PSİKO-SOSYAL AÇIDAN KARUN KISSASI (Ekonomik Olguların Tutum ve Davranışlara Etkisi)

Kur'an, zaman ve mekân üstü bir üslupla başta inananlar olmak üzere bütün insanlar için değer ifade eden kavram, içerik ve karakterlere yer verir. Bu içeriklerden biri de zenginliktir. Bu makalede ekonomik bir olgu olarak zenginliğin Karun ve İsrailoğulları'nın tutum ve davranışları üzerindeki etkileşimi ele alınmıştır. Araştırma konusunun nitel paradigmaya uygunluğu sebebiyle veri toplama araçlarından doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Temel verilerini Kur'an'da Karun kıssasını konu edinen Kasas suresinin 76-82 arası ayetlerin oluşturduğu araştırmada ayrıca söz konusu verilerle bağlantılı olarak bir kısım tefsirler başta olmak üzere amaca uygun değişik eserler ve özellikle psikoloji kaynakları doküman olarak kullanılmıştır. Makale kapsamında toplanan veriler Karun kıssasında yer alan tiplerin duygu, düşünce ve algılarını ortaya koymak, olgu ve olaylara bakış açılarını keşfetmek için betimlenmiş, temalar arasında anlamlı bağlar kurmak ve bir takım çıkarsamalarda bulunmak amacıyla analiz çalışması yapılmıştır. Sonuç olarak Kur'an'da zenginlik olgusuna negatif yaklaşılmadığı; sadece zenginliğin kişisel olarak olumsuz tutum ve davranışlara, değer yitimine gerekçe oluşu tenkit edildiği görülmüştür. Nitekim Karun'un biriktirdiği serveti ondaki cimrilik ve şımarma duygusunu motive etmiştir. İsrailoğulları'ndan bazıları ise yaşadıkları çaresizlik duygusu ve içinden çıkamadıkları aşağılık kompleksiyle baş edebilmek için iç dünyalarında büyüttükleri ve olumlu bir imaj olarak algılayıp yücelttikleri Karun'un bireysel ve toplumsal çekiciliği karşısında onunla özdeşleşerek tatmin olmayı istemişlerdir ve hayal dünyalarında Karun'la yakınlık içine girmişlerdir

Psycho-social Aspects of the Parable Qarun

Quran with it’s style which is over time and space contains concepts, contents and characters that are valuable for all people especially those who are believing people. Wealth is one of these contents of the Quran. This article handles the impact of wealth as an economical phenomena over attitudes and behaviours of Qarun and Israelis. Document review method which is one of the tool of data collection method has been used because of appropriateness of research topic to the qualitative paradigm. Basic data of the research has been composed of 76-82 verses of Qasas Surah in which is mentioned the parable of Qarun. In conjunction with these datum some of the written works suitable for research purpose particularly hermeneutic texts and psychological resources have been used as documents. Datum which was gathered within the scope of the article have been depicted to reveal the feelings, thoughts and perceptions of types in Qarun’s parable and their point of view to the events and facts. An analysis has been performed in order to establish meaningful ties between themes and make a set of inferences. As a result, no negative approach has been found to the phenomenon of wealth in Quran but the criticism in it is that richness may causes negative attitudes, behaviors and loss in value as a personal. Indeed, the accumulated wealth of Qarun motivated his feeling of spoiled and parsimony. Besides, some of the Israelis wanted to be satisfied with the individual and social attractiveness of Qarun by identifying with an overrated and a positive exalted perceived identity of Qarun in their inner world to cope with feeling of despair they had experienced and inferiority complex that they are unable to work out and they become closer with Qarun in their imaginary world.

