Hakikati ve Mahiyeti Açısından Kur’ân’da Adalet Terazileri

Yüce kitabımız Kur’ân’ı Kerim’de, en çok üzerinde durulan konulardan biri ahiret hayatıdır. İnsanların dünya ve ahiret mutluluğu için inzâl edilmiş olması sebebiyle, başta ahiretin varlığı ve gerçekliği olmak üzere ilgili pek çok konuda bilgi ve uyarılar Kur’ân’da yer almaktadır. Âhirete dair âyetlerde ön plana çıkan en önemli hususlardan biri de dünya hayatında yapılan iyi ve kötü amellerin, ahirette mükâfat ve ceza olarak karşılık bulacağı, bu amaçla adalet terazilerinin kurulacağıdır. Ancak terazilerin hakikati, mahiyeti ve bu terazilerde amellerin hangi şekillerde tartılacağı gibi hususlarda İslam âlimleri arasında azımsanamayacak ölçüde ihtilaflar söz konusudur.Çalışmamızda, adalet terazileri konusu bütün yönleriyle ele alınmıştır. Bu amaçla, konuyla bağlantılı olan âyetler tespit edilmiş, ilgili kavramlar üzerinde filolojik tahliller yapılmıştır. Konuyla ilgili rivâyetler ile klasik ve çağdaş dönem müfessirlerinin görüşleri araştırılarak, konu farklı başlıklar altında ele alınmıştır. Daha sonra ise başlıklar bazında değerlendirmelerimize yer verilerek çalışma tamamlanmıştır. Yaptığımız bu çalışmanın, Kur’ân’ı doğru anlama noktasında akademik çalışmalara katkı sunması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Adalet, Mizân, Terazi, Ölçü

The Scales of Justice in the Holy Quran in terms of Truth and Nature

One of the most emphasized issues in our Holy Book Holy Qur'an is the hereafter. The idea of an afterlife attracts men’s interest and wonder thus all descriptions related to the afterlife are for the satisfy men’s concerns regarding life after death. The Holy Quran includes many verses related to the afterlife. As the Quran is a guideline for both this world and afterlife, it covers many issues, advices, and highlights related to the afterworld.The Great Judgment issue is one of the most recognizable lectures and the verses related to this judgment of man emphasizes that human being will gain their salvation or punishment as a result of their good or bad actions. Those verses also inform us that there will be existed pure and perfect scales of justice so that the case of judgments will be done perfectly and equally. However, there have been notable disagreements for the characters and functions of these scales and for that how human being’s good or bad actions will be evaluated or sophisticated.This article aims to sophisticate the afterlife's scales of justice in its all manners in the light of verses related to the judgement day. For doing so, in this study, those verses have been revealed and their terminological and philological manners have been discussed. Moreover, some of the information from the Quran and the ideas and perspectives of influential glossators of both early and contemporary Islamic world have also been mentioned. It has not been neglected to evaluate and recover all this information for reaching a conclusion. We hope that our work will contribute to the understanding of the Qur'an much.

Keywords:

