İbnü's-SÜBKÎ

CERH ve TA'DİL İLMİNDE TEMEL KURAL*

Müellif bu makalesinde cerh ve tadilin birbirine tercih edilip edilmemesi konusunu öne çıkartır. Ona göre bir hadis imamı, raviyi tenkid ederken hangi konuda cerh ve tadili tercih edeceğini iyi bilmelidir. Aksi halde örnekleri de görüleceği üzere birçok hadis âlimi bu hususta yanılmıştır. İbnü's-Sübkî, ricale dair eserlerinden seçtiği misallerle hocası Zehebî'yi bu çalışmasında tenkid eder. Başka muhaddislerden örnekler de verir. Onun önemle vurguladığı konu, akran âlimler arası hasedin söz konusu olabilmesidir. Kimi zaman halk bu hataya düşmektedir. Ona göre gerçek ilim ehlinin bu hususta hataya düşmemesi için geçmişte kendini ispatlamış cerh ve tadil uleması hakkında doğru bir bilgiye sahip olması gerekir. Bu sebeple gerçek âlimler hakkında suizan beslememelidir. Ravileri cerh ve tadile tabi tutarken ilmi edebe riayet etmelidir. Apaçık bir delil getirilmeksizin ulemanın birbirleri hakkındaki sözlerine itibar edilmemelidir.

Basic Rules of The Al-Djarh Wa't-Ta?Dıl

The author in this article highlights the issue of whether al-djarh wa't-ta?dil is preferable to another. According to him, a hadith imam should be aware of which al-djarh wa't-ta?dil terms he should choose while the criticism of the narrators takes place. Otherwhise, as it is possible to see in examples, many hadith scholars are mistaken on this issue. Ibn al- Subki, in his ridjal books chooses examples and criticizes his teacher al-Dhahabi in this work. He also gives other examples of muhaddithin. He emphasizes that the scholars of the same generation may show signs of jealousy. Sometimes the people are making such mistakes, too. According to him, to prevent the mistakes made in these subjects, true scholars must have the right knowledge of the past al-djarh wa't-ta?dil scholars who have proven themselves in the past and therefore do not have suspicions about them. Decency must be in mind while criticism of the narrator is made. Without a proper source, the arguments between scholars should not be considered.

