Maktel-i Hüseyinlerde Yer Alan Fevkalâde Hâdiselere Kısa Bir Bakış; Maktel-i Âl-i Resûl Örneği

Maktel; genel mânâda bir kişinin ölümü üzerine kalemealınan eserleri ifade etmektedir. Türk İslam Edebiyatı içerisindeİslamî gelenekten beslenerek oluşturulmuş önemli türlerdenbirisi olan maktel, edebiyatımızda özel bir hüviyete bürünerekMaktel-i Hüseyin adı ile yaygınlık kazanmıştır.Maktel-i Hüseyin metinlerinde, Hz. Peygamber’in torunuHz. Hüseyin’in Kerbelâ’da şehit edilişi duygusal bir dilleanlatılmıştır. Yaşanan hâdisenin yüreklerde büyük acılarbırakmış olması, bu hâdiselerin coşkun duygular ile menkıbevive olağanüstü bir hale büründürülmesine sebebiyet vermiştir.Bu hal ise tarihi gerçeklik ile örtüşmeyen birçok rivâyetin, sözkonusu eserlerde anonim şekilde yaygınlık kazanması ve âdetagerçekmişçesine nesilden nesile aktarılması ile sonuçlanmıştır.Bu bağlamda çalışmada; öncelikle maktel türü ve maktel-iHüseyinler hakkında bilgi verilecek, menkıbenin ne olduğunadâir kısa bir açıklama yapılacak ve ardından maktellerde yeralan fevkalâde (olağanüstü) hâdiselere SüleymaniyeKütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Nr. 4724’de kayıtlı Makteli Âl-i Resûl1adlı eser özelinde işaret edilecektir. Amacımız,aktarılan hâdiselerin doğru veya yanlış olduğunu tartışmak olmayıp, bu mirasın gelenek içerisinde sahip olduğu yere temasetmektir.

A Brief Look at the Remarkable Events in Maktel-i Hüseyin; Maktel-i Âl-i Resul Example

In its general meaning, maktels are the pieces written on the death of someone. Maktel, which is one of the important genres created in the Turkish Islamic literature by nourishing from the Islamic tradition, has gained a prevalence under the name Maktel-i Hussein by taking on a special identity in our literature. In maktel-i Hussein texts, Prophet Mohammed's grandson Hussein's martyrdom in Karbala is explained in an emotional language. The fact that the incident has left great pain in the hearts has led to the depiction of these events with exuberant emotions and an extraordinary state. This has resulted in the fact that many events that do not coincide with historical reality have gained widespread anonymity in these works and are transferred from generation to generation as if they were real. In this context, firstly, information will be given about maktel type and maktel-i Hussain, a short explanation will be given about what is epic (menkıbe), and then the extraordinary events will be marked with the specific focus on the special work named as Maktel-i Âl-i Resûl which is placed in Suleymaniye Library Hacı Mahmud Efendi Number 4724. Our aim is not to discuss whether the events are true or false, but to touch the legacy of this heritage in tradition.

PDF

___

APAK, Adem (2008), Anahatlarıyla İslam Tarihi 3, İstanbul: Ensar Neşriyat.
DEĞİRMENCİ, Zühre (2009), Der Beyan-ı Sergüzeşt-i İmam-ı Hüseyin: İncelemeMetin-Dizin, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DEMİRCAN, Adnan (2015), Kerbelâ Keder ve Belâ, İstanbul: Beyan Yayınları.
DEMİREL, Özlem (2007), şıkî'nin Maktel-İ Hüseyin'i Üzerine Dil İncelemesi, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ERDEM AKKOYUN, Tuğba (2015), Lâmi'î Maktel-İ İmâm Hüseyin İncelemeÇevriri Yazı-Sözlük, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
GÖLPINARLI, Abdülbaki (Haz.) (2016), Vilâyet-Nâme, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
GÜNGÖR, Şeyma (1987) (Haz.), Hadikatü's-Sü’eda, Ankara: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
GÜNGÖR, Şeyma (2003a), "Maktel", DİA, XXVII, 455. GÜNGÖR, Şeyma (2003b), "Maktel-i Hüseyin", DİA, XXVII, 456-457.
GÜZEL, Abdurrahman (2009), Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Akçağ.
MENTEŞ, Jale Zümrüt (2013), Kemterî İbrahim Maktel-İ İmam Hüseyin İncelemeÇeviri Yazı-Sözlük, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖZÇELİK, Kenan (2008), Yûsuf-ı Meddâh Ve Maktel-İ Hüseyn (İnceleme-MetinSözlük), Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖZÇELİK, Kenan (2010), "Türk Edebiyatında Yazılmış İlk Maktel-i Hüseyin Kimin Eseridir?", Çeşitli Yönleriyle Kerbela II, 7-16.
ÖZİL, Sibel (2017), Süleymaniye Kütüphanesinde Bulunan Bir Maktel-i l-i Resûl (Hacı Mahmud Efendi, NR. 4724), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ŞAHİN, Haşim (2004), "Menâkıbnâme", DİA, XXIX, 112-114.
TEPELİ, Yusuf (Haz.) (2002), Yemînî, Fazîlet-Nâme I (Giriş-İnceleme-Metin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
YARDIM, Emine Seval (1999), Menkıbe Ve Menakıbnamelerle İlgili Eserler İçin Açıklamalı Bir Bibliyografya Denemesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü.