DİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİNDE KIRK HADİS GELENEĞİ -NEVEVÎ ÖRNEĞİ

İslam, insanların dünya ve ahiret mutluluğunu gerçekleştirme yönünde emir vetavsiyeleri ihtiva eden, doğru yolu gösteren son dindir. Onun iki temel kaynağıKur’an ve hadistir. Hadis, asr-ı saadetten beri nesilden nesile aktarılarak günü-müze kadar değişik yollarla aktarılan Hz. Peygamber’in söz, fiil ve davranışları-dır. Hadisleri derleme, aktarma, öğrenme ve öğretme konusunda farklı dönem-lerde farklı çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan biri olan kırk hadis kitapla-rı/risaleleri Arap, İran ve Türk toplumlarında en çok rağbet gören eserler olmuş-tur. Bu çalışmada kırk hadis geleneğinin öneminden bahsedilerek İmam Ne-vevî’nin kırk hadis monografisi iman, ibadet, ahlak ve bunların dışında kalanlarise diğer hadisler başlığı altında toplanarak din eğitimi açısından değerlendiril-mesi yapılmıştır. Nevevî’nin eserine aldığı hadislerin, hayatın tüm yönlerini kuşa-tıcı nitelikte olduğu, iman, ibadet, ahlak ve sosyal konuları ihtiva eden hadisler-den oluştuğu, din eğitiminde kullanılabilecek pek çok değere vurgu yaptığı, do-layısıyla din eğitimi ve öğretiminde önemli bir kaynak olduğu görülmüştür.

Forty Hadith Traditions in Religious Education and Teaching -The Case of Nawawi-

Islam is the last religion to guide people to the happiness of the world and the Hereafter. Its two main sources are the Qur'an and hadith. The hadith has been transmitted from generation to generation since the time of the Prophet, which has been transmitted in different ways to the present day. The words, actions and actions of the prophet. Different studies have been carried out in different periods in order to compile, transfer, learning and teaching hadiths. Forty hadith books/treatises, one of them, have been the most popular works in Arab, Iranian and Turkish societies. In this study, forty hadith traditions are mentioned and forty hadith monographs of Imam Nawawi were collected under the title of be- lief, worship, morality and other hadiths and evaluated in terms of religious edu- cation. It has been observed that the hadiths that Nawawi took in his work are of a kind that encompasses all aspects of life, which include faith, worship, morality and social issues, which emphasize many values that can be used in religious ed- ucation, and therefore are an important source in religious education and teach- ing.

