İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Kayıtlı “T 5480” Numaralı Musammat Mecmuası ve MESTAP’a Göre Tasnifi

Klasik Türk edebiyatı geleneğinde divanlar ve mesnevilerdışında en önemli eser türlerinden biri de mecmualardır. Şe-kil, muhteva ve dil bakımından farklı ö zelliklere sahip olanmecmualar; şairlerin divanlarında bulunmayan bazışiirleri, kaynaklarda hayatı hakkında bilgi bulunmayanşairlerin şiirleri ve herhangi bir nüshası elde olmayan bazıeserleri ihtiva etmeleri bakımından oldukça önemlidir. Yazıldıkları dönemlerin şiir zevklerini yansıtması bakı-mından da önemli olan mecmular, derleyenin şahsî ter- cihine göre şiirlerin yazıldıkları nazım şekli ve türü göz önünde bulundurularak tertip ve muhteva bakımından fark- lılık gösterir. Genellikle farklı nazım şekilleri ve türlerinde yazılmış şiirleri ihtiva etmekle birlikte belli nazım şekille- riyle yazılmış şiirleri ihtiva eden mecmular da bulunmak- tadır. Bu tür mecmulardan biri de İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde T 5480 numarada kayıt- lıdır.Musammat tarzında yazılmış şiirlerin derlendiği bumecmuada, 175 farklı şairin 369 şiiri bulunmaktadır. 17. yüzyılın ilk çeyreğinde tertip edilen ve toplam 201 varak olan bu mecmua, bilinen şairlerin eldeki divanlarında bulunmayan şiirleri ile bilinmeyen birçok şairin şiirlerini ihtiva etmesi bakımından oldukça önemlidir. Bu çalışmada edebiyatımızda örneğine nadir rastlananbu musammat mecmuasının şekil ve muhteva özellikleri hakkında bilgi verilerek eser üzerine bazı değerlendirme- lerde bulunulacaktır.

Journal of Musammat no “T 5480” That is Registered in Library of Rare Books at Istanbul University and Classification to MESTAP

Apart from divans and masnavis, one of the mostimportant works is journals in the tradition of classical Turkish literature. Journals that have different features in terms of form, contents and langue are pretty important since they involve some poems of the poets which are not availableintheirdivans,poemsofthepoetsofwhoselives are not mentioned in the literature, and certain books of which any copy is notavailable. Journals that are also important in reflectingsense of poem of the period when they were written are differentintermsofformationandcontentsbyconsidering formandtypeofverseofthepoemsdependingonpersonal choiceofthecompiler.Therearejournalsincludingcertain poems written by certain types of verse as well as some poemswhichwerewrittengenerallyindifferentformsand types of verse. One of these kinds of journals has been registered with no T 5480 in Library of Rare Books at Istanbul University. 369poemsbelongingto175differentpoetsareavailable in this journal in which poems written by musammat style (known as a type of poetry) have been compiled. This journal that was organized in the first quarterof17thcenturyandthatwasin201foilsishighly important since it includes poems of famous poets whichare not available in the current divans and also poems of many unknown poets. Inthisstudy,youwillbeinformedonformandcontentsof this journal of musammat that is rare in out literature and the work will be evaluated in somerespects.