PDF

___

Ahmed B. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî (v.241/855), el- Müsned, thk. Şuayb el-Arnâûd-Âdil Mürşid, Müessesetü'r-risâle, Beyrut, 1421/2001, 1. Baskı.
Ahmed B. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî (v.241/855), el-Ilel ve Ma'rifeti'r-ricâl, I-III, thk. Vasıyyullah b. Muhammed Abbas, Dâru'l-hânî, Riyâd, 1422/2001, 2. Baskı.
Aybakan, Bilal, "Sübkî Taceddin", DİA, XXXVIII, 11-13, 2010, İstanbul.
Aybakan, Bilal, "Şâfiî", DİA, XXXVIII, 223-233, 2010, İstanbul.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî el-Beyhaki (v. 458/1066), es-Sünenü'l-kübrâ, thk. Muhammed Abdilkâdir Atâ, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, Beyrut, 1424/2003, 3. Baskı.
Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik el-Basrî (v. 292/905), Müsnedü'l-Bezzâr = el-Bahru'z-Zehhâr, I-XVIII, thk. Mahfûzu'r-Rahman Zeynullah, Mektebetü'l-ulûm ve'l-hıkem, Medine 1988/1408, 1. Baskı.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân b. el-Fazl (V. 255/869), Müsnedü'd- Dârimî (es-Sünen), I-IV, thk. Hüseyin Selim Esed ed-Dârânî, Dâru'l-muğnî, Riyad, 1412/2000, 1. Baskı.
Ebu Ğudde, Ebu'l-Fettâh Muhammed b. Beşir b. Hasan (v.1997/2002), Erbau resâil fî ulûmi'l-hadîs, nşr. Ebû'l Fettâh Ebû Gudde, Dâru'l-beşâir, Beyrut, 1410/1990.
Ebu'l-Fidâ İbn Kesîr, İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer eş-Şâfiî (v. 774/1373), Ta- bakâtü'ş-Şâfiiyyîn, Dâru'l-vefâ, thk. Enver el-Bâz, 1425/2004, 1. Baskı.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî (ö.505/1111),İhyâu-Ulûmiddin, I-IX, Dâru'l-minhâc, 1432/2011, 1. Baskı.
Halîlî, Ebû Ya'Lâ Halîl B. Abdillâh B. Ahmed El-Halîlî El-Kazvînî (V. 446/1055), El-İrşâd fî ma'rifeti ulemâi'l-hadîs, I-III, thk. Muhammed Saîd Ömer İdrîs, Mektebetü'rüşd, Riyâd, 1409/1988, 1. Baskı.
Hatîb Bağdadî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit el-Bağdâdî (v. 463/1071), Târîhu Bağdâd, I-XVI, thk. Beşşâr Avvâd, Dâru'l-garbi'l-İslâmî, Beyrut, 1422/2002, 1. Baskı.
İbn Abdilberr, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh en-Nemerî (v. 463/1071), Câmiu beyânil'l-ilm, I-II, thk. Ebü'l-Eşbal ez-Züheyri, Demmâm, Dâru İbni'l-Cevzi, 1994/1414, 1. Baskı.
İbn Abdirrefî', İbrahim b. Hasen b. Abdirrefî' Ebu İshak el-Kâdî (v. 734/1333) Muînü'l- hukkâm ala'l-kadâyâ ve'l ahkâm, I-II, thk. Muhammed b. Kasım b. Ayyâd, Bed- ru'l-garbi'l-İslâmi, Beyrut, 1410/1989.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adî b. Abdillâh el-Cürcânî (v. 365/976), el-Kâmil fî duafâi'r-ricâl, thk. Adil Ahmed-Ali Muhammed Muavvad, el-Kütübü'l-ilmiyye, Beyrut, 1418/1997, 1. Baskı.
İbn Dakîku'l-Îyd, Ebû'l-Feth Takıyyüddîn Muhammed b. Alî b. Vehb el-Kuşeyrî el-Kûsî (v. 702/1302), el-İktirâh, Şirketü dâri'l-meşârî', Lübnan, 1427/2006, 1. Baskı.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî (v. 327/938), el-Cerh ve't-ta'dîl, Dâiretü'l-meârifi'l-Usmânî, Haydarâbâd, 1271/1952, 1. Baskı.
İbn Hacer, Ebü'l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (v. 852/1449), Tehzîbü't-Tehzîb, I-XII, Matbaatü dâireti'l-meârif, Hindistan, 1326/1908, 1. Baskı.
İbn Hacer, Ebü'l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (v. 852/1449), Fethu'l-bârî şerhu Sahihi'l-Buhârî, I-XIII, Dâru'l-ma'rife, Beyrut, 1379/1959.
İbn Hacer, Ebü'l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed B. Alî B. Muhammed El-Askalânî (V. 852/1449), Lisânu'l-mîzân, I-VII, Müessesetü'l-a'lemî, Beyrut, 1390/1971, 2. Baskı.
İbn Sa'd, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa'd b. Menî' el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî (v. 230/845), et-Tabakâtü'l-kübrâ, I-VIII, thk. Muhammed Abdilkâdir Atâ, Dâru'l- kütübi'l-ilmiyye, 1410/1990, 1. Baskı.
İbnü's-Sübkî, Tâcüddin Ali b. Abdilkâfî (v.771/1370), Tabakâtü'ş-Şâfiiyyeti'l-kübrâ, I-X, nşr. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî - Abdülfettâh Muhammed el-Hulv, Kahire 1413/1992.
İbnü's-Sübkî, Tâcüddin Ali b. Abdilkâfî (v.771/1370), Cem'u'l-Cevâmi'fî usûli'l-fıkh, thk. Abdü'lmun'ım Halil İbrahim, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, Beyrut, 1424/2003.
Kâdî Hüseyin, Muhammed b. Ahmed el-Merverrûzî Ebû Ali (v. 462/1069), Ta'lîka, I-II, thk. Ali Muhammed Muavvaz ve Adil Ahmed Abdilmevcûd, Mektebetü nazzâr Mustafa el-Bâz, Mekke, trs.
Kâdî Iyâz, Ebü'l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî (v. 544/1149), Tertîbü'l-medârik ve Takrîbü'l-mesâlik, I-VIII, thk. İbn Tâvit et-Tancî, Abdülkâdir es-Sahrâvî v.d., Mat- baatü'l-fedâle, Mağrib, 1384/1965, 1. Baskı.