PDF

___

Aba, Veli. “Hasan Basri Çantay’ın (ö. 1964) Hadis Çalışmalarının Aktüel Değeri: ‘On Kerre Kırk Hadis’ Adlı Eseri Üzerine Sosyo-Teolojik Analizler”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/30 (2017): 429-452.
Aclûnî. Keşfü’l Hafâ ve Müzilü’l-İlbas, Müessesetür Risale. Beyrut: 1988.
Ağırman, Cemal. Mustafa Taki Efendi Hayatı, Eserleri ve Bazı Düşünceleri. Sivas: Sivas 100 Temel Eser, 2006.
Akkaya, Ümit. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Kadınların Sosyal Hayattaki Konumu ve Ahlaki Eğitimi İle İlgili Hadislerinin Eğitsel Açıdan Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
Akyürek, Süleyman. “Din Öğretiminde Genellemelerin Öğretimi”, AÜİFD 47/1 (2006): 121-143.
Akyürek, Süleyman. “Kur’an Kurslarında İnanç Esaslarının Öğretimi”. Etkili Din Öğretimi. Ed. Şaban Karaköse, İstanbul: TİDEF Yayınları, 2010.
Altaş, Nurullah. “Türkiye’de Örgün Eğitimde Dinin Yeri” Marife 2/1 (2002): 219-229.
Altaş, Nurullah - Arıcı, İsmail. “Din Eğitiminin Bilimselleşme Süreci”, Din Eğitimi. Ed. Mustafa Köylü - Nurullah Altaş. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
Altunışık, Remzi v.dğr., Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakar- ya: Sakarya Kitabevi, 2005.
Ay, Mehmet Emin. Çocuklarımıza Allah’ı Nasıl Anlatalım?. İstanbul: Timaş Yayınları, 2002.
Aydın Mehmet Zeki. Din Öğretiminde Yöntemler. Ankara: Nobel Yayınları, 2005.
Aydın, Muhammet Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
Ayhan, Halis. Din Eğitimi ve Öğretimi. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1997.
Başaran, Selman - Sönmez, M. Ali. Hadis Tarihi ve Hadis Usulü. Bursa: Esra Fakülte Kitabevi, 1993.
Bayrak, Cemal. “Sehmi ve Manzum Hadis-i Erba’in Tercümesi”. Turkish Studies 10/8 (2015): 597-622.
Biberci, Fatmanur. 2-7 Yaş Arası Çocuklarda Sevgi ve Merhamet Değerlerinin Hadisler Işığında Öğretimi. Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, 2010.
Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu’s-Sahîh. Riyad: 2008.
Cebeci, Suat. Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.
Ceyhan, Adem. “Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh’ın Kırk Hadis Tercümesi” Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/3 (2015): 324-354.
Cihandide, Zeynep Nezahat. Okul Öncesi Din ve Ahlak Öğretimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
Coleman, James C. Abnormal Psychology and Modern Life. Chigago: SF. Com, 1956.
Çağrıcı, Mustafa. “Ahlak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 467. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerle Gerçekler -Kırk Hadis-. İstanbul: Erkam Yayınları, 1990.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as b. İshak el-Ezdî. es-Sünen. Humus: 1969.
Ege, Remziye. “Ayet ve Hadislerle Öğrenme” , Düşünen Sınıflar İçin Din ve Ahlak Bilgisi Öğretimi, İlkokul 4. Sınıf. Ed. Cemal Tosun - M. Polat. Ankara: Pegem Akademi, 2013.
Erdem, Hasan Hüsnü, İlahi Hadisler, DİB Yayınları, Ankara 2012.
Erhun, Halil. 7-12 Yaş Çocuklarda Paylaşma ve Yardımlaşma Değerlerinin Hadisler Işığında Öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
Ev, Halit. Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi ve Kurumları ve Öğretmen Yetiştirme. İzmir: Tibyan Yayınları, 2003.
Gıynaş, Kamil Ali. “Hilâlî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”. Turkish Studies 7/1 (2012): 1133-1157.
Gökçe, Ferhat. “Hadislerin Hikmet/Hikemî Yorumu-Sadreddin Konevî’nin Kırk Hadis Şerhi Özelinde-”. Universal Journal of Theology 2/1 (2017): 1-35.
Gökdemir, Atila. “Lütfî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”. Süleyman Demirel Üniversite- si Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24/2 (2016): 83-95.
Gönenç, Halil. İmam Nevevi 40 Hadis Tercüme ve Açıklama. Ankara: Beyan Yayınları, ty.
Görmez, Mehmet. Kalbin Erbeîni. İstanbul: Otto Yayınları, 2015.
Gözütok, Şakir. İlk Dönem İslam Eğitim Tarihi. İstanbul: Fecr Yayınevi, 2002.
Gözütok, Şakir. Resulullah (a.s.m.) Döneminde Eğitim Öğretim. İstanbul: Nesil Yayınları, 2014.
Gül, Esan. Çocuk Eğitiminde Kırk Hadis. İstanbul: Çıra Yayınları, 2009. İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî. es-Sünen. Beyrut: 1998.
Kandemir, M. Yaşar. “Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 467. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
