Osman Salâhaddîn el-Mevlevî’ye Ait Olduğu Sanılan Bir Eser: Nesrü’l-leâlî Tercümesi

Yenikapı Mevlevihanesi, H. 1006/ M. 1598 yılında İstanbul'da kurulmuş ve asırlar boyu ayakta durmuş ünlü Mevlevî tekkelerinden biridir. Mevlevîlerin mühim merkezlerinden olan bu kuruluşta Osman Salâhaddîn el-Mevlevî (1820-1887) uzun müddet şeyhlik etmiş bir kişidir. Tasavvufî vazifesi yanında Sultan II. Abdülhamîd'in tahta çıkışı sırasındaki bir meseleyi çözücü teklifiyle takdirine mazhar olan Osman Salâhaddîn'in irşad postunda oturduğu müessese, birçok devlet adamının da uğrak yeri olmuş; bu sebeple siyasî iradenin takip ettiği bir ocak hâlini almıştır. Son çeyrek asırda yapılan ilmî yayınlarda Osman Salâhaddîn Efendi'nin hayatı hakkında tafsilâtlı bilgiler verilmiş; ayrıca birkaç eserine dair inceleme sonuçları da ortaya konmuştur. Onun Hz. Ali'ye ait meşhur bir Ahdnâme'yi H. 1297/ M. 1879 yılında, istikbalin sultanı Şehzade Mehmed Reşad için Türkçeye tercüme ettiği bilinmektedir. Aynı sene içinde, Salâhaddîn el-Mevlevî tarafından meydana getirildiği sanılan başka bir eser de 296 Arapça vecizenin Türkçe tercümesidir. Bu kitapçık, Hz. Ali'ye nisbet edilmiş 280 civarında güzel sözü içine alan ve "Nesrü'l-leâlî" ismiyle adlandırılan derlemenin çevirisidir. Bu çalışmada, Osman Salâhaddîn Efendi'nin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra kendisine ait olduğu tahmin edilen Nesrü'l-leâlî tercümesinin yeni harflere ve günümüz Türkçesine çevrilmiş metni sunulmuştur.

A work thought to be belonging to Osman Salâhaddin el-Mevlevî: Translation of Nesrü’l-leâlî (Pearl Coins)

A Mevlevî House, as is known, is one of the Sufi foundations operated in 3 continents where Ottoman State ruled over from the end of the 13th century until 1925 and even after the mentioned date in some places. Yenikapı Mevlevî House, one of the well-known Mevlevî lodges, was founded in Istanbul in 1598 A.D. and survived for centuries. In this foundation, an important center for Mevlevis, Osman Salâhaddîn el-Mevlevî (1820-1887) served as sheikh for a long period. In addition to his Sufi duty, the place, which Osman Salâhaddîn, appreciated by Sultan Abdülhamîd II for his offer solving a problem in the period of the Sultan’s accession to the throne, occupied in the enlightenment path was popular among many officials and was followed closely by the governance. In scientific publications of the last quarter-century there is detailed information about the life of Osman Salâhaddîn Efendi and results of the researches on some of his books has been put forward. It is known that he translated an Ahdnâme belonging to Caliph Ali into Turkish in 1879 A.D. for Mehmed Reşad, Sultan’s son. In the same year, another work thought to be made by Salâhaddin el-Mevlevî is the translation of 296 Arabic aphorisms into Turkish. This booklet is the translation of a collection, known as “Nesrü’l-leâlî” (pearl coins), including approximately 280 sayings attributed to Caliph Ali. In this work, after a brief information about the life of Osman Salâhaddin and his works, the translation of Nesrü’l-leâlî is presented in the contemporary alphabet and in today’s Turkish

