TARİHSEL YÜCE VE POSTMODERN ROMAN: ÜST-TARİHSEL ROMANS OLARAK JOHN BANVILLE'İN DENİZ ADLI ROMANI

Postmodern tarih kuramları, tarihin metinselliğini ve geçmişin gösteriminde dile olan bağımlılığı vurgular ve tarihsel olayları aktarma iddiasında olan metinlerin öznel, metin yazarının ideolojisinin güdümünde kurgusal metinler olduklarını öne sürer. Bunu yaparken de Aydınlanma ruhu ile yüceden ve retorikten arındırılan ve pozitivist bir bilim dalı olma hedendeki tarihi tekrar estetikleştirir ve kurgusal alana yakınlaştırır. Geçmiş gösterilemez, ulaşılamaz ve bilinemez olduğundan tarih de yüceleşir. Ayrıca, tarih yazımı kurgusal bir eylemdir ve tarihsel metinler de edebiyat gibi bir söylem ürünüdür. Bu yüzden gerçek geçmişi nesnel, doğru ve tutarlı olarak aktarmak imkansızdır. Amy J. Elias, üst-tarihsel romans olarak adlandırdığı tarih ile ilişkili 1960 sonrasında yazılmış postmodern İngiliz romanlarının, postmodern tarih felsefesindeki bu karmaşık tartışmaları yansıttığını iddia eder. Gösterilemez tarihi göstermeye çalışırken de bu romanlar tarihsel yüce duygusunu tetikler. 21. yüzyılın ilk yıllarında ise tarih felsefesindeki tartışmaların dil ve metinsellikten uzaklaşıp travma, bellek ve deneyim gibi konulara odaklandığı görülür. Bu çalışmanın amacı, Elias'ın çalışmasının kapsamı dışında kalan bu yönelim değişikliğinin izini John Banville'in Deniz (2005) adlı romanında sürmektir. Çalışma, bu romanın üst-tarihsel romans olarak bir okumasını sunarken, başkarakterin geçmişine yaptığı uzamsal ziyaretle tetiklenen tarihsel deneyimini de F. R. Ankersmit'in kavramsallaştırdığı tarihsel yüce deneyim bağlamında açıklamaya çalışacaktır. Böylelikle çağdaş İngiliz tarihsel romanının güncel tarih felsefesi tartışmalarıyla olan ilişkisi ortaya konacak ve bu romanlara farklı bir bakış açısı getirilecektir.

HISTORICAL SUBLIME AND POSTMODERN NOVEL: JOHN BANVILLE'S THE SEA AS A METAHISTORICAL ROMANCE

Postmodern theories of history highlight the textual and discursive nature of history and posit historical texts as subjective and ctional texts ideologically shaped by the historian. Thus, derhetoricized and desublimated history, which has aspired to be a positivist science since the Enlightenment, is aestheticized. History becomes sublime as the past is considered as unrepresentable, inaccesbile and unknowable. Moreover, historiography is compared to literary writing and historical texts are categorized as discursive products, which implies that the real past cannot be retrieved accurately. Amy J. Elias claims that post-1960s English historical novels, which she classies as metahistorical romance, reect these discussions on history. Trying to represent the unrepresentable past, these novels invoke the historical sublime. At the beginning of the 21st century, however, philosophical discussions on history have switched to trauma, memory, and experience. This study aims to trace this change, which is temporally beyond Elias's argument, in John Banville's The Sea (2005). While providing a reading of the novel as a metahistorical romance, the study will also attempt to explain the protagonist's historical experience triggered by his spatial revisit to his past as a sublime historical experience drawing from Ankersmit's conceptualisation. Thus, the relationship between the contemporary English historical novels and current debates on history may be claried and a new perspective may be brought to these novels.

PDF

___

Ankersmit, F. R. (2005). Sublime Historical Experience. Stanford: Stanford University Press.
Antakyalıoğlu, Z. (2013). Roman Kuramına Giriş. İstanbul: Ayrıntı.
Ayas Ö. T . (2019). Lyotard ile Avangard Sanat ve Yüce Estetiği Üzerine Düşünmek.
FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (27), 307-324. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/flsf/issue/45340/534056.
Banville, J. (2005). Deniz. (H. Kaya, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
Barthes, R. (1981). The Discourse of History. (S. Bann, Çev.), E. S. Shaffer (Dizi Ed.), Comparative Criticism (Cilt 3) içinde (s. 3-20). Cambridge: Cambridge UP.
Burke, E. (2008). Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma. (M. B. Gümüşbaş, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
Derrida, J. (1989). Structure, Sign and Play in the Discourse of the Human Sciences. D. H. Richter (Ed.). The Critical Tradition: Classic Texts and Contemporary Trends içinde (s. 959-971). New York: St. Martin’s Press.
Domanska, E. (2009). Frank Ankersmit: From Narrative to Experience. Rethinking History, 13:2, 175-195. Doi: 10.1080/13642520902833809
Elias, A. J. (2001). Sublime Desire: History and Post 1960s Fiction. London: The John Hopkins University Press.
Elias, A. J. (2016). Historiographic Metafiction. B. McHale and L. Platt (Ed.). The Cambridge History of Postmodern Literature içinde (s. 293-307). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CHO9781316492697.021
Himmelfarb, G. (1997). Telling It As You Like It: Postmodernist History and the Flight From the Fact. K. Jenkins (Ed.). The Postmodern History Reader içinde (158- 175). London: Routledge.
Hutcheon, L. (2002). The Politics of Postmodernism. London: Routledge.
Hutcheon, L. (2020). Postmodernizmin Poetikası. (Y. Balcı, Çev.). Ankara: Hece Yayınları.
Jenkins, K. (2005). On ‘What is History?’: From Carr and Elton to Rorty and White. London: Routledge.
İpekçi, Y. (2020). The Transition from the Neoclassical ‘Beautiful’ to the Romantic ‘Sublime’: Longinus, Burke and Kant. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (65), 265-285. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniefd/issue/58201/842326
Kant, I. (2007). Critique of Judgement. (J. C. Meredith, Çev.). Oxford: Oxford UP. Longinus. (2001). On the Sublime. Classical Literary Criticism içinde (s. 97-158). (T.S. Dorsch, Çev.). Middlesex: Penguin Books.
Lyotard, J. (1994). Postmodern Nedir Sorusuna Cevap. N. Zeka (Ed.), (D. Sabuncuoğlu, Çev.). Postmodernizm: Fredric Jameson, Jean-François Lyotard, Jürgen Habermas içinde (s. 45-58). Kıyı yayınları: İstanbul. 2. Basım.
Oppermann, S. (2005). Postmodern Tarih Kuramı. Ankara: Phoenix Yayınevi.
Roth, M. S. (2007). Ebb Tide: A Review of Frank Ankersmit’s Sublime Historical Experience. History and Theory, 46 (February), 66-73.
White, H. (1987). The Content of the Form: Narrative Discourse and Historical Representation. London: The Johns Hopkins University Press.
White, H. (2008). Metatarih: Ondokuzuncu yüzyıl Avrupası’nda Tarihsel Imgelem. (M. Küçük, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.