ÖFKE DUYGUSU ve DİNÎ AÇIDAN BAŞ EDEBİLME YOLLARI

Öfke duygusuyla ortaya çıkan olumsuz düşünce ve davranışlar hem psikolojik, hem de toplumsal hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu bağlamda psikoloji insanın öfke duygusuyla baş edebilmesinde çözüm yolları bulmaya çalışırken, din de bu konuda bir takım öneri ve tavsiyelerde bulunmaktadır. Bu çalışmada, insanın temel duygularından birisi olan öfke duygusunun psikolojik yönü ile dinî açıdan baş edebilme yolları ortaya konmaya çalışılmıştır. Bireylerin öfke ile mücadelede psikolojik çareler yanında dinî çarelere de başvurmasının hem bireysel, hem de toplumsal hayatına olumlu katkılar sağlayacağı söylenebilir.

The Ways of Religious Coping with Anger

Negative thoughts and behaviors accompanying the sense of anger adversely affect our psychological and social life. In this context, while psychology helps us in in dealing and coping with the feelings of anger to find solutions, religion shows us to tackle the same problem from a different angle. In this study, the psychological aspect of anger, which is one of basic human emotion, and the ways of dealing with it from a religious point of view are examined. It is to be noted that, in coping with the feelings of anger, not only using psychological methods but also benefiting from religious remedies positively contribute to both individual and social life.