PDF

___

Açıkgöz, Özkan, “Toplumsal Zihniyet Olgusu ve İktisadi Gelişme İle İlgisi”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, İst., 2005, sayı 32, ss. 91-123.
Adler, Alfred, İnsan Tabiatını Anlama, çev.: Ayda Yörükan, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İst., 2003.
Altıntaş, Hayrani, “Psikoloji Sözlüğü Üzerine Küçük Bir Deneme”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, 1987, c. XXIX, ss. 241-262.
Aslan, Hasan, “Dini Tutumlar ve Kalkınma”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Elazığ, 2010, c. 15/1 ss.139-161.
Ateş, Süleyman, Kur’an-ı Kerim Tefsiri, İst., Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988, c. IV. Atkinson ve Hilgard, Psikolojiye Giriş, çev.: Öznur Öncül ve Deniz Ferhatoğlu, Arkadaş Yay., Ankara, 2012.
Bayraklı, Bayraktar, Kur’an Tefsiri, İst., Bayraklı Yay., 2007, c. XIV.
Budak, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 2009.
Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, (17. Baskı), Remzi Kitapevi, İst., 2008.
Çelik, İbrahim, “Mele”, DİA, TDV Yay., İst., 2004, c. IXXX.
Dalgın, Nihat ve Macit, Yunus, Kültürümüzü Şekillendiren Hadisler, Etüt Yay., Samsun, 2007.
Eren, Hasan, (Ed) Türkçe Sözlük, TDK Yay., Ankara, 1998.
Eren, İsmail, Din-Ekonomi İlişkisi: İslam’ın Sosyo-Ekonomik Yapısı İçerisinde İnfak Kurumunun Oluşum Sürecinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Isparta, 2013.
Eser, Rüya ve Toıgonbaeva, Davletkan, “Psikoloji ve İktisadın Birleşimi Olarak Davranış- sal İktisat”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Eskişehir, 2011, c. 6, s.1, ss. 287-321
Geçtan, Engin, Normaldışı Davranışlar, Remzi Kitapevi, İst., 1995.
Geçtan, Engin, İnsan Olmak, Metis Yay., İst., 2006.
Goleman, Daniel, Duygusal Zeka, çev.: Banu Seçkin Yüksel, Varlık Yay., İst., 2000.
Halidi, Salih, Kur'an Öyküleri-I, (2. Baskı), çev.: İbrahim Sarmış, Kitap Dünyası Yay., Konya, 2005.
Harman, Ömer F, “Firavun”, DİA, TDV Yay., İst., 1996, c. XIV.
Harman, Ömer F, “Mûsâ”, DİA, TDV Yay., İst., 2006, c. XXXI.
Hoffer, Eric, Kesin İnançlılar, çev.: Erkıl Günur,: İm Yay., İst., 2005.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yay., Ankara, 2008.
Hökelekli, Hayati, Psikolojiye Giriş, Düşünce Yay., Bursa, 2008.
Hökelekli, Hayati, (Ed). Din Psikolojisi, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir, 2011.
Hökelekli, Hayati, İnsani Değerler, Dem Yay., İst., 2013.
İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, Çev.: Selahattin Ayaz, Pınar Yay., İstanbul, 2011.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem, İnsan ve İnsanlar, (8. Baskı), Evrim Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 1988.
Kara, Necati, Hz. Musa, Firavun ve Yahudiler, Seha Neşriyat, İst., 1989.
Karaca, Faruk, Din Psikolojisi, Trabzon, 2011.
Kasapoğlu, Abdurrahman, “İnkârcıların Bir Karakter Özelliği Olarak Şımarıklık”, Hikmet Yurdu, İst., 2009, c. 2, s. 3, ss. 181-206.
Kayıklık, Hasan, Din Psikolojisi, Karahan Kitapevi, Adana, 2011.
Kutub, Seyyid, Fî Zılâl-il Kur’an, çev.: Salih Uçan ve Vahdettin İnce,, Dünya Yay., İst., 1991, c. IIX.
Kuzgun, Şaban, “Haman”, DİA, TDV Yay., İst., 1997, c. XV . Mevdûdî, Eb’ul A’lâ, Tefhimu’l Kur’an, çev.: Muhammed Han Kayani vd., İnsan Yay., c. IV, İst., 1987.
Öncül, Remzi, Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü, MEB. Yay., İst., 2000.
Öztürk, Orhan, Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, Nobel Tıp, Ankara, 2001.
Peker, Hüseyin, Din ve Ahlak Eğitiminin Psikolojik ve Metodik Esasları, Eser Matbaası, Samsun, 1991.
Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yay., İst., 2008.
Pullu, Kazım, Kur’ân-ı Kerîm’de Mevcut İsim, Künye ve Lakaplar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2007.
Réynaud, Pierre-Louis, “İktisadi Psikoloji ve Maliye”, çev.: Nafıa Somel, Maliye Araş- tırma Merkezi Konferansları Dergisi, İst., 1966, sayı 12, ss. 19-26
Sayı, Ali, Firavun, Hamân ve Karun Karşısında Hz. Musa, İz Yay., İst., 1992.
Songar, Ayhan, Psikiyatri, (4. Baskı), Serhat Dağıtım, İst., 1980.
Şentürk, Habil, Din Psikolojisine Giriş, İz Yay., İst., 2010.
Tarde, Gabriel, Ekonomik Psikoloji, çev.: Ö. Doğan, Öteki Yay., Ankara, 2004.
Tarhan, Nevzat, “Büyüklük Hastalığı”, Kuran Mesajı İlmi Araştırmalar Dergisi, İst., 1998, s. 10, ss. 57-59
Tarhan, Nevzat, Duyguların Dili, Timaş Yay., İst., 2008.
Tutar, Hasan, (Ed). Davranış Bilimleri, Seçkin Yay., Ankara, 2013.
Ülgener, Sabri, “İktisadi Hayatta Zihniyetin Rolü ve Tezahürleri”, İktisat Fakültesi Mecmuası, İst., 1940-1941, c. II, no: 3-4, ss. 351-380
Ünal, Ali, Kur’an’da Temel Kavramlar, Beyan Yay., İst., 1986.
Ünal, Ali, Kur’an’ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Define Yay., İst., 2008.
Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Azim Dağıtım, İst., (Trs), c. VI ve IX Zaim, Sabahattin, “İktisadi Faaliyetlerde İslami Davranış Tarzı”, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İst., 1978, VII/1-2, ss. 227- 241.
Ziyalar, Adnan, Sosyal Psikiyatri, İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği Vakfı Yay., İst., 1980.