Karahan, Abdulkadir. “Camî’nin Erbaîn’i ve Türkçe Tercümeleri”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 4/4 (1952): 1-18.
Karahan, Abdulkadir. İslami Türk Edebiyatında Kırk Hadis. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayın- ları, 1976.
Kayadibi, Fahri – Kuzudişli, Bekir. Eğitim ve Öğretime Dair Kırk Hadis. İstanbul: Ensar Yayınları, 2013.
Kazancı, Ahmet Lütfü. Nübüvvet Pınarından Kırk Hadis. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
Kettânî. Er-Risâletü-l Mustatrafe Li-Beyâni Meşhuri Kütübi’s-Sünneti’l Müşerrefe. Ter. Yusuf Özbek. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
Kılıç, Müzahir. Edebiyat Tarihi Bakımından Kırk Hadisler”. Ağrı Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 18 (2001): 93-101.
Kızılabdullah, Yıldız. “Kavramsal Çerçeve, Eğitim, Öğretim ve Din”. Din Eğitimi. Ed. Recai Doğan ve Remziye Ege. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
Koç, Ahmet. “Kur’an Kurslarında Eğitim ve Verimlilik”. Etkili Din Öğretimi. Ed. Şaban Karaköse. İstanbul: TİDEF Yayınları, 2010.
Köylü Mustafa. “Yetişkinlik Dönemi Din Öğretimi”. Etkili Din Öğretimi. Ed. Şaban Kara- köse. İstanbul: TİDEF Yayınları, 2010.
Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
Köstü, Ayşegül. İmam Nevevî’nin Kırk Hadis Adlı Eserinde Değerler Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahîh. Riyâd: 2006.
Nevevi, Muhyiddîn Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Erbaûne’n-Nevevîyye. Thk. El-Hallâk, Kusay Muhammed Nurs, eş-Şeyhî, Enver b. Ebî Bekr. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1430.
Nevevî. Riyâz’üs Sâlihîn Tercümesi. Ter. İhsan Özkes. İstanbul: Merve Yayınları, 1992. Oruç, Cemil. “Din Eğitiminin Hedefleri”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/1 (2008): 259-269.
Öcal, Mustafa. Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
Özcan, Nurgül. “Hacı Bektaş Veli’nin Hadis-i Erbaîn Adlı Eseri”. www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/article/viewFile.
Özdemir, Şuayip-Rahime Kavak. “Kur’an ve Hadislerde Gençlik Dönemi Özellikleri”. Turkish Studies 9/2 (2014): 1215-1226.
Özel, İsmet. Kırk Hadis. İstanbul: Şûle Yayınları, 2010.
Özsoy, Hüseyin. Hadislerde Kırk Sayısı. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, 2001.
Pala, İskender. Kırk Güzeller Çeşmesi. İstanbul: Kapı Yayınları, 2009.
Poyraz, Yakup. “Manastırlı Hasan Bin Ali’nin Ehâdîs-İ Erba'în Adlı Manzum Kırk Hadis Tercümesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14/2 (2014): 109-135.
Sancaklı, Saffet. “Ahilik Ahlâkının Oluşumunda Hadislerin Etkisi”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2010): 1-28.
Seyhan, Ahmet Emin. “Envâru’l-Âşikîn’de Bulunan Bazı Hadislerin Müslümanların Dinî Anlayışlarına Etkileri Üzerine”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2013): 159-196.
Sultan, N. Muhammed. Nevevî Kırk Hadis Şerhi. Çev. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Guraba Yayınları, 2013.
Şener, Ayşe. “Kırk Hadis Geleneği Üzerine Bir Deneme”. erişim: 19.02.2018. http://www.sonpeygamber.info/kirk-hadis-gelenegi-uzerine-bir-deneme.
Şenödeyici, Özer. Derviş, Çile ve Sır. İstanbul: Kaldırım Yayınları, 2015.
Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevre. el-Câmiu’s-Sahîh. Mısır: Mustafa Halebî Baskısı, 1962. Uludağ, Süleyman. “Ahlak, Maneviyat ve Gündelik Hayat”. İslam’a Giriş. Ankara: DİB Yayınları, 2008.
Ünal, İ. Hakkı. “İslam Kültüründe Kırk Hadis Geleneği ve Şeyh Hamid-i Veli''nin Hadis-i
Erbain Şerhi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (1999): 137-146.
Ünal, İ. Hakkı. 40 Hadis 40 Yorum. Ankara: DİB Yayınları, 2016.
Yıldırım, Selahattin. Osmanlı’da Kırk Hadis Çalışmaları 1. İstanbul: Darulhadis Yayınları, 2000.
Yıldız, Fahrettin. “İslâmî İlimler, Divan Edebiyatı ve Tasavvuf Geleneğindeki Yeriyle Tarihten Günümüze Popüler Hadis Kitapları: Kırk Hadisler”. Türkiye Araştırmala- rı Literatür Dergisi 11/21 (2013): 407-455.
Yılmaz, Hüseyin. “Hz. Peygamber'in Eğitiminde Bir İlke Olarak Hoşgörü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2004): 109-132.
Zengin, Zeki Salih. II. Abdulhamit Dönemi Örgün Eğitim Kurumlarında Din Eğitimi ve Öğretimi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2009.