Yusuf DOĞAN

7311

Arap Belagatında El-Leff Ve’n-Neşr Sanatı Ve Kur’an’daki Bazı Ayetler Üzerine Bir İnceleme

el-Leff ve’n-neşr, Arap belagatı bedî ilminin maneviyye bölümü sanatlarından birisidir. Bu sanatın gelişmesinde el-Muberred, Ebû Hilâl el-Askerî, ez-Zemahşerî ve es-Sekkâkî gibi alimlerin önemli katkıları olduğu kabul edilir. Türk edebiyatı ve Arap belagatının nazım ve nesrinde geçmekle birlikte nazım olarak kullanımı daha yaygındır. Kendi içerisinde temel olarak et-tafsîlî ve el-icmâlî olarak kısımlara ayrılır. el-Leff ve’n-neşr’in Arap belagatında birçok örnekleri olduğu gibi Kur’an’da da bütün çeşitleri geçer. Bundan dolayı bu çalışmada, el-leff ve’n-neşr sanatı, müstakil olarak ele alınmış ve incelenmiştir. Daha sonra da bazı Kur’an ayetlerinde geçen bu sanat ve bir kısım meallerde yapılan çevirileri gözden geçirilmiş; isabetli çeviriler belirtilmiş ve gerektiğinde de yeni çeviri teklifi de sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler:

el-Leff ve’n-neşr, Arapça, belagat, Kur’an, çeviri

-

Al-laff wa’l-nashr (involution and evolution) is one of arts of rethoric in section “manaviyya”. Al-Mubarrad, Abû Hilâl al-Askarî and al-Sakkâkî are accepted to contribute this art in its development. This art is used in poetry and prose of Turkish and Arabic literature, especially more spreadily in poetry. Al-laff wa’l-nashr is divided into two sections: al-tafsîlî, al-icmâlî. Al-laff wa’l-nashr. As the examples of al-laff wa’l-nashr are found in Arabic literature, its kinds are also found in verses of Qur’an. Thats why, in this research, al-laff wa’l-nashr has been examinated indepedently and studied. And than, this art which is found in some verses of Quran and their translations of Quran to Turkish, true translations are studied and new translation has been offered
Keywords:

al-Laff wa’l-nashr (involution and evolution), Arabic, rethoric, Quran, translation,