PDF

___

ALTOK, Zeynep (2012), “Nazire Mecmûalarına Tarihselci Bir Yaklaşım”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, (Haz.: Hatice Aynur vd.), İstanbul: Turkuaz Yayın., s. 135-155.
AYDEMİR, Yaşar (2007), “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”, Turkish Studies (Tunca Kortantamer Özel Sayısı) (5), s. 122-137.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2011), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Yayınları.
GÜRBÜZ, Mehmet (2012), “Şiir Mecmûaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII: Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kır- kambarı, (Haz.: Hatice Aynur vd.), İstanbul: Turkuaz Yayın., s. 97- 113.
KÖKSAL, M. Fatih, (2012). “Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)”, Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, İstanbul: Kesit Yayınları., s. 83-101.
KURNAZ, Cemal, Yaşar Aydemir (2013), “Mecmûalara Sorulması Gereken Sorular”, Turkish Studies, Volume 8/1, Winter 2013, p. 51-64.
UZUN, Mustafa (2003), “Mecmûa”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 29, İstanbul., s. 265-268.
Ahmed Paşa Dîvânı: TARLAN, Ali Nihat (1992), Ahmet Paşa Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Azîzî Dîvânı: ERSOY, Ersen (2013), Azîzî Dîvân, İstanbul: Akademi-Titiz Yayınları.
Azmî-zâde Hâletî Dîvânı: KAYA, Bayram Ali (2017), Azmizâde Hâletî Dîvânı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap. kulturturizm. gov.tr/Eklenti/56159,azmizade-haleti-divanipdf.pdf?0, [E.T. 25.05.2018].
Bağdatlı Rûhî Dîvânı: AK, Coşkun (2001), Bağdatlı Rûhî Dîvânı, Karşılaştırmalı Metin, Bursa: Uludağ Üniv. Yayınları.
Bâkî Dîvânı: KÜÇÜK, Sabahattin (2017), Bâkî Divanı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10596,bakidivanisabah attinkucukpdf.pdf?0, [ET:10.07.2018].
Behiştî Dîvânı: AYDEMİR, Yaşar (2018), Vizeli Ramazan Behişî Dîvânı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/ Eklenti/56445,ramazan-behisti-divanipdf.pdf?0, [E.T. 25.05.2018].
Beyânî Dîvânı: BAŞPINAR, Fatih (2008), Beyânî Dîvânı (İnceleme-Metin), Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm. gov.tr/TR,78354/divanlar.html, [E.T. 25.05.2018].
Bursalı Rahmî Dîvânı: ERDOĞAN, Mustafa (2017), Bursalı Rahmî Dîvânı, Kül- tür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm. gov.tr /Eklenti/55910,bursali-rahmi-divanipdf.pdf?0, [E.T. 25.05.2018].
Cevrî Dîvânı: AYAN, Hüseyin (1981), Cevrî, Hayâtı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkidli Metni, Erzurum: Atatürk Üniv. Yayınları.
Cinânî Dîvânı: OKUYUCU, Cihan (1994), Cinânî, (Hayatı-Eserleri-Dîvânının Tenkidli Metni), Ankara: TDK Yayınları.
Çâkerî Dîvânı: Aynur, Hatice (1999), 15. yy. Şairi Çâkerî ve Dîvânı (İnceleme- Tenkitli Metin), İstanbul: Scala Yayıncılık.
Dânişî Dîvânı: Özer, Bülent (2004), Dânişî Dîvânı (İnceleme-Metin-Nesre Çeviri- İndeks), Kocaeli Üniv. SBE. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
Dimetokalı Vahdetî Dîvânı: Öztürk Yılmaz (2006), 17. Yüzyıl Şairlerinden Dimetokalı Vahdetî'nin Divanının Tenkitli Metni, İstanbul Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Dukakin-zâde Ahmed Dîvânı: SÜZEN, Hüseyin (1994), Dukakinzade Ahmed Beg Dîvanı (İnceleme Tenkitli Metin), İstanbul Üniv. SBE Yayımlan- mamış Doktora Tezi, İstanbul.
Emrî Dîvânı: SARAÇ, Mehmet A. Yekta, Emrî Divanı, Kültür Turizm ve Bakanlığı Yayınları, e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/ dosya/1-128328/h/emridivani.pdf, (ET:20.08.2018),
Fedâyî Dîvânı: URHAN, Mustafa (2002), XVI. Yüzyıl Divan Şairi Fedâyî, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni, Gazi Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Figânî Dîvânı: KARAHAN, Abdülkadir (1966), Figânî ve Divânçesi, İstanbul: İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Ganî-zâde Nâdirî Dîvânı: KÜLEKÇİ, Numan (1985), Gani-zâde Nâdirî: Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri Divanı ve Şeh-nâmesinin Tenkidli Metni, Atatürk Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
Gelibolulu Âlî Dîvânı: AKSOYAK, İ. Hakkı (2018), Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/58695,gelibolulu- mustafa-ali-divanipdf.pdf?0, [ET. 15.08.2018].