Mübârekpûrî, Ebu'l-Ûlâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm (v. 1353/1935), Tuhfe- tü'l-ahvezî, VII, 180, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, I-X, Beyrut, trs.
Münzirî, Ebû Muhammed Zekiyyüddîn Abdülazîm b. Abdilkavî b. Abdillâh (v. 656/1258), et-Terğîb ve't-terhîb mine'l-hadîsi'ş-şerif, I-IV, thk. İbrahim Şemsüd- din, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, Beyrut, 1417/1996, 1. Baskı.
Nâsıruddin El-Elbânî, (v. 1419/1999) Müsâceletü'n ilmiyye beyne'l celîleyni'l Izz b. Abdisse- lam ve'bni's-Salâh havle Salâti'r-reğâib, derleyen ve tahkik edenler; M. Nâsıruddin el-Elbânî ve Muhammed Züheyr eş-Şâviş, el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut, 1380/1960, 1. Baskı.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî (v.676/1277), el-Minhâc Şerhu Sahih-i Müslim b. el-Haccâc, I-IX (Mücelled) Dâru ihyâi't-türâsi'l-arabî, Beyrut, 1392/1972, 2. Baskı.
NevevÎ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî (v.676/1277), Ravdatü't-tâlibîn, I-XII, el- Mektebü'l- İslâmî, Beyrut, 1412/1991. 3. Baskı.
Onat, Hasan, "Hattâbiyye", Dia, XVI, 492-493, 1997, Ankara.
Ruyânî, Ebû'l-Mehâsin Fahrülislâm Abdülvâhid b. İsmâîl b. Ahmed (v. 502/1108) Bah- ru'l-mezheb fi furûı'l- mezhebi'l-İmâm eş-Şâfiî, I-XIV; thk. Târık Fethî es-Seyyid, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, Beyrut, 2009/1430.
Safedî, Ebü's-Safâ (Ebû Saîd) Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh (ö. 764/1363) A'yânu'l-asr ve a'vânu'n-nasr, I-V, thk. Ali Ebû Zeyd, Nebîl Ebû Aşme vd., Dâru'l-fikr, Beyrut, 1418/1998, 1. Baskı.
Sehâvî, Ebû'l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed (v. 902/1497), Fethu'l-muğîs bi şerhi Elfiyeti'l-hadîs li'l-Irâkî, I-IV, thk. Ali Hüseyin Ali, Mektebetü's-sünne, Mısır, 1424/2003, 1. Baskı.
Sem'ânî, Ebû Sa'd Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr (v. 562/1166), el-Ensâb, thk. Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî, Dâiretü'l-meârifi'l-Usmâniyye, Haydarâbâd, 1382/1962, 1. Baskı.
Sıbt İbnü'l-Acemî, Ebü'l-Vefâ Burhânüddîn İbrâhîm b. Muhammed b. Halîl et-Trâblusî el- Halebî (v. 841/1438), Künûzüz-Zeheb fî Târihi Haleb, I-II, Dâru'l-kalem, Haleb, 1417/1996, 1. Baskı.
Suyûtî, Ebû'l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş- Şâfiî (v.911/1505), Lübbü'l-Lübâb fî tahrîri'l-Ensâb, Mektebetü'l-Müsennâ, ofset baskı, 1383/1964, Bağdat.
Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs (v. 204/820), el-Ümm, I-VIII, Dâru'l- ma'rife, 1410/1990, Beyrut.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Serve (v.279/892), es-Sünen= el-Câmiu'l-Kebîr, Dâru'l-garbi'l-İslâmi, I-VI, thk. Beşşâr Avvâd, Beyrut, 1376/1998.
Yâfiî, Ebû Muhammed Afîfüddîn Abdullah b. Es'ad b. Alî b. Süleymân el-Yemenî (v. 768/1367) Mir'âtü'l-cenân ve ıbretü'l-yakzân fî ma'rifeti havâdisi'z-zamân, I-IV, Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, Beyrut, 1417/1997, 1. Baskı.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), el-Mu'cemu'l-muhtass bi'l- muhaddisîn, I, 234, thk. Muhammed el-Habîb el-Heyle, Mektebetü's-sıddîk, Tâif, 1408/1988, 1. Baskı.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), el-Muğnî fi'd-duafâ, nşr. Nu- ruddin Itr-Abdullah b. İbrahim el-Ensârî, İdâretü ihyâi't-türâsil İslami, Katar, 1407/1987.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), er-Ruvâtü's-sikâti'l Mütekellem fihim bimâ lâ yûcib reddehüm, thk. Muhammed İbrahim el-Mevsılî, Dâru'l-beşâir, Beyrut, 1412/1992, 1. Baskı.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), Mîzânu'l-i'tidâl fî nakdi'r-ricâl, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru'l-ma'rife, Beyrut, 1382/1963, 1. Baskı.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), Mu'cemu'ş-şüyûhi'l-kebîr, I, 401, I-II, thk. Muhammed el-Habîb el-Heyle, Mektebetü's-sıddîk, Tâif, 1408/1988, 1. Baskı.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), Siyeru A'lâmi'n-Nübelâ, I-XXV, thk. Şuayb el-Arnâûd, Müessesetü'r-Risale, Beyrut, 1405/1985, 3. Baskı.
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (v. 748/1347), Târihu'l-İslam ve vefayâtü'l- meşâhîri ve'l a'lâm, I-LII, thk. Ömer Abdisselam et-Tedmürî, Daru'l-kitâbi'l-arabî, Beyrut, 1413/1993, 2. Baskı.
Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed ed-Dımaşki (v. 1396/1976), el-A'lâm, Dâru'l-alem lilmelâyîn, Beyrut, 1422/2002, 15. Baskı.