Berlin Devlet Kütüphanesi’nde Bulunan Kataloglanmamış Türkçe Yazmalar Üzerine Tespitler

Bu çalışmada Berlin Devlet Kütüphanesi’ndekikataloglanmamış Türkçe yazmalar üzerine yapılan araştırmalarneticesinde elde edilen bulgular ilim âleminin dikkatinesunulmaktadır. Almanya’nın en büyük devlet kütüphanesi olanBerlin Devlet Kütüphanesi (Staatsbibliothek zu Berlin), 11 milyondan fazla basılı materyale ve 10 milyonun üzerindemikrofilme sahiptir. Buna ek olarak kütüphanede yazmalar,haritalar ve tarihî gazeteler dâhil olmak üzere iki milyonunüzerinde malzeme bulunmaktadır. Kütüphanenin ŞarkiyatBölümü’nde 3300 civarında Türkçe yazma mevcuttur. 1889 ile1981 yılları arasında hazırlanan altı farklı cilt ile bu yazmaların1977’si kataloglanmıştır. Geriye kalan Türkçe yazmalarhakkında, eser ve müellif adları dâhil olmak üzere herhangi birtespit yapılmamıştır. Bu çalışmada, İstanbul MedeniyetÜniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında, BerlinDevlet Kütüphanesi Şarkiyat Bölümü’nde yürütülen “BerlinDevlet Kütüphanesi’nde Bulunan Kayıtsız Türkçe YazmalarınTespiti” adlı proje çalışmaları esnasında tamamı görülen vetemel girdi alanları tespit edilen kataloglanmamış Türkçeyazmalar hakkında öne çıkan hususlar değerlendirilmiş, kaydadeğer görülen yazmalar bilim dünyasının dikkatinesunulmuştur.

Some Remarks on the Uncatalogued Turkish Manuscripts of the State Library of Berlin (Staatsbibliothek zu Berlin)

This study presents the findings of “Uncatalogued Turkish Manuscripts in the State Library of Berlin (Staatsbibliothek zu Berlin)” project which is supported by Istanbul Medeniyet University Scientific Research Projects Unit. As the most significant state library in Germany, the State Library of Berlin, founded in 1661, is the German National Library according to international norms. The library holds more than 11 million printed materials and 10 million microfilms. It also contains over two million elements, including manuscripts, maps and historical newspapers. As of 2020, there are about 3300 Ottoman Turkish manuscripts in the Oriental Department of the library. Between 1889 and 1981, 1977 of them were described in six different catalogues. However, there is no information about the remaining Turkish manuscripts. With the scope of the project mentioned here, the basic information card has been prepared for every Ottoman Turkish manuscript that is uncatalogued. This study, which also summarizes our findings, presents some valuable samples of these uncatalogued manuscripts.

