Tazarru'-nâme'nin Söz Düzeni -I

Fâtih devrinin önemli bilim ve siyaset adamlarından SinanPaşa'nın Arapça ders kitabı olarak yazdığı eserlerinindışında, klasik Türk edebiyatı mensur eserleri içerisinde de-ğerlendirilen üç Türkçe kitabı vardır. Hayatının son dönemlerindekaleme aldığı bu eserleri içerisinde Sinan Paşa'yahas üslubu ile tanınan Tazarru'-nâme dikkati çekmektedir.Klasik Türk nesri ile ilgili kaynaklarda estetik nesrin enönemli eseri olarak bahsedilen Tazarru'-nâme'nin üslupözelliğini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, SinanPaşa'nın üslubu Tazarru'-nâme'nin söz düzeni üzerindenanlatılacaktır.Yapılan incelemeler sırasında Tazarru'-nâme'nin sözdüzeninin ikili yapılar biçiminde oluşturulduğu tespit edilmiştir.Çalışmada simetrik yapı olarak ifade edilen ve eserinestetik yönünü ortaya koyduğu düşünülen bu yapılar,Sinan Paşa'nın diğer iki Türkçe eserinde (Ma'arif-nâme veTezkiretü'l-Evliyâ) de görülmektedir. Tazarru'-nâme baş-tan sona simetrik yapılarla oluşturulmuştur. Eserin sözdüzenindeki bu kullanımlar nesir cümlelerini şiirsel unsurlarladonatmış, cümlelerin sanatsal ifade yollarıyla verilmesinisağlamıştır.Üç bölüm halinde düşünülen çalışmada Sinan Paşa'nınüslup özellikleri sadece tasvirî olarak belirlenmeyecektir.Üslup ortaya konurken, bu üslubu değerli kılan yönler de ele alınacaktır. Tazarru'-nâme'nin söyleyiş özelliklerinibelirlemeyi hedefleyen ilk çalışmada söz düzeninin çeşitleri,nitelikleri ve edebî esere katkıları incelenmeye çalışılacaktır. İkinci çalışmada ise eseri oluşturan simetrik yapıların oluş-turduğu simetrik ölçütler, bu ölçütlerin sanatsal düzeydekullanılmaları, bu kullanımların cümleden daha büyükyapılarda eser boyunca nasıl işlendiği araştırılacaktır.Çalışmanın son bölümünde ise Tazarru'-nâme'nin cümleyapısındaki estetik kullanımlar ve çeşitleri ele alınacaktır. Son çalışmada ayrıca eserdeki simetri ses, söz ve anlamaçısından değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Word Order of Tazarru'-nâme -I-

The most important scientist and politician in Fâtih'sreign Sinan Pasha, has three Turkish book, that wasutilized in Turkish classical prose literature, beside theArabic textbook. That works which was written in his decliningyears, one of them called Tazarru'-nâme was wellknownwith Sinan Pasha's unique style. It is mentioned as the most important aesthetic prose, in classical Turkishprose literature. This paper's aim is determine the style ofTazarru'-nâme. The style of the book will be described byword order of the book.During research, it is fixed that, word order of Tazarru-'nâme has binary structure. Sinan Pasha used thisstructure in the other Turkish books (Ma'rif-nâme andTezkiretü'l-Evliyâ). In this paper this structure is calledsymmetric structure and considered as revealing theaesthetic aspects of the work. Tazarru'nâme was createdby symmetric structure. Usage of the structure in the bookequipped sentence of prose with poetic features, providedthat the sentences given by way of artistic expression.This paper is being considered in three chapters and stylistic features of Sinan Pasha will not be fixed in descriptive method. This style will be handled whendetermining the style of aspects that makes it wortwhile.In the first study aimed at determining the utterance features of Tazarru'nâme. We will analyze the varieties ofword order, quality and contributions to literary work. Inthe second study symmetrical criterion, using the artisticlevel of these criterion and throughout work how it is usedin the larger structure of sentences will be investigated. Inpaper designed as the last chapter, aesthetic use and typesof sentence structures will be discussed. Also symmetry inTazarru'nâme will be assessed in terms of sound, utteranceand meaning.

___

  • AKAY, Hasan (1998), Cenab Şehabeddin'in Şiirleri Üzerine Stilistik Bir Araş- tırma, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • BANARLI, Nihat Sâmi (1983), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
  • BURSALI MEHMED TÂHİR (1338), Osmânlı Müellifleri, (C. 2/2), İstanbul.
  • CANIM, Rıdvan (hzl.) (2000), Latîfî, Tezkiretü'ş-Şu'arâ Tabsıratü'n-Nuzamâ (İnceleme-Metin), Ankara: AKM Yayınları.
  • DİLÇİN, Cem (2011), Divan Şiiri ve Şairleri Üzerine İncelemeler, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • ECEVİT, Yıldız (1991), Türk Edebiyatında Post Modernist Açılımlar, İstanbul: İleşitim Yayınları.
  • GİBB, E.J. WİLKİNSON (1999), Osmanlı Şiir Tarihi, (V Cilt), Ankara: Akçağ Yayınları.
  • HOCA SA'DEDDÎN EFENDİ (1279), Tâcü't-Tevârîh., (C. II), İstanbul.
  • İSEN, Mustafa (2004), Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Nesir (Erken Dönem), (C.5.), Ankara: AKM Yayınları.
  • İSMAİL ANKARAVÎ (1284), Miftâhü'l-Belâgâ. İstanbul: Tasvîr-i Efkâr Matbaası.
  • KARAGÖZLÜ, Volkan (2015), Stilistik Açıdan Tazarru'nâme'de Söz Simetrisi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi: Ankara.
  • MAZIOĞLU, Hasibe (1966), "Sinan Paşa", İslâm Ansiklopedisi, (C. 10), İstanbul: MEB Yayınları.
  • ÖZCAN, Abdülkadir (hzl.) (1989), Mecdî Mehmed Efendi, Hadâiku'ş-Şakâik (Şakâiku'n-Nu'maniye ve Zeyilleri), (C.1), İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • TULUM, Mertol (2001), Tazarru'-nâme, Ankara: MEB Yayınları.
  • ________ (2011). Sinan Paşa-Yakarışlar Kitabı (Tazarru'-nâme), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı (1965), Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, Ankara: TTK Yayınları.
  • ________ (1988), Osmanlı Tarihi, (C.2), Ankara: TTK Yayınları.