PDF

___

  • Abbâs, Fadl Hassan, el-Belâğatu funûnuhâ ve efnânuhâ, Dâru’l-Kur’an li’n-neşr ve’t-tevzî, Amman 1424/2004.
  • el-Abbâsî, Abdurrahman b. Ahmed, Meâhidu’t-tansîs alâ şevâhidi’t-telhîs, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Âlemu’l-kutub, Beyrut 1368/1947.
  • Ahmed Cevdet Paşa, Belagat-Osmaniye, Mimar Sinan Üniv. Yay., İstanbui 1987.
  • Akdemir, Hikmet, “Belağat İlmi ve Kur’an Tefsirindeki Yeri”, HÜİFD, Şanlıurfa 1996, sy. 2, s. 154-168.
  • Akkâvî, İnâm Fevvâl, el-Mu’cemu’l-mufassal fî ulûmi’l-belâğa el-bedî el-beyân el- meânî, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyyei Beyru 1413/1992.
  • el-Âkûb Îsâ Ali, el-Mufassal fî ulûmi’l-belâğati’l-Arabiyye, Dâru’l-ilm ve’n-neşr ve’t-tevzî, Dubâî 1417/1996.
  • el-Alevî, Yahyâ b. Hamza, Kitâbu’t-Tırâz, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1415/1995.
  • el-Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn es-Seyyid Mahmûd, Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l- Kur’âni’l-azîm ve’s-seb’i’l-mesânî, thk. Mıhemmed Huseyin el-Arab, Dâru’l-fikr, Beyrut 1414/1994.
  • Aktaş, Hasan, Türk Şiirinde Edebî Sanatlar, Yort Savul Yay., Edirne ts.
  • Altuntaş, Halil – Şahin Muzaffer, Kur’an-ı Kerim Meâli, DİB Yay., Ankara 2001.
  • Ankaravî, İsmâîl, Miftâhu’l-belâğa ve misbâhu’l-fesâha, İstanbul 1284, Tasvîru’l-efkâr Matb.
  • Ateş, Süleyman, Kurân-ı Kerîm ve Yüce Meâli, Yeni Ufuklar Neşr., İstanbul, ts.
  • Atîk, Abdulazîz, İlmu’l-meânî el-beyân el-bedî, yy., ts.
  • el-Askerî, Ebû Hilâl, Kitâbus-sınâateyn, thk. Muhammed Kumayha, Dâru’l- kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1404/1984.
  • el-Bâbertî, Muhammed b. Muhammed, Şerhu’t-Telhîs, thk. Muhammed Mustafâ Ramadân Sûfiyye, el-Menşeâtu’l-Âmme li’n-neşr ve’t-tevzî, Trablus 1392/1983.
  • el-Berkûkî, Abdurrahman, Şerhu’t-Telhîs fî ulûmi’l-belâğa, Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, Beyrut, ts.
  • el-Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd, Envaru’t-tenzîl ve esraru’t-te’vîl, Dersaâdet, İstanbul, ts.
  • Bilgegil, M. Kaya, Edebiyat Bilge ve Terileri, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1989.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’an’ı Kerîm’in Türkçe Meâli Âlîsi ve Tefsiri, Bilmen Yay., İstanbul 1985.
  • Bulaç, Ali, Kurân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı, Girişim Yay., İstanbul, ts.
  • Çağmar, M. Edip, “Belağat İlminde İzafilik”, DÜİFD, Diyarbakır 2003, c. V, sy. 2, s. 39-62.
  • el-Cevherî, Recâ es-Seyyid, Kitâbu Tirazu’l-hulle ve şifâu’l-ğulle, Muessesetu’s- sakâfeti’l-câmiiyye, İskenderiye, ts.
  • Çantay, Hasan B., Kur’an’ı Hakîm Meâl-i Kerîm, Elif Ofset, İstanbul 1981.
  • Coşkun, Ahmet, “Kur’an’ı Kerim’in Anlaşılmasında Belağat İlminin Önemi”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları III, İSAV, İstanbul 2002, s. 269-288.
  • Dîvanu İmrii’l-Kays, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Dâru’l-meârif, Kahire, ts.
  • Durmuş, İsmail – Saraç M. A. Yekta, “Leff ü Neşr”, DİA, Ankara 2003, XXVII, 122-124.
  • Ebû Mûsâ, Muhammed Muhammed, el-Belâğatu’l-Kurâniyye fî tefsîri’z- Zemahşerî ve eseruhâ fi’d-dirâsâti’l-belâğiyye, Mektebe vehbe, Kahire 1408/1988.
  • Ebû Hayyân el-Endelusî, el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr, Dâru’l-fikr, Beyrut 1413/1982.
  • Esed, Muhammed, Kurân Mesajı, İşaret Yay., İstanbul 1996.
  • Durmuş, Zülfikar, Kur’ân’ın Türkçe Tercümeleri –“Azîz Kur’ân” ve “İnsanlığa Son Çağrı” Örneği, Rağbet Yay., İstanbul 2007.
  • el-Endelusî, Ebû Hayân, el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr, Dâru’l-fikr, Beyrut 1413/1982.
  • Elmalılı, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşr., İstanbul 1979.