PDF

___

AĞAOĞLU, Gökçehan A. (2013), Mecmû’a-i Nefîse: İnceleme-Metin, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AHLWARDT, Wilhelm (1887-1889), Die Handschriften Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin: Verzeichniss der Arabischen Handschriften, Berlin: A. W. Schade’s Buchdruckerei.
AKSOY, Hasan (1991), Mustafa lî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümeleri: İnceleme-Metin, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
AKSOY, Hasan (2004), “Mevlid: Türk Edebiyatı,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 29, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 482-484.
ALTIKULAÇ, Tayyar (1999), “İbnü’l-Cezerî,” DİA, XX, 551-557.
ARSLAN, Mustafa (2019), “BAH , Bahâeddîn ibn Abdurrahmân-ı Magalkaravî,” http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bahabahaeddin-ibn-abdurrahmani (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
AYÇİÇEĞİ, Bünyamin (2015), “Bûsîrî (ö. 696/1297?)’nin Kasîdetü’lBürde’sinin Diyarbakırlı Mehmed Said Paşa (ö. 1308/1892) Tarafından Yapılan Mensur ve Manzum Tercümesi,” Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, XV, 27-102.
AYÇİÇEĞİ, Bünyamin (2016), “Üsküdarlı Abdülhay Celvetî ve Kasîde-i Bürde Tercümesi,” 9. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 11 - 13 Kasım 2016, II, 223-266.
AYÇİÇEĞİ, Bünyamin (2018), “Busirî’nin Kaside-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dini Etkileri,” TÜBİTAK PROJESİ, Proje nu.: 215K398.
AYÇİÇEĞİ, Bünyamin (2020), Necîb Efendi’nin Kasîde-i Bürde Şerhi Muhtasar Tevessül: İnceleme-Tevessül’le Karşılaştırma-Metin, İstanbul: DBY Yayınları.
Behiştî (2018), İskender-nâme, (Haz. Bünyamin Ayçiçeği), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-206269/behistiahmed-iskender-name.html (Erişim Tarihi: 12.06.2020).
DEMİR, Erkan (2014), “Tevârîh-i Şâhî fi’l-Ehâdîs-i İlâhî: İnceleme - Metin - Dizin – Sözlük,” Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
DEMİR, Erkan (2016), Tevârîh-i Şâhî fi’l-Ehâdîs-i İlâhi: Analysis-Text-IndexGlossary-Facsimile, (Ed. Cemal Kafadar ve Gönül Alpay Tekin), Cambridge: Harvard University.
DEMİREL, Şener (1995), “Behişti, Heft-Peyker: Metin-İnceleme,” Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DOĞAN AVERBEK, Güler (2020), Bitlisli Şükrî Dîvânı, İstanbul: DBY Yayınları.
FLEMMING, Barbara & Jan SCHMIDT (2002), The Diary of Karl Süssheim (1878-1947): Orientalist between Munich and Istanbul, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
FLEMMING, Barbara (1968), Türkische Handschriften, XIII/1, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
FLEMMING, Barbara (2018), “Turkish Manuscripts in the Staatsbibliothek,” Essays on Turkish Literature and History, Leiden: Brill.
GÖTZ, Manfred (1968-1979), Türkische Handschriften, XIII/2, 4, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal (1970), Son Hattatlar, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı. Kâtip Çelebi (1941-1943), Keşfü’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, (Haz. Şerefettin Yaltkaya, Rifat Bilge), Ankara: Maarif Vekaleti.
KORKMAZ, Zeynep (1995), “Eski Bir Kuduri Çevirisi,” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, Ankara: Türk Dil Kurumu, I, 355-359.
Mehmed Tahir (2016), Osmanlı Müellifleri, (Haz. Mehmet Ali Yekta Saraç), (Ed. Mustafa Çiçekler), Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA).
MOLLA MEMET, Amet (2016), “Yunanistanlı Divan Şairleri: Biyografik İnceleme,” Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
NUR, Rıza, Şiir ve Nesir Bütün Eserlerim Hakkında Ma’lûmât, Berlin Devlet Kütüphanesi, Ms.or.quart. 2005, 2-45.
ÖNGÖREN, Reşat (1997), “Osmanlılar’da Devlet Ricâli-Meşâyih Münâsebetlerinin Boyutlarını Gösteren Yeni Bir Kaynak: lî’nin Şeyh Mehmed-i Dâğî ile Alâkalı Menâkıbı,” İslâm Araştırmaları Dergisi, I, 107-113.
ÖZ, Yusuf (2016), Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler, Ankara: Türk Dil Kurumu.
PERTSCH, Wilhelm (1888), Verzeichniss der Persischen handschriften: die Handschriften verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin, IV, Berlin: A. Asher & Co.
PERTSCH, Wilhelm (1889), Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek Zu Berlin: Türkischen Handschriften, VI, Berlin: A. Asher & Co.
RAUCH, Cristoph (2019), “Growing Collections and Rising Expectations The Endeavour to Catalogue Manuscripts in Arabic Script at the Royal Library in Berlin,” Manuscripts, Politics and Oriental Studies: Life and Collections of Johann Gottfried Wetzstein (1815–1905) in Context, ed. Boris Liebrenz & Christoph Rauch, Leiden: Brill.
SCHWARZ, Klaus (1985), “Batı Berlin Prusya Kültür Varlığı Devlet Kütüphanesindeki Türk Beratları,” Tarih ve Toplum, XXII, 30-31.
SOHRWEIDE, Hanna (1974), Türkische Handschriften und einige in den Handschriften enthaltene persische und arabische Werke, XIII/3, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
SOHRWEIDE, Hanna (1981), Türkische Handschriften, XIII/5, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988), Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
ÜNVER, A. Süheyl (1942), “Tabib Miralay Mehmet Şakir İbrahim (1851-1897) ve Haydarpaşa Hastanesi Tarihçesi ve Diğer Yazıları,” Türk Tıb Tarihi Arkivi VI/19, 32-34.