CHATTERTON ROMANINDA KİŞİSEL TARİH ARAYIŞI*1

İngiliz yazar Peter Ackroyd’un 1987’de yayımlanan Chatterton romanı, çeşitli karakterlerin kişisel tarihlerini ya da kişi, nesne veya olguların tarihlerini arayışları yoluyla, sanatsal bir yapıtın var oluş özelliklerini irdeleyen bir metin olarak karşımıza çıkar. Yapıt, tarih arayışlarında karakterleri kendi hedef tanımları açısından başarısız gösterir; peşine düşülen ya da söz edilen tarih öğrenilemez ya da oluşturulamaz. Postmodern bir algıyla, araştırma ve yaratma kendine gönderge oluşturur. Chatterton romanı, böylelikle, gerek tarihin gerek sanatsal ürünün, bunları ortaya koyan yaratıcı ya da bunlarla zihinsel bağlantısı olan izleyici açısından var olmalarını yüceltir. Roman, postmodern bakış açısı içinde, yapı, anlam, gerçeklik, görecelik, sözün gücü ve sınırları, yapaylık, parçalanma, zamansızlıkta kaynaşma gibi kavram ve oluşumlar üzerine eğilir. Sanat yapıtını ve gerçeklik anlayışını bir yapılandırma olarak odağa alıp bunların kurmaca yönlerine dikkat çeker ve bunları özerk sistemler olarak gösterir. Tanımlanabilir, yerleşik dış gerçeklik ve değerler temelindeki liberal hümanist geleneğe bir karşı duruşu taşıyor görünür. Ancak, yapıt, görecelik ve manâsızlık bulgulayan postmodern anlayışa da kendiliğinden bir tepki inşa ederek, aslında postmodern duruşun da içerdiği, varlığı ve var olanı kabullenme özelliği ve söylemiyle, anlam ve tanım arayışını tarih ve sanat ürünü kapsamında onaylar ve bir bakıma yüceltir.

Anahtar Kelimeler:

Çağdaş İngiliz yazını, Peter Ackroyd, Chatterton, kurmaca ve tarih, postmodernizm

PDF

___

Ackroyd, Peter: Chatterton, Çev. Füsun Elioğlu, YKY, 1995.
Bradbury, Malcolm: The Modern British Novel, London, Secker and Warburg, 1993.
“CHATTERTON, THOMAS,” The Dictionary of National Biography, Concise Dictionary: Part I From the Beginnings to 1900, London, Oxford UP, 1953, s. 230.
Finney, Brian: “Peter Ackroyd, Postmodernist Play and Chatterton,” California State University, 1992, böl. 1-3, (Çevrimiçi) www.csulb.edu/~bhfinney/Peter Ackroyd.html, 1 Şubat 2003.
Fowle, Frances: “Chatterton, Henry Wallis,” Tate, Aralık 2000, (Çevrimiçi) http://www.tate.org.uk/art/artworks/wallis-chatterton-n01685/text-summary, 1 Mart 2003.
Groom, Nick: “CHATTERTON, THOMAS,” Oxford Dictionary of National Biography, 11. cilt, Oxford UP, 2004, ss. 235-42.
Higgins, Dick: A Dialectic of Centuries: Notes towards a Theory of the New Arts, New York ve Barton, Vermont, 1978.
Hutcheon, Linda: A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction, New York ve London, Routledge, 1988.
Lerner, Laurence: The Frontiers of Literature, Oxford, Basil Blackwell, 1988.
Lodge, David: The Art of Fiction, London, Secker and Warburg, 1992.
McHale, Brian: Postmodernist Fiction, London, Methuen, 1987.
Meltzer, Françoise: “Originality in Literature,” Encyclopedia of Aesthetics, 3. cilt, Ed. Michael Kelly, New York ve Oxford, Oxford UP, 1998, ss. 413-6.
Pavel, Thomas G.: “Tragedy and the sacred: notes towards a semantic characterisation of fictional genre,” Poetics 10: 2-3, Haziran 1981, ss. 231-42.
Selden, Raman: Practising Theory and Reading Literature: An Introduction, NY, London, Prentice Hall, 1989.
Selden, Raman, Peter Widdowson ve Peter Brooker: A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory, London, New York, Toronto, Prentice Hall/Harvester Wheatsheaf, 1997.
Schmidt, Michael: Lives of the Poets, Phoenix, 1998.
Walder, Dennis, ed.: Literature in the Modern World: Critical Essays and Documents, Oxford UP, 1992.
Waugh, Patricia: Metafiction: The Theory and Practice of Self-Conscious Fiction, London ve New York, Methuen, 1984.