Türkçenin Yazımında Ölçünleştirme Sorunu Üzerine: Düzeltme iminin artsüremli incelemesi

Türkçe görece yakın bir tarihte yeni alfabeye geçmiş olsa da yazım kurallarının değişim süreci hâlâ devam etmektedir. Yazım kılavuzunda yapılan değişikliklerle tutarsızlıklar ortadan kaldırılmaya çalışılmış, bu değişiklikler zaman zaman yeni tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bu nedenle, Türkçenin yazımıyla ilgili sorunlarla ilgili geniş bir literatürün varlığından söz edilebilir. Bu literatürün en sorunlu alanlardan birisi de düzeltme imi olarak karşımıza çıkmakta. Bu çalışmanın amacı düzeltme iminin basın yayında kullanımının artsüremli bir patronunu çıkarmanın yanı sıra, olası bir revizyon tartışmasını gündeme getirmektir. Bu amaçla otuzar yıllık aralarla (1950, 1980 ve 2010) belirlenmiş üç dönemde gazete, dergi ve kitaplarda düzeltme iminin kullanımı söz konusu yazım kuralları uyarınca sayısal olarak incelenmiş ve sayısal veriler dönemlere göre karşılaştırılmıştır. Araştırmanın bulguları ışığında dönemler arası farkların olası kaynakları ve çözüm yolları tartışılmış; durum dil planlaması perspektifinden tartışılmıştır.

On the Standardization Problem of the Turkish Spelling: A diachronic analysis of the circumflex

Although Turkish has gone through a radical language reform relatively recently, the change in punctuation and spelling of Turkish is still in progress. New editions of spelling dictionaries have introduced new rules to eliminate inconsistencies in spelling and punctuation, but each change seems to trigger new discussions. Thus, an extensive literature on the spelling of Turkish appeared which deals with the subject usually from a critical perspective. One of the most problematic areas in the spelling of Turkish is the use of the circumflex. This study aims for a diachronic analysis of the use of circumflex in the media and it addresses the possibility of a spelling reform. A quantitative analysis of the use of circumflex in journals, newspapers and books was carried out, taking into consideration publishers’ adherence to spelling rules through three-decade periods: 1950, 1980 and 2010. The findings were evaluated with respect to reasons and solutions, and the problem is reevaluated from the point of view of language planning.

___

Alpay, N. (2004). Türkçe Sorunları Kılavuzu. İstanbul: Metis Yayınları.
Altun, H. O. (2010). Düzeltme işareti ve Türkçede yazıldığı gibi okunmayan kelimeler. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 43, 167-179.
Belge, M. (2006). 1980’ler sonrası Türkçe. Menz & C. Schroeder (Haz.) içinde, Türkiye’de Dil Tartışmaları (11-24). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cameron, D. (1995). Verbal Hygiene. London: Routledge.
Cooper, R. L. (1989). Language Planning and Social Change. Cambridge: Cambridge University Press.
Çiftçi, M. (2006). Türkçe öğretiminin sorunları. G. Gülsevin & E. Boz (Haz.), Türkçenin Çağdaş Sorunları (77-134). Ankara: Gazi Kitabevi.
Emiroğlu, S. (2011). TDK Yazım Kılavuzu’nu geliştirmeye dönük bir inceleme. TÜBAR, XXIX, 121-143.
Duman, D. (2013). Basında İmla Kullanımı: Hata Analizi Çerçevesinde Yazım Kılavuzu’na Eleştirel bir Bakış. Yeni Türkiye Türkçe Özel Sayısı, 55, 1325-1333.
Fishman, J. A. (2006). Do not leave your language alone: The hidden status agendas within corpus planning in language policy. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
Koç, R. (2007). Türkçede birleşik kelimelerin yazımı ile ilgili tartışmalar ve çözüm önerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15/2, 693-706.
Lewis, G. (2007). Trajik Başarı: Türk Dil Reformu. (M. F. Uslu, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Menz, A. (2006). Kılavuzlarda ve kullanımda Türkçe imla. A. Menz ve C. Schroeder (Haz.) Türkiye’de Dil Tartışmaları (41-71). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Milroy, J. & Milroy, L. (1985). Authority in language: Investigating language prescription and standard. London and New York: Routledge & Kegan Paul.
Neijt, A. (2006). Spelling Reform. K. Brown (Haz.) Encyclopediae of Language and Linguistics (68-75). Oxford: Elsevier.
Nunberg, G. (1990). The Linguistics of Punctuation. Stanford: CSLI.
Türk Dil Kurumu. (1941). İmla Kılavuzu. İstanbul: Cumhuriyet Basımevi.
Türk Dil Kurumu. (1981). Yazım Kılavuzu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Türk Dil Kurumu. (2008). Yazım Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Topuzkanamış, E. (2009). Türkçe Eğitim Bölümü öğrencilerinin imla başarıları. Turkish Studies, 4/3, 2171-2189.
Yalçın, Ş. (2003). Doğru Türkçe. İstanbul: Metis.
Yastı, M. & Direkci, B. (2010). Yazım Kılavuzu’nda tespit edilen tutarsızlıklar üzerine artzamanlı bir inceleme. Turkish Studies 5/1, 1420-1436.
Zülfikâr, H. (2008). Doğru Yazma ve Konuşma Bilgileri. Ankara: Zerpa Yayınları.