KLASİK YA DA MODERN? DÜRRENMATT'IN DEDEKTİFİ KOMİSER BÄRLACH

Suç ve suçlu anlatılarının edebiyattaki temsilcisi olan polisiye türü, ortaya çıkışından günümüze kadar çeşitli gelişim ve değişim evrelerinden geçmiştir. Bu süreç içerisinde hem biçim ve kurgu hem de kişiler kadrosunda farklılıklar meydana gelmiştir. Belirli bir şablona dayalı olan klasik polisiye anlatının bu şablonu kırılmasıyla birlikte polisiyenin en önemli gürü olan dedektif de artık klasik dedektif özelliklerinin dışına çıkmaya başlamıştır. Dedektier de çağın değişimine ayak uydurmuş ve zamanla klasik dedektin yerini “modern” olarak tanımlanan dedektif gürü almıştır. Friedrich Dürrenmatt'ın “Yargıç ve Celladı” ile “Şüphe” adlı polisiye romanlarının dedekti olan komiser Bärlach da ilk bakışta klasik dedektier arasında sayılabilecek bir izlenim vermektedir. Ancak iki roman boyunca sergilediği değişim aşamaları incelendiğinde her iki dedektif türüyle de kesişim noktaları olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmada söz konusu kesişim noktalarını belirlemek için klasik dedektif ve modern dedektin özellikleri genel hatlarıyla ortaya koyularak komiser Bärlach'ın yetenekleri, kişilik özellikleri ve alışkanlıkları bu özelliklerle karşılaştırılmıştır. Dürrenmatt'ın dedektif gürü komiser Bärlach'ın hangi yönleriyle klasik, hangi yönleriyle modern dedektier arasında sayılabileceği “Yargıç ve Celladı” ile “Şüphe” adlı eserlerinden yapılan örneklerle de desteklenerek gösterilmiştir. Nitekim Dürrenmatt'ın her iki eserde de görülen komiser Bärlach gürünün, “Yargıç ve Celladı” romanının ilk bölümlerinde genel anlamda klasik polisiye roman dedektieriyle kesişim noktalarına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Ancak romanın kalan bölümlerinde ve “Şüphe” romanı boyunca artarak devam eden ve klasik dedektin aksi yönünde bir gelişim süreci gösteren komiser Bärlach'ın, klasik dedektin o “mükemmel” özelliklerinden uzaklaşarak giderek daha fazla modern dedektif özellikleri taşıdığı görülmüştür.

CLASSICAL OR MODERN? DÜRRENMATT'S DETECTIVE COMMISSAR BÄRLACH

The detective genre, which is the representative of crime and criminal narratives in literature, has gone through various stages of development and change from its emergence to the present day. During this process, various developments and changes took place both in form and ction and in the characters. With the breaking of the template of classical detective narratives, the detective, who is the most important gure of the crime novel, has started to go beyond the classical detective characteristics. Detectives have also kept up with the change of the age and in time, the classical detective has been replaced by the detective gure, which is dened as "modern". Commissar Bärlach, the detective of Friedrich Dürrenmatt's "The Judge and His Hangman" and "Suspicion", gives the impression that he can be counted among the classical detectives at rst glance. However, when the stages of change he exhibited throughout the two novels are examined, it is understood that there are intersections with both detective models. In this study, to determine the intersection points in question, the characteristics of the classical detective and the modern detective were revealed in general terms and the abilities, personality traits and habits of commissar Bärlach were compared with these features. In which aspects Dürrenmatt's detective gure commissar Bärlach can be counted among classical detectives and in which aspects he can be counted among modern detectives is shown, supported by examples from his works "The Judge and His Hangman" and "Suspicion". As a matter of fact, it is understood that commissar Bärlach, seen in both works of Dürrenmatt, has intersections with classical detective novel detectives in general in the rst parts of the novel "The Judge and His Hangman". However, in the remaining parts of the novel and throughout "Suspicion", it has been seen that commissar Bärlach, who shows a development process in the opposite direction of the classical detective, shows more and more modern detective features by moving away from those "perfect" features of the classical detective.

PDF

___

Bernhard R., Georg S. (1997). Cinayet Sineması Polisiye Sinemanın Tarihi ve Mitolojisi, Sinemanın Temelleri-3. İstanbul: Alan Yayıncılık.
Broich, U. (1998). Der entfesselte Detektivroman. J. Vogt, (Yay. haz.). Der Kriminalroman: Poetik – Theorie – Geschichte içinde (s. 97-110). München: Fink.
Çelik, E. (2015). Batı Edebiyatında Polisiye Romanın Gelişimi Sürecinde Düşünsel ve Sosyal Etkiler. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi, Mayıs, 1- 14.
Dusleag, e. (2011). Gesellschaftskritik in portugiesischen Kriminaltexten. Clara Pinto Correias Adeus, Princesa als Anti-Detektivroman. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Wien: Universität Wien.
Dürrenmatt, F. (2002). Der Richter und sein Henker. Zürich: Rororo.
Dürrenmatt, F. (1989). Der Verdacht. Köln: Rohwolt.
Götting, U. (2000). Der deutsche Kriminalroman zwischen 1945 und 1970, Formen und Tendenzen. Marburg: Tectum.
Hilse, C. (1999). Die Geschichte des Kriminalromans im Spiegel des aktuellen Medienmarktes. Diplomarbeit, Stuttgart: Fachhochschule Stuttgart – Hochschule für Bibliotheks- und Informationswesen.
Jarosch, H., Scharf, H. (2014). Wolf Haas und der Kriminalroman: Unterhaltung zwischen traditionellen Genrestrukturen und Innovation. Hamburg: Diplomica.
Mandel, E. (1996). Hoş Cinayet. İstanbul: Yazın Yayıncılık.
Neuhaus, S. (2021). Der Krimi in Literatur, Film und Serie: eine Einführung. Tübingen: UTB.
Nusser, P. (2009). Der Kriminalroman, Stuttgart: J.B. Metzler.
Perk, D. (2021). Edebiyattan Beyaz Perdeye Tür Belirleyici Kişiler. DTCF Dergisi, 61.1, 583-602.
Riedlinger, S. (2007). Tradition und Verfremdung-Friedrich Dürrenmatt und der klassische Detektivroman. Marburg: Tectum.
Schulz-Buschhaus, U. (1975). Formen und Ideologien des Kriminalromans. Ein gattungsgeschichtlicher Essay. Frankfurt/M.: Athenaion.
Spörl, U. (2004). Die Chronotopoi des Kriminalromans. Erlanger Digitale Edition 2004. Erişim Tarihi: 10.10.2021, http://www.erlangerliste.de/ede/krimi.pdf
Suerbaum, U. (1984). Krimi. Eine Analyse der Gattung. Stuttgart: Philipp Reclam jun.
Van Dine, S. S. (1928) Twenty Rules for Writing Detective Stories. American Magazine,106.
Vikman, S. (2008). Zur Subkategorisierung der Kriminalliteraturam Beispiel von zwei Kriminalromanen: Happy birthday, Türke! (1987) von Jakob Arjouni und Der Hahn ist tot (1993) von Ingrid Noll. Vaasa: Universität Vaasa Institut für Deutsche Sprache und Literatur.