PDF

___

Adalıoğlu, Hasan Hüseyin (2009), “Siyâsetnâme“, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 37, s. 304-306).
Akay, Nimetullah (2015), “Osmanli Devletinin Son Döneminde Mevlevîlik”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl 20, Sayı 34, TemmuzAralık, s. 122-152.
Akkuş, Mehmet, Ali Yılmaz (2011), (Haz.), Osmânzâde Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ, İstanbul: Kitabevi.
Avci, İsmail (2015), “Hikmetle Hükûmet Etmek: Hüseyin Şevket’in Hz. Ali’den Yaptığı Manzum Ahidname Tercümesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Dergisi, Sayı 74, s. 151-169.
Bursalı Mehmed Tâhir (1333-1342/1915-1924), Osmanlı Müellifleri, (III cilt), İstanbul: Matbaa-i Âmire.
________, (1330/1914), Siyâsete Müteallik Âsâr-ı İslâmiyye, İstanbul: Kader Matbaası.
Ceyhan, Âdem (2006), Türk Edebiyatı’nda Hazret-i Ali Vecizeleri, Ankara: Öncü Kitap.
Cunbur, Müjgan (2007), “Osman Selahaddin Dede“, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Ankara, C. 7, s. 68-69.
Ebül-berekât Abdüllah Süveydî (2014), Hak Sözün Vesîkaları, İstanbul: Hakîkat Kitabevi.
Erdoğan, Mustafa (1998), “İstanbul’da Kütahyalı Bir Şeyh Ailesi Seyyid Ebubekir Dede ve Ahfâdı”, İstanbul Araştırmaları, Sayı 7, Güz, s. 125- 169.
________, (2003), Meşrutiyetten Cumhuriyete Bir Mevlevî Şeyhi Abdülbâkî Baykara Dede Hayatı Şahsiyeti Eserleri ve Şiirleri, İstanbul: Dergâh Yay.
________, (2008), “Yenikapı Mevlevîhânesi’yle İlgili Kaynaklara Bir İlâve: Kemâleddin Efendi’nin Terâcim-i Ahvâl’i”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî, Sayı 47, s. 157-174.
Gölpınarlı, Abdülbaki (1983), Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, (1.bs. 1953), 2. bs. İstanbul: İnkılâp ve Aka Yay.
Hasîrîzâde Mehmed Elif (1342/1923-24), Tenşîtü’l-muhibbîn bi Menâkıb-ı Hâce Hüsâmeddîn, İstanbul: Matbaa-i Bahriye.
Hüseyin Ayvansarâyî (1281/1865), Hadîkatü’l-cevâmi‘, (II cilt) İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ’-i Ebrâr, Süleymaniye Ktp. Yazma Bağışlar nr. 2309, cilt V, s. 208-209.
Işın, Ekrem (1993), “İstanbul’un Mistik Tarihinde Mevlevîhâneler”, İstanbul, Ocak, Sayı 4 , s. 129-130.
________, (1994), “Yenikapı Mevlevîhanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul, C. 7, s. 476-481.
Kara, Mustafa (1990), Din Hayat Sanat Açısından Tekkeler ve Zâviyeler, İstanbul: Dergâh Yay.
________, (2000), “İshak Efendi, Harputlu“, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul C. 22, s. 531-532.
Karatay, Fehmi Edhem (1961), Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu, İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yay.
Karavelioğlu, Murat A. (2005), (Haz.) İhtifalci Mehmet Ziya Bey, Yenikapı Mevlevihanesi, İstanbul: Ataç Yay.
Kaya, Bayram Ali (2012), Tekke Kapısı- Yenikapı Mevlevîhânesi’nin İnsanları, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
Kılıç, Müzahir (2012), “Tâhirü’l-Mevlevî’nin ‘Yenikapı Mevlevîhânesi Postnişîni Şeyh Celâleddin Efendi Merhum‘ Adlı Eseri“, Doğu Araştırmaları, Sayı 10, s. 75-106.
Kreiser, Klaus (1980), (Haz.), Zâkir Şükrî Efendi, Die İstanbuler DerwischKonvente und Ihre Scheiche Mecmu’a-i Tekaya, Freiburg im Breisgau.
Küçük, Sezayi (2016), “Yenikapı Mevlevîhanesi Şeyhlerinden Osman Selâ- haddin Dede (ö. 1304/1887) ve Vahdet-i Vücûd Risâlesi“, Sûfî Araştırmaları, c. 7, Sayı 13, Kış, s. 65-96.
Kürkçüoğlu, Kemal Edib (1951), Kırk Hadîs Tercemesi, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Levend, Agâh Sırrı (1963), “Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız“, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 89-115.
________, (1962), “Siyaset-nameler“, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 167-194.
Manastırlı Rif‘at Bey (1327/1909), Cevâhir-i Çihâr-Yâr ve Emsâl-i Kibâr, Halep: Matbaa-i Uhuvvet.
Mehmed Süreyyâ (1308-15/1891-98), Sicill-i Osmânî yâhud Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye, (IV cilt), İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Mehmed Tâhir (1326/1908), Yenikapı Mevlevihanesi Postnişîni Şeyh Celâleddîn Efendi Merhûm, (İstanbul) Matbaa-i Mekteb-i Sanâyi‘.
Mehmed Ziyâ (1329/1911), Merâkiz-i Mühimme-i Mevleviyye'den Yenikapı Mevlevîhânesi, İstanbul. Tezkiye-i Ehl-i Beyt, 1295/ M. 1878.
Varol, Muharrem ( 2013), “19. Yüzyıl İstanbulu’nda Bazı Tekkelerin Matbaacılık Faaliyetleri“, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, XLII, s. 317-347.
Yanık, Nevzat H. (2014), Alî b. Ebî Tâlib Kerremellâhü vecheh ve radiye’llâhu anh’a nisbet edilen Divanı, İstanbul: Hikmetevi Yayınları.
Yardım, Ali (1999), Şihâb’ül-ahbâr Tercümesi, İstanbul: Damla Yayınevi.
Yilmaz, Coşkun (2009), “Siyâsetnâme- Osmanlı Dönemi“, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 37, s. 306-308.