Gelibolulu Surûrî Dîvânı: ÜNVER, Niyazi (2010), Gelibolulu Surûrî Divanı, Gazi Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Hayâlî Dîvânı: TARLAN, Ali Nihat (1992), Hayâlî Divanı, Ankara: MEB Yayınları.
Hayretî Dîvânı: ÇAVUŞOĞLU, Mehmed-M. Ali Tanyeri (1981), Hayretî Di- van, Tenkidli Basım, İstanbul: İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Hisâlî Dîvânı: ERCAN, Özlem (2008), Peşteli Hisâlî Dîvânı, İstanbul: Gaye Kitabevi.
Hisâlî Dîvânı: YILMAZ, Kâşif (2010), Budinli Hisâlî Dîvânı, İstanbul: Kriter Yayınevi.
Hüsam-zâde Feyzî Dîvânı: GÜLNAR, Özlem (1996), Hüsâm-zâde Feyzî Dîvânı (İnceleme-Metin), Uludağ Üniv. SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
İlmî Dîvânı: ÇETİNKAYA, Bekir (2003), İlmî Dîvânı, Pamukkale Üniv. SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
Kabûlî Dîvânı: ERDOĞAN, Mustafa (2008), Kabûlî İbrahim Efendi, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin), Gazi Üniv. SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Kadrî Dîvânı: KÜLAHLIOĞLU, Mehmet (1997), Kadrî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Transkripsiyonlu Metni, Selçuk Üniv. SBE Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Kalkandelenli Mu’îdî Dîvânı: TANRIBUYURDU, Gülçin (2018), Kalkandelenli Mu'îdî Dîvânı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/59883,kalkandelenli- mu39idi-divanipdf.pdf?0, [ET. 14.05.2018].
Kara Fazlî Dîvânı: ÖZKAT, Mustafa (2005), Kara Fazlî’nin Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin), Marmara Üniv. Türkiyat Araştırmaları Ens. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
Feyzî-i Kefevî Dîvânı: EFLATUN, Muvaffak (2003), Feyzî-i Kefevî Dîvânı: Tahlil-Metin, Gazi Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Kelîm Dîvânı: ÇELEN, Ahmet (1994), Kelîm, Hayatı, Eserleri ve Divânı’nın Tenkidli Metni, Selçuk Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Manastırlı Celal Dîvânı: GÜNEŞ, Murat (2013), Manastırlı Celâl Bey Dîvânı [İn- celeme-Metin], Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
Mânî Dîvânı: DEMİREL, Şener (2011), 16. Yüzyıl Dîvân Şairlerinden Mânî, Dîvân ve Şehr-engîz-i Bursa (İnceleme-Metin), Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1- 93859/mani-divani-sener-demirel.html, [ET. 23.09.2011].
Medhî Dîvânı: SEYHAN, Nezihe (2000), Medhî Divanı (İnceleme-Transkrip- siyonlu Metin), Marmara Üniv. Türkiyat Araştırmaları Ens., Yayım- lanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Muhibbî Dîvânı: YAVUZ, Kemal-Orhan Yavuz (2016), Muhibbî Dîvânı, İstanbul: Yazma Eserler Kurumu Yayınları.
Nâtıkî Dîvânı: ÖZER, Sait (2006), Nâtıkî Dîvânı (Karşılaştırmalı Metin-İnceleme), Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
Nev’î Dîvânı: Tulum, Mertol-M. Ali Tanyeri (1977), Nev’î: Dîvân, İstanbul: İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Nev’î-zâde Âtâyî Dîvânı: KARAKÖSE, Saadet (2017), Nev’izâde Atâyi Divanı, Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm. gov.tr/TR,194357/nevi-zade-atayi-divani.html, [ET. 19.06.2018].
Şemsî Paşa Dîvânı: AKKAYA, Mehmet (1992), Şemsi Paşa Divânı (İnceleme- Edisyon Kritikli Metin), İstanbul Üniv. SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Taşlıcalı Yahyâ Dîvânı: ÇAVUŞOĞLU, Mehmed (1977), Yahyâ Bey Divanı, Tenkidli basım, İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul.
Ulvî Dîvânı: ÇETİN, İsmail (1993), Derzi-zâde Ulvî (Hayatı Edebî Şahsiyeti ve Divanının Tenkidli Metni), Fırat Üniv. SBE., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
Üsküdarlı Aşkî Dîvânı: UZUN, Süreyya (2011), Üsküdarlı Aşkî Divanı Tenkitli Metin, Nesre Çeviri ve 16. yy. Osmanlı Hayatının Divandaki Yansı- maları, İstanbul Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Yârî Dîvânı: KARAYAZI, Nurgül (2012), 17. Yüzyıl Şairi Ahmed Yârî ve Dîvân’ı (İnceleme-Metin), Marmara Üniv. Türkiyat Araştırmaları Ens. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Za’fî Dîvânı: ADAK, Abdurrahman (2006), Za’fî-i Gülşenî Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti ve Dîvânının İncelenmesi, Ankara Üniv. SBE Yayım- lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Zâtî Dîvânı: KURTOĞLU, Orhan (2017), Zâtî Dîvâni (Gazaeller Dışındaki Şiirler), Kültür ve Turizm Bak. Yay., e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/56164,zati- divanipdf.pdf?0, [ET. 25.05.2018].