Tafsir, Judgement, Balance, Scale, Measure,

PDF

___

Abdulbaki, M. F. (1420/2000). el-Mu‘cemü’l-müfehres li elfâzı’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-fikr.
Âlûsî, Ş. M. (1415/1995). Rûhu’l-Meâni fî tefsîri’l-Kur’âni’l-‘azîm ve’s-sebi’l-mesânî. Thk. Ali Abdulbâri Atiyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye.
Balıkkaya, Ş. (2002). Kur’ân’da Adâlet Kavramı. (Yüksek Lisans), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Bebek, A.(2000). “Matüridi'nin Kelam Sisteminde Ahiret inancı”. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 19: 5-41.
Beydâvî, Nâsuriddîn Ebû Sa’îd Abdullah b. Ömer (1418/1997). Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahman el-Merʽaşlî. Beyrût: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-‘Arabî.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl (ts.). Sahîhu’l-Buhârî.C. 8. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye.
Cevherî, İsmail b. Hammâd (1957). es-Sıhâh Tâ’cu’l-luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye. Kâhire: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî.
Çağrıcı, M. (2002). “Kıst”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları. 25: 502-503.
Derveze, M. İ. (1383/1964). et-Tefsîru’l-hadîs. Kâhire: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî (ts.). Sünen. Beyrut: Dâru'l-kitâbi'l-‘Arabî.
Ebû Hanîfe, Nu’mân b. Sâbit (1419/1999). el-Fıkhu’l-ekber. B.y.: Mektebetü’l-furkân.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endelüsî (1420/1999). el-Bahru’l-muhît. Thk. Sıdkı Muhammed Cemil. Beyrut: Daru’l-fikr.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah el-İsbahânî (1405/1985). Hılyetu'l-evliyâ ve Tabakâtu’l-esfiyâ. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-‘Arabî.
Elmalı, A. (1997). “Kur’ân-ı Kerim’de Adâlet (Adl) Kavramı”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Şanlıurfa: 289-303.
Eş‘arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail (1411/1990). Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn. Thk. M. Muhyiddin Abdulhamîd. Beyrut: el-Mektebetu’l-asriyye.
Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed (2001). Tehzîbü’l-lüğa. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
Hamîdullah, M. (1989). İslâm’da Sembolik Anlatım. Çev. Sadık Kılıç, Diyanet İlmi Dergi, 25(1): 3-16.
İbn Âdil, Ebû Hafs Sirâcüddîn en-Nu‘mânî ed-Dımaşkî (1419/1998). el-Lubâb fî ulûmi’l-kitâb. Thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvıd. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
İbn Âşur, Muhammed et-Tahir (1984). et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-neşr.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak (1422/2001). el-Muharraru'l-vecîz fi tefsîri’l-Kitâbi'l-‘azîz. Thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman bin Muhammed bin İdris (1419/1988). Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. Thk. Esad Muhammed Tayyib. Suud: Mektebetü Nezâr Mustafa el-Bâz.
İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed (1985). Müsned. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî.
İbn Hazm, Ebû Muhammed el-Endelüsî el-Kurtubî (ts.). el-Fasl fi’l-milel ve’l-ehvâ ve’n-nihâl. Kâhire: Mektebetü’l-Hanci.
İbn Kesîr, İmâdu’d-dîn Ebû’l-Fidâ İsmail (1414/1994). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. B.y.: Dâru’l-fikr.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem (1414/1993). Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır.
İbn Ma’ce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd (ts.). Sünen’ü İbn Ma’ce. Thk. Muhammed Fuad Abdulbâki. Beyrut: Dâru’l-fikr.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman (1422/2001). Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsir. Thk. Abdürrezzâk el-Mehdî, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-‘Arabî.
Kâdî Abdulcabbâr (1408/1988). Şerhu’l-Usûli’l-Hamse. Thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Mektebetü Vehbe.
Karaman, H. ve diğerleri, (2007). Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Kaya, M. (2019). “Kur’ân’da Vezn, Mizan ve Mevzun Kelimeleri -Vucuh ve Nezair Bağlamında Bir İnceleme-”. USUL. 31: 9-36.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (1384/1965). el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Berdûnî, İbrâhîm Atfîş. Kâhire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (1425/2004). et-Tezkire bi ahvâli’l-mevtâ ve umûri’l-âhira. Thk. es-Sâdık b. Muhammed b. İbrahim. Riyad: Mektebetü dâru’l-minhâc.
Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed (1426/2005). Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Thk. Mecdî Baslum. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘ilmiyye.
Maviş, N. (2017). “İmâmîyye-İsnâaşerîyye’nin İmâmet Anlayışının, Semîyyât İnancının Şekillenmesindeki Etkisi”. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences Year. 3(2): 97-110.
Mevdûdî, Ebû’l-A’lâ (2002). Tefhîmu’l-Kur’ân. Çev. Komisyon. İstanbul: İnsân yayınları.
Mukâtil, b. Süleyman (2003). Tefsiru Mukâtil b. Süleyman. Thk. Ahmed Ferîd. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye.
Müslim, Ebû’l-Huseyn b. Haccâc (ty.). Sahîhu Müslim. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye.
Neysâbûrî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Vâhidî (1430/2009). et-Tefsîru’l-Basît. Nşr. İmâdetu’l-Bahsi’l-İlmî. Riyad: Camiatu’l-İmam Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye.
Râgıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed (1412/1992). el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-kalem.
Râzi, Fahreddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer (1420/1999). Mefâtîhu’l-ğayb- et-tefsiru’l- kebîr. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-‘Arabî.
Sâbûnî, Ebû Muhammed Nureddin Ahmed, (1969). el-Bidâye fî usûli’d-dîn. Thk. Fethullah Halîf. Mısır: Dâru’l-meârif.
Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celâlüddîn Abdurrrahman (1416/1996). el-Büdûru’s-Sâfira fî ahvâli’l-âhira. Thk. Ebû Abdullah Muhammed Hasan. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye.
Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin (1419/1999). er-Resâilü‟t-tevhîdiyye. Beyrut: Müessesetü’n-Nu’mân.
Taberî, Muhammed b. Cerîr (1420/1999). Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. B.y.: Müessetü’r-risâle.
Taftâzânî, Sa‘duddîn Mes‘ûd b. Ömer (1436/2014). Şerhu’l-akâid. Thk. Ali Kemal. Beyrut: Daru İhyâi’t-türâsi’l-‘Arabî.
Tatlı, B. (2007). “Ehl-i Sünnet Akait Kitaplarında Kullanılan Mizan İle İlgili Hadisler”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7 (2): 133-146.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed (1964). el-Câmiu’s-sahîh. Medine: Mektebetü’s-selefiyye.
Toprak, S. (2005). “Mîzan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. 30: 211.
Vâhıdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali en-Neysâbûrî (1430/2009). et-Tefsîru’l-basît. Nşr. İmâdetu’l-Bahsi’l-İlmî. Riyad: Camiatu’l-İmam Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye.
Yazır, Elmalılı M. H. (1992). Hak Dini Kur’ân Dili. Sad. Komisyon. İstanbul: Azim Yayınları.
Zebîdî, Ebu’l-Feyz Murtazâ (ts.). Tâ’cu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Thk. Mecmûa mine’l-muhakkikîn, B.y.: Dâru’l-hidâye.
Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer (1987). el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-‘Arabî.
Zeccâc, Ebû İshak İbrahim (1988). Me‘âni’l-Kur’ân ve İ’râbuhû. Nşr. Abdülcelil Abduh Şelebî. Beyrut: ‘Âlemü’l-kütüb.