Kan ve kan ürünleri hizmetleri yönetimi

Ülkemizde ve dünyada nüfusun çoğalmasıyla birlikte sağlığa verilen önem her geçen gün artmaktadır. Buna paralel olarak kan ve kan ürünlerine duyulan ihtiyaç da artmaktadır. Kan ve kan ürünlerine olan talebin karşılanmasında Türk Kızılayı, kan bankaları ve hastanelerin yaptığı çalışmalar dikkat çekmektedir. Kan bankalarında, kan merkezlerinde ve laboratuvarlarda kullanılan tüm cihaz ve ekipmanlardan doğru ölçümlerin alınabilmesi için belirli aralıklarla kalibrasyonlarının yapılması gerekmektedir. Kan bankalarının ve kan merkezlerinin, kan ve kan ürünlerine olan talepleri zamanında karşılayabilmek için yeterli stok bulundurma ve fazla stoktan dolayı bozulmaları engelleyecek stok politikaları belirleyerek bu alanda yoğunlaşmalıdırlar. Kan transfüzyonu hayat kurtaran bir uygulama iken dikkatsiz ve kontrolsüz bir biçimde uygulandığında ise insan yaşamı üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilecek bir sağlık uygulamasıdır. Bu nedenle, bağışçılardan kan alınması ile başlayıp alıcıya nakledilmesine kadar geçen tüm aşamaların çok dikkatli bir biçimde yönetilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kan bankacılığı, kan hizmetleri, sağlık hizmetleri yönetimi

Blood and blood products services management

With the increase in population in our country and in the world, the importance given to health is increasing day by day. Parallel to this, the need for blood and blood products is also increasing. The efforts of the Turkish Red Crescent, blood banks and hospitals draw attention in meeting the demand for blood and blood products. All devices and equipment used in blood banks, blood centers and laboratories must be calibrated at regular intervals in order to obtain accurate measurements. In order to meet the demands for blood and blood products in a timely manner, blood banks and blood centers should focus on this area by determining stock policies to keep sufficient stocks and to prevent deterioration due to excess stock. While blood transfusion is a life-saving practice, it is a health practice that can have negative consequences on human life if it is applied carelessly and uncontrollably. For this reason, all stages from the collection of blood from the donors to the transfer to the recipient need to be managed very carefully.

Keywords:

