Neslihan KANSU YETKİNER, DERYA DUMAN, YASEMİN YAVUZ, Merve AVŞAROĞLU

Erken Cumhuriyet Döneminden Günümüze Çocuk Edebiyatındaki Çevre Odaklı Kültürel Sözcüklerin Çevirisine Niceliksel Bir Yaklaşım

Betimleyici Çeviribilim temelli bu çalışmanın amacı, kültüre özgü bir öge olarak değerlendirilen çevre/doğa bilgisi içeren sözcüklerin kültürlerarası aktarımı sırasında geliştirilen çeviri yöntemlerinin dağılımlarını niceliksel verilerle tarihsel olarak belirlemek ve kültür ögelerinin çevrilmesi açısından çocuk edebiyatı kapsamında öncül bir yöntem haritası oluşturmaktır. Çalışmanın veri tabanını doğada serüven, insan-doğa mücadelesi, insan- hayvan dostluğu temalı, özgün dili İngilizce olan 10 çocuk klasiği ve bu eserlerin 1929-2013 yıllarında basılan 48 yeniden çevirisi oluşturmaktadır. Çalışmamızın bulguları, erken Cumhuriyet döneminde en fazla sözcüğü sözcüğüne çeviri yönteminin kullanıldığını; daha sonraki dönemlerde çeviri sürecine egemen olan yöntemlerin sırasıyla yerlileştirme, sözcüğü sözcüğüne çeviri ve yabancılaştırma olduğunu ortaya koymuştur. Sonuçlar, tarihsel süreçte ülkenin sosyo-kültürel ve politik koşullarıyla bağdaştırılarak incelenmiştir.

A Quantitative Approach to Methods Used in Translated Children’s Literature during the Translation of Environment-based Cultural Words from the Early Republican Period to the Present

Based upon Descriptive Translation Studies, the primary purpose of this study is to define the diachronic distribution of translation methods formulated in the intercultural transfer of environment/nature information as a culture-bound element through quantitative data and to constitute a pioneering map of methods in terms of translation of cultural elements within the scope of children’s literature. The database of the study is composed of 10 English children’s literature classics with the themes of adventure in nature, human- nature struggle, human-animal friendship and their 48 retranslations published between 1929 and 2013. The findings of our study have revealed that literal translation was the most used translation method in the early Republican period and that the methods prevailing the translation process in the other periods were domestication, literal translation and foreignization, respectively.

___

Aixela, J. F. (1996). Culture-specific items in translation. R. Alvarez ve C. Africa Vidal (haz.), Translation, power, subversion (s. 52-78). Frankfurt: Multilingual Matters.
Aksoy, B. (2001). Translation as rewriting: the concept and its implications on the emergence of a national literature. Translation Journal, 5(3). Erişim adresi http://accurapid.com/journal/16prof.htm.
Arslan, D. U. (2016). Translation, obscenity and censorship in Turkey: Avni İnsel as a translator and patron of popular erotic literature (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Bassnett, S. & Lefevere, A. (1990). Translation, history and culture. London: Printer Publishers.
Baker, M. (1992). In other words. London: Routledge.
Baratz, L. & Hazeria, H. A. (2012). Children’s literature as an important tool for education of sustainability and the environment. International Electronic Journal of Environmental Education, 2 (1), 31-36.
Birkan Baydan, E, (2010). Ideology Unveiled Islamist Retranslations of the Western Classics, Saarbrücken: Lambert Academic Publishing.
Cronin, M. (2015). The moveable feast: translation, ecology and food, The Translator, 21(3), 244-256.
Cronin, M. (2017). Ecotranslation:translation and ecology in the age of Anthropocene. Abingdon and NewYork: Routledge.
Çıkla, S. (2005). Tanzimattan günümüze çocuk edebiyatı ve bazı öneriler. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104/105, 89-107.
Daldeniz, E. (2010). Islamic publishing houses in transformation: the role of translation. Translation Studies, 3 (2), 216-230.
Florin, S. (1993). Realia in translation. P. Zlateva (haz.), Translation as social action. Russian and Bulgarian perspectives (s. 122-128). London: Routledge.
Frank, H. T. (2007). Cultural encounters in translated children's literature: images of Australia in French translation. Manchester: St. Jerome Publishing.
Goodenough, W. H. (1964). Cultural anthropology and linguistics. D. Hymes (haz.), Language in culture and society. A reader in linguistics and anthropology (s. 36- 39). New York: Harper & Row.
Güran Yiğitbaşı, K. (2014). Türkiye’de çocuk dergiciliği: TRT Çocuk Dergisi örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 37-56.
Hostova, I. (2016). Of ecosystems and Translations: some ways of translating non- traditional texts. World Literature Studies, 8, 74-85.
Hunt, P. (1994). An introduction to children’s literature. Oxford: Oxford University Press.
Kansu-Yetkiner, N. (2014). Words apart, worlds apart: peritexts from Islamized translations of world classics in children's literature. Children's Literature in Education An International Quarterly, 45 (4), 340-353.
Kaplan, İ. (2011). Türkiye'de milli eğitim ideolojisi. İstanbul: İletişim.
Klingberg, G. (1986). Children’s fiction in the hands of the translator. Malmo: Liber/Gleerup.
Lefevere, A. (1992). Translation, rewriting, and the manipulation of literary fame. London/New York: Routledge.
Newmark, P. (1988). Textbook of translation. Oxford: Pergamon.
Neydim, N. (2000). 80 sonrası paradigma değişimi açısından çeviri çocuk edebiyatı (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Neydim, N. (2003). Türkiye’de çeviri çocuk edebiyatının gelişimi ve bu gelişimde Fransız dili ve aydınlanmasının etkisi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 13, 79- 93.
Neydim, N. (2006). Masumiyetini tamamen kaybeden seçki: 100 Temel Eser. Radikal. Erişim adresi: http://www.radikal.com.tr/yorum/masumiyetini-tamamen-kaybeden- secki-100-temel-eser-790253/
Oktar, L. & Kansu-Yetkiner, N. (2012). Different times, different themes in Lady Chatterley’s Lover: a diachronic critical discourse analysis of translator’s prefaces. Neohelicon, Acta Comparationis Litterarum Universarum, 39 (2), 337-364.
Puurtinen, T. (1993). Perspectives on the Translation of Children’s Literature. içinde S. Tirkkonen ve J. Lafflings. Recent Trends in Enprical Translation Research.(s. 25- 38). Joensuu: University of Joensuu.
Puurtinen, T. (1998). Syntax, readability and ideology in children's literature. Meta, 43 (4), 1-9.
Roth, C. E. (1992). Environmental Literacy: Its Roots, Evolution and Directions in the 1990s. ERIC. Erişim adresi: https://eric.ed.gov/?id=ED348235
Shavit, Z. (1986). Poetics of children's literature. Athens/London: University of Georgia Press.
Tahir-Gürçağlar, Ş. (2003). The translation Bureau revisited:translation as symbol. İçinde M. Calzada-Perez (Ed.), Apropos of ideology ( s. 113-129). Manchester: St. Jerome.
Tahir-Gürçağlar, Ş. (2008). The politics and poetics of translation in Turkey, 1923-1960. Amsterdam/New York: Rodopi.
Tuncer, N. (1995). Chidren’s literature in Turkey. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 9 (3), 268-269.
Valero Garcés, C. (2011). Ecociticism and translation. Odisea, 12, 257-272.
Venuti, L. (1995). The translator’s invisibility: A history of translation. London/New York: Routledge.
Venuti, l. (1998). The scandals of translation: Toward ethnics of difference. London: Routledge.