilgi ve hayranlıkla) tamamen pozitif çağrışımlarla, kuşaktan kuşağa aktarılan ön yargılar, Almancada, Türkçe [daha doğrusu Osmanlıca] kavramıyla irtibat kurmaktadır. Buna çok sayıda örnek gösterilebilir; örn. Osmanlı figürü taşıyan tarihi çeşmeler de zaman içinde açıklamaya muhtaç hale gelmekte ve aynı şekilde “anakronik” bir durum sergilemektedir. Buna mukabil, Batı devlet yapılarının modern Türk devleti üzerindeki olumlu etkisini de gözlemekteyiz.

Anahtar Kelimeler:

Almancada dil değişimi, (özellikle Terzi ve Türk motifli) deyimler, Atasözü araştırması, oryantalizm, özlem edebiyatı, olumlu önyargı olarak Türklerin Batı kurumlarına olan tarihi ilişkisi

PDF

___

Bruckner, Eva (2018): „Bin i auf der Wies‟n g‟sesse“. In: Informationen aus dem Volksmusikarchiv [des Bezirks Oberbayern, Bruckmühl] Nr.2/18 [2018], S. 22. Holzapfel, Otto (2006): Liedverzeichnis. Die ältere deutschsprachige, populäre Liedüberlieferung, Hildesheim: Olms. ISBN 978-3-598-23629-7 [neben der gedruckten Ausgabe Internet-Update online seit 2018 über die Homepage „Volksmusikarchiv des Bezirks Oberbayern“]. Holzapfel, Otto (2014): „… Wie in der Judenschule – Eine Redensart und ihre Interpretation“. In: Diyalog. Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 2014/2, S. 61-69. Internet-Recherchen zu (alphabetisch:) „äh“, „genau“, „einen Türken bauen“, „Herein, wenn es kein Schneider ist“, „herumkrebsen“, „Hier geht es zu wie in der Judenschule“, „kein Thema“, „türken“, „Vorurteile / Türken // türkische Vorurteile…“ (September / Oktober 2018); genauere Hinweise jeweils im laufenden Text. Laasri, Mohammed (2018): „Deutung orientalischer Spuren in Hofmannsthals lyrischem Drama «Die Hochzeit der Sobeide»“. In: Diyalog. Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 2018/1, S. 20-31. Özenici, Salih (2016): „Deutscher Orientalismus in Sprache und Bild“, in: Diyalog. Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 2016/1, S. 119-121. Öztürk, Ali Osman (1999): „Zur Funktion des Türkenmotivs in der deutschen populären Volkskunst im 19. Jahrhundert. Eine ethnologische Betrachtung“. The Image of the Turk in Europe from the Declaration of the Republic in 1923 to the 1990s, ed. by Nedret Kuran Burçoğlu, Istanbul: The Isıs Press, S. 233-245. Öztürk, Ali Osman (2015), Alman Oryantalizmi. 19. Yüzyıl Alman Halk Kültüründe Türk Motifi [Deutscher Orientalismus. Türkenmotiv in der deutschen populären Kunst des 19. Jh.s], 2. Aufl., Istanbul: Vadi Yayınları. Röhrich, Lutz [Redaktion: Gertraud Meinel] (1973 / 1977): Lexikon der sprichwörtlichen Redensarten. Taschenbuchausgabe in 4 Bänden [durchpaginiert] 1977. ISBN 3-451-17789-7 [das ist die Ausgabe, die ich hier benütze; erste Ausgabe 1973; mehrere Erweiterungen und Neuauflagen, zuletzt in drei Bänden, 6. Auflage, Freiburg i. Br.: Herder 2003. ISBN 3-451-16630-5].