PDF

___

Kur'an-ı Kerim
Adler, Alfred, İnsan Tabiatını Tanıma, Çev: Ayda Yörükan, İş Bankası Yayınları, İst., 1994.
Ahmet Rıfat Efendi, Tasvîru'l Ahlâk, (Haz: Hüseyin Algül), Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul, ts
Altıntaş, Hayrani, İnsan ve Psikoloji, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1989.
Ankay, Aydın, Ruh Sağlığı ve Davranış Bozuklukları, Turhan Kitabevi, Ankara, 1992.
Arkonaç, Sibel, Psikoloji, Alfa Yayınları, İstanbul, 1993.
Atkinson, Rita L. Psikolojiye Giriş I-II, (Çev:Kemal Atakay ve arkadaşları), Sosyal Yayınları, İstanbul, 1995.
Averill, J.R., "Studies on Anger and Agression: İmplications for Theories of Emotion", American Psychologist, November, 1983.
Aydın, Ali Rıza, İnanma İhtiyacı ve Dini Ritüellerin Psikolojik Değeri, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IX (2009).
, "Din ve Psikoloji İlişkisi Üzerine" Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IV/1
Baltaş, Acar-Zuhal, Stres ve Başa Çıkma Yolları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1992.
Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayış Işığında Kur'an Tefsiri, Bayraklı Yayınları, İst., 2006.
Berkowitz, L. "On the Formation and regulation of Anger and Agression: A Cognitive Neoassociationistic Analysis." American Psychologist, 1990.
Beyhâki, Ebu Bekir Ahmed bin Hüseyin, El-Câmiu li Şuabi'l-İman, (Tahkik: Ebu Hacir M.Said), Beyrut, 1990.
Bilmen, Ö. Nasuhi, Ahlâk Dersleri,
Bostancı, N., Çoban, Ş., Tekin, Z., Özen, A., ''Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyete Göre Öfke İfade Etme Biçimleri'', Kriz Dergisi, Sayı:14 (3), 2006.
Budak, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 2000.
Canan, İbrahim, Hadis Ansiklopedisi, Akçağ Yayınevi, Ankara,
Christopher I. Eckhardt, "Effects of Alcohol Intoxication and Aggressivity on Aggressive Verbalizations During Anger Arousal", Aggressive Behavior Volume 34, (2008).
Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İst., 1993.
, İçimizdeki Çocuk, Remzi Kitabevi, İstanbul 1993.
Çağrıcı, Mustafa, "Gazap Maddesi", DİA, İstanbul.
Çankı, M.Namık, Büyük Felsefe Lügatı, İstanbul, 1954.
Deffenbacher, J.L. "Cognitive Behavioral Conceptionalization and Treatment of Anger", Journal of Clinical Psychology, 55, 1999.
El-İsfehânî, Râgıb, İslâm'ın Ahlâk İlkeleri, (Çev: Abdi Keskinsoy), Kalem Yayınevi, İstanbul, 2003.
El-Kütüb-ü Sitte, Çağrı Yayınları, c. 1-23, İstanbul, 1981.
From Erich, Sevgi ve Şiddetin Kaynağı, Çev. Selçuk Budak, Öteki Yayınevi, Ankara 1994.
Gazâlî, Muhammed bin Ahmed, İhyâu Ulumiddin, (Terc. Ahmet Serdaroğlu), Bedir Yayınevi, İstanbul, 1989.
, Oğluma, (Çev., H.Abdülhalim Akkul), Sinan Yayınevi, İstanbul, 1972.
Gençtan, Engin, İnsan Olmak, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996.
Hançerlioğlu, Orhan, Ruhbilim Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İst., 2003. Hayta, Akif, "U.Ü İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İbadet ve Ruh Sağlığı İlişkisi Üzerine Bir İnceleme", U.Ü.İ.F.Dergisi, C.9, S. 9, Bursa, 2000.
Horney, Karen, Ruhsal Çatışmalarımız, Çev: Selçuk Budak, Öteki Yayınevi, Ankara, 1995.
Hökelekli, Hayati, İslâm Psikolojisi Yazıları, Dem Yayınları, İst, 2009.
İmam Nevevi, Riyazü's Salihin, (Terc., M.Yaşar Kandemir ve arkadaşları...), Erkam Yayınları, İstanbul, 1997.
Izutsu, Toshihiko, Kur'an'da Dinî ve Ahlâkî Kavramlar, (Çev. Selahattin Ayaz), Pınar Yayınları, İstanbul, 1991.
Johnson, R.N., Agression in Men and Animals, W.B Saunders Company, Philadelphia, USA, 1972.
Karaca, Faruk, Ölüm Psikolojisi, Beyan Yayınları, İstanbul, 2000.
Kaya, Yunus, Tasavvuf İlmi, E.A.Ü.İ.F. Yayınları, Erzurum, 1982.
Kayıklık, Hasan, "Bireysel Dindarlığın Boyutları ve İnanç Davranış Etkileşimi", İslâm Araştırmaları Dergisi, 19/3, 2006.
Kınalızâde Ali Efendi, Ahlâk-ı Alâ'î, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul, ts.
Koenig, Harold G., Handbook of Religion and Mental Healt, Acedemic Pres, USA, 1998.
Köknel, Özcan, Kaygıdan Mutluluğa Kişilik, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1986.
Köylü, Mustafa, "Dinin Ruh Sağlığına Etkisi", Yeni Ümit Dergisi, S.82, İstanbul, 2008.
Kula, Naci, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/I, ss.234-255.
, "Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dini Krizle Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler", http://www.sosyalsiyaset.net/documents/genclerde_dini_kriz.htm, 29.08.10
Mehmetoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, Dem Yayınları, İstanbul, 2004.
Morgan, C. T., Psikolojiye Giriş, Ankara, 1980.
Nâsir, A. Muhammed, İbnu'l-Cevziyye, Ârâehü'l-Kelâmiyye ve'l-Ahlâkiyye, Kahire, 1987.
Necâti, M. Osman, Hadis ve Psikoloji, (Çev. Mustafa Işık), Fecr Yayınları, Ankara, 2000.
Özer, Zuhal, http://www.genetikbilimi.com/genbilim/ofke.htm
Özkalp, Enver, Psikolojiye Giriş Dersleri, Eskişehir, 1991.
Özkan, Ayşe Nur, Dini Motiflerin Öfke Kontrolü Üzerindeki Etkisi, M.Ü.Sos.Bil.Enst, İstanbul, 2008, (Y.Lisans Tezi)
Pazarlı, Osman, Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1982.
, İslâm'da Ahlâk, İstanbul, 1980.
Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2003.
Robins S., Novaco RW., ''Systems Conceptualization and Treatment of Anger'', Psychotherapy in Practice, Volume: 55(3). 1999.
Sayar, Kemal, Ruh Hâli, Timaş Yayınları, İstanbul, 2006.
Şen, Serpil, Psikoloji, MEB Yayınları, İstanbul, 1992.
Şentürk, Habil, Din Psikolojisi, Tuğra Ofset, Isparta, 2008.
Törestad, B., ''What is Anger Provoking? A Psychophysical Study of Perceived Causes of Anger'', Aggressive Behavior, Volume: 16, 1990.
Türkçe Sözlük, T.D.K. I-II, Ankara, 1998.
Yapıcı, Asım, Ruh Sağlığı ve Din, Karahan Yayınları, Adana, 2007.
Yeğin, Hüseyin İ., "Hz. Peygamber'in Hadislerinde Sevgiyi Geliştiren Unsurlar", HR.Ü.İlahiyat Fak. Dergisi, Sayı, 17, Şanlıurfa, 2007.