  • el-Hafâcî, İbn Sinân, Sirru’l-fesâha, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1982.
  • el-Hâşimî, es-Seyyid Ahmed, Cevâhiru’l-belâğa fi’l-meânî ve’l-beyân ve’l-bedî, Kahraman Yay., İstanbul 1984.
  • İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru Sader, Beyrut, 1414/1994.
  • Karaman, Hayreddin ve diğr., Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, DİB Yay., An- kara 2006.
  • el-Kâsımî, Tefsîru’l-Kâsımî mehâsinu’t-te’vîl, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Kahire 1336/1918.
  • el-Kazvînî, Hatîb, el-Îzâh fî ulûmi’l-belâğa (nşr. M. Abdülmün’im el-Hafâcî), Ka- hire 1400/1980.
  • ________, Mukayyed Telhîs, Salâh Bilici Kitabevi, İstanbul 1312.
  • Kocakaplan, İsa, Açıklamalı Edebî Sanatlar, MEB, İstanbul 1992.
  • Naci, Muallim, Istılâhât-ı Edebiye, Şirket-i mertebiyye, İstanbul 1307.
  • Matlûb, Ahmed, Mu’cemu mustalahâti’l-belâğiyye, Mektebetu Lubnân, Beyrut 1996.
  • el-Muberred, el-Kâmil, thk. Muhammed Ahmed ed-Dâlî, Muessesetu’r-risâle, Beyrut 1413/1993.
  • Mehmed Zihni Efendi, el-Kavlü’l-ceyyid fî şerhi’t-telhîs ve şerhayhi ve hâşiyeti’s- seyyid, İstanbul 1304.
  • Müftüoğlu, Nasrullah, “Bedî”, DİA, İstanbul, 1992, V, 320-323.
  • Müftüoğlu, Nasruddin H. – Çelebi, Rabiha Teshîlu’l-belâğa, Anadolu Matb., İz- mir 1996.
  • en-Nuveyrî, Ahmed b. Abdilvehhâb, Nihâyetu’l-ereb fî funûni’l-edeb, Matba’atu dâri’l-kutubi’l-Mısriyye, Kahire 1347/1929.
  • Özek, Ali ve diğr., Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Diyanet Vakfı Yay., Anka- ra 1993.
  • Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an-ı Kerîm Meali, Yani Boyut, İstanbul 1993.
  • Piriş, Şaban, Kur’an’ı Kerim’in Türkçe Anlamı, yy., 2003.
  • er-Râzî, Fahruddîn, Nihâyetu’l-îcâz fî dirâyeti’l-î’câz, thk. Bekrî Şeyh Emîn, Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, Beyrut 1985.
  • _______________, et-Tefsîru’l-kebîr, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1411/1990.
  • es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetu’t-tefâsîr, Dersaâdet Yay., ts.
  • es-Sekkâkî, Ebû Ya’kûb, Miftâhu’l-ulûm, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1407/1987.
  • es-Suyûŧî, el-İtķân fî Ǿulûmi’l-Ķur’an, Mustafâ Dîb Buga, Dâru İbn Kesîr, Dımeşk 1993.
  • Süreyyâ, Abdurrahmân, Mîzânu’l-belâğa, Cerîde-i Askariye Matb., İstanbul 1303.
  • Tabâne, Bedevî, Mu’cemu’l-belâğati’l-Arabiyye, Dâru’l-menâr, Cidde – Dâru İbn Hazm, Beyrut 1418/1987.
  • et-Taftazânî, Saduddîn Mes’ud b. Ömer, Muhtasaru’l-meânî, yy., ts.
  • __________________, el-Mutavvel, alâ Telhisi'l-meânî, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1309.
  • et-Tehânevî, Muhammed Alî b. Alî, Keşşâfu ıstılâhâti’l-funûn, Kahraman Yay., İstanbul 1404/1984.
  • Tahirü’l-Mevlevî, Edebiyat Lügatı, haz. Kemal Edip Kürkçüoğlu, Enderun Kitabevi, İstanbul 1973.
  • et-Tıybî, Şerefuddîn Muhammed, Kitâbu’t-tibyân fî ilmi’l-meânî ve’l-bedî ve’l- beyân, thk. Hâdî Atiyye- Matar el-Hilâlî, Âlemu’l-kutub, Beyrut 1407/1387.
  • Tekin, Arslan, Edebiyatımızda İsimler ve Terimler, Ötüken Yay., İstanbul 1995.
  • Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali, Zaman Yay., İstanbul, ts.
  • Yüksel, Edip, Mesaj Kuran Çevirisi, Ozan Yay., İstanbul 2000.
  • ez-Zemahşerî, el-Keşşâf, Neşri Edebi’l-Havze, Kum, ts.
  • ez-Zerkeşî, Muhammed b. Abdillah, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, thk. Yûsuf Abdurrahman, Dâru’l-marife, Beyrut 1994.
Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2000
  • Yayıncı: Yavuz ÜNAL
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Hz. Muhammed’in Çocuklarıyla İlişkileri

Kenan AYAR

Ali Câmi Efendi’nin El-Murtecâ Alâ Kasîdeti Durr-İ Musaffâ Adlı Eseri

Ali BULUT

Arap Belagatında El-Leff Ve’n-Neşr Sanatı Ve Kur’an’daki Bazı Ayetler Üzerine Bir İnceleme

Yusuf DOĞAN