Blood banking, blood services, health services management,

PDF

___

[1] Milli Eğitim Bakanlığı. “Vücut Sıvıları- Elektrolitleri ve Kan”. http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_ modul /moduller/V%C3%BCcut%20S%C4%B1v%C4% B1lar %C4%B1, %20Elektrolitleri%20ve%20Kan.pdf (12.03.2021).
[2] Yenicesu İ, Yuce D. “Geleceğin Kan Bağışçılarının Kazanımı İçin Teknik Destek”. http://istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/belge/kan_bagis_slayt.pdf (12.03.2021).
[3] Randa AC, Cömert A, Adıgüzel B, Balıkçıoğlu C, Örnekol C, Bayındır P, Bakal İS. “Türk Kızılayı Orta Anadolu Bölgesi Kan Ürünleri Tedarik Zinciri Yönetimi Projesi”. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 11(3), 22-70, 2011.
[4] Ercan M. “Kan Fizyolojisi”. https://derslik.sbu.edu.tr/FileFolder/Tip_Fakultesi_Kan_ Fizyolojisi_2019_2020.pdf (17.02.2021).
[5] Güleryüz M. Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonu Konusunda Hemşirelerin Bilgi Düzeyinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, KKTC, 2015.
[6] Taştan A. “Blood Types And Blood Transfusion”. Şeh Tıp Bülteni, 29(2), 72-80, 1995.
[7] Esen M. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi acil servisinde kan ve kan ürünleri transfüzyonu yapılan hastaların epidemiyolojik incelenmesi. Yayınlanmamış uzmanlık tezi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Bursa, Türkiye, 2011.
[8] Topal G, Şahin İ, Çalışkan E, Kılınçel Ö. “Kan Transfüzyonu ve Reaksiyonları İle İlgili Sağlık Çalışanlarının Bilgi Düzeylerinin Araştırılması”. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 1-5, 2019.
[9] Güzel U. “Dünya’da ve Türkiye’de Transfüzyon Tarihçesi”. Damla Dergisi, 62, 4-5, 2004.
[10] Sarı İ, Altuntaş F. “Transfüzyon İlkeleri ve Erken Komplikasyonlar”. https://www.thd.org.tr/thdData/userfiles/ file/HEM_DES_2007_16.pdf (10.02.2021).
[11] Çetin T. “Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonunda Pratik Noktalar”. XXX. Ulusal Hematoloji Kongresi, III. Hematoloji İlk Basamak Kursu, Antalya, Türkiye, 2013.
[12] Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kan Hizmetleri Daire Başkanlığı. “Ulusal Kan Ve Kan Bileşenleri Hazırlama, Kullanım Ve Kalite Güvencesi Rehberi”. https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/Eklenti/36313/0/kan-ve-kan-bilesen-rehb-tr-9-mayis-2016-revpdf.pdf (15.02.2021).
[13] Ördekçi S. “Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonu”. Bakırköy Tıp Dergisi. 2, 113-122, 2006.
[14] Uluhan R, Berkem R, Emekdaş G, Bayık M. Transfüzyon Öncesi Uygunluk Testleri Temel Kurs Kitabı. İstanbul, Şan Ofset, 76-84, 2000.
[15] Gün R. Hemovijilans Hemşireliği ve Transfüzyon Güvenliğine Katkısı. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye, 2019.
[16] Öğce F. “Kan Transfüzyonunda Hemşirenin Dikkat Etmesi Gereken Noktalar”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 24(1), 101-112, 2008.
[17] Küçük Ö. Kan ve Kan Ürünü Transfüzyonu Yapılan Hastaların Özellikleri ve Maliyetlerini Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye, 2019.
[18] Turan Sönmez F. “Transfüzyon Reaksiyonları”. 12. Ulusal Tıp Kongresi, 2016.
[19] Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kan Hizmetleri Daire Başkanlığı. “Ulusal Hemovijilans Rehberi”. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/HEMOV%C4%B0J%C4%B0LANS%20REHBER%C4%B0-TR-9% 20May%C4%B1s%202016.pdf (16.02.2021).
[20] Atamer T. “Kan Transfüzyonunun Tarihçesi”. 35. Ulusal Hematoloji Kongresi. Antalya, 7-10 Ekim 2009. [21] Şahin H. Hemşirelerin Kan Transfüzyonlarına Yönelik Bilgi Düzeyleri ve Buna Eğitimin Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, Türkiye, 2006.
[22] Ece M. Üniversite Hastanesinde Cerrahi Birimler Hekimlerinin Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonu Konusunda Bilgilerinin Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Diyarbakır, Türkiye, 2018.
[23] Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kan Hizmetleri Daire Başkanlığı, “Taslak Hasta Kan Yönetimi Rehberi: Modül 1”. https://hastakanyonetimi.saglik.gov.tr/ dokumanlar/rehberler/ Modul1-Kritik_Kanama_Masif_ Transfuzyon.pdf (12.02.2021).
[24] Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kan Hizmetleri Daire Başkanlığı, “Kan Hizmet Birimleri İçin Kalite Yönetimi Rehberi”. https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/Eklenti/36312/0/kalite-yonetim-sist-rehb-12-nisan-2016pdf.pdf (13.02.2021).
[25] Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği. 27074 sayılı Resmî Gazete, 2008. (01.12.2021).
[26] Sağlık Bakanlığı. “Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi”. http://kmtd.org.tr/haber/ulusal_kan_urunleri_rehberi.pdf (10 Şubat 2021).
[27] Taşçı D, Eroğlu E, Çabuk S, Duman G, Ağlargöz O, Erdemir E, Özsoy E. Kalite Yönetim Sistemleri. Eskişehir, Türkiye, T.C. Anadolu Üniversitesi 2810, Açıköğretim Fakültesi 1768, 2013.
[28] Ertuğrul Örüç N, Yenicesu İ. “Kan Hizmet Birimleri İçin Ulusal Standartlar Rehberi”. https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/Eklenti/36315/0/standartlar-tr--12-nisan-2016pdf.pdf (22.09.2021).
[29] Ertuğrul Örüç N, Yenicesu İ, Öztürk A, Kodaloğlu Temur Ü. “Ulusal Hemovijilans Rehberi”. https://shgmkanhizmetleridb.saglik.gov.tr/Eklenti/37016/0/ulusal-hemovijilans-rehberi-versiyon-2pdf.pdf (22.09.2021).