Isaac Barrow’un Kaleminden Türklerde Batıl İnançlar/ Hurafeler/Halk İnanışları*

Bu çalışma 17. yüzyılda yaşamış bir matematikçi ve teolog olan Isaac Barrow’un 1656-1658 yılları arasında seyahatinin merkezinde yer alan İstanbul’da kaleme aldığı eserlerinde geçen batıl inançları konu etmektedir. Isaac Barrow İstanbul’da bir buçuk yıl kalarak çeşitli gözlemler yapmış, bu dönemdeki yaşantıyı, kültürü, dinî yapıyı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu politik durumu anlatan çeşitli eserler yazmıştır. Günümüzde batıl inanç̧ların yaygıņ ve gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası hâlini aldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu batıl inançların çoğunun temelinde ise Türk gelenek ve inanışları vardır. Öte yandan böyle bir konuda klasik Osmanlı Türkçesi sınırları içinde bir yabancı seyyahın gözlemleri ise konuyu daha ilginç ve önemli kılmaktadır. Bilindiği gibi yabancıların yazdığı Osmanlı sahasını ilgilendiren Latin harfli metinler dil araştırmaları için vazgeçilmez kaynaklardır. Konunun halk kültürü ve kültür tarihi kısmına odaklanan bu çalışmada Türklerde batıl inançları anlatan kısa bir girişten sonra Isaac Barrow’un hayatı ortaya konmuş, çalışmanın son bölümünde ise Isaac Barrow’un kaleminden Türklerde batıl inançlar ele alınmıştır.

Superstitions of Turks by Isaac Barrow

This study is about the superstitious beliefs of Isaac Barrow, a mathematician and theologian who lived in the 17th century, in his works written in Istanbul, which is at the center of his journey between 1656-1658. Isaac Barrow stayed in Istanbul for a year and a half and made various observations and wrote various works describing the life, culture, religious structure and political situation of the Ottoman Empire. It would not be wrong to say that superstitions are becoming common and an integral part of everyday life. Most of these superstitions are based on Turkish traditions and beliefs. On the other hand, observations of a foreign traveller within the boundaries of classical Ottoman Turkish on such a subject make the subject more interesting and important. As it is known, texts written in Latin letters concerning the Ottoman field written by foreigners are indispensable sources for language research. In this study, which focuses on folk culture and cultural history of the subject, Isaac Barrow’s life was revealed after a short introduction about superstitions in Turks, and in the last part of the study, superstitions in Isaac Barrow were discussed.

PDF

___

Akova, S. (2011), “Batıl inançlar ve metaforlarının reklam disipliniyle ilişkisi”. Filiz Otay Demir (Der.), Mistik Pazarlama: Efsaneler, Batıl İnançlar ve Spiritüelliğin Pazarlama İletişimindeki Rolü: 119-152. İstanbul: MediaCat Yayınları.
Aksan, Y. vd (2012). Construction of the Turkish National Corpus (TNC). In Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012). İstanbul. Turkiye. Erişim adresi: http://www.lrec-conf.org/proceedings/ lrec2012/papers.html.
Damisch, L., Stoberock, B., & Mussweiler, T. (2010, June 30). Keep your fingers crossed: How superstitious improves performance. Psychological Science, 21 (7) 1014–20. doi:10.1177/0956797610372631.
Fayda, M. (2005), https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed#1-hayati Fayda, M. (1991), https://islamansiklopedisi.org.tr/bahira
Feingold M. (1990), Before Newton The Life and Times of Isaac Barrow, Cambridge, Cambridge University Press.
Gülüş, İ. (2016), “Batıl İnançların İletişimsel İşlevi ve Medyadaki Yansımaları”. Atatürk İletişim Dergisi, Sayı 10, S. 111-136.
Hill, A. (2018), The Works Of Isaac Barrow, Londra, Palala Press. Hughes, T. S. (1830), The Works Of Isaac Barrow With Some Account of His Life Summary of Each Discourse, Notes, &c. I. Cilt, Londra, A. J. Valpy. İnalcık, H. (1971), “İmtiyâzât”, EI V. III, London.
Kara, İ. (1990), Mızraklı İlmihal, Çıdam Yayınları, İstanbul. Karaşahan, Z. Yayımlanmamış çalışma.
Kilgarriff, A. Rychly, P., Smrz, P., Tugwell, D. (2004). The Sketch Engine. Proceedings of EURALEX. Lorient, France.
Köse, A. ve Ayten, A. (2009), “Batıl İnanç̧ ve Davranışlar Üzerine Piko- Sosyolojik Bir Analiz”. Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt 9, Sayı 2, S. 45- 70.
Köse, A. ve Ayten, A. (2012), Din Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Marmor, J. (1994), Psychiatry in Transition: Second Edition. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers.
Özgüven, N. (2013), “Batıl inançların yenilikçilikteki rolünün analizi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 27(3): 111-124.
Seyyar, A. (2007), “Batıl İnanç̧” İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Değişim Yay
Sinanoğlu, A. F., Sinanoğlu, A. (2012), “21. Yüzyıl Malatya’sında Batıl İnançlar.” Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı 31, S. 239-257.
Strauss, L. (1997), Spinoza’s Critique of Religion. The United States of America: The University of Chicago Press.
Tanyu, H. (1976), “Dini folklor veya dini-manevi halk inançlarının çeşit ve mahiyeti üzerine bir araştırma”. Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 20: 123-143.
Taş, N. (2019), Tıp ve İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde Batıl İnanç, Dindarlık ve Mutluluk İlişkisi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Ünal, K. (2007), “Popüler dinin düşünüş biçimi üzerindeki etkisi.” Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi. 7/1.
Vyse, S. (2013). Believing in Magic: The Psychology of Superstitious, Updated Edition; 019999692X; Oxford University Press.
Yaman, I. (2019), Eflani İlçesinde Bulunan “Alkış-Kargış ve Batıl İnançların Dil ve Anlam Yönünden İncelenmesi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bili Dalı Yeni Türk Dili Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yau, H. T. A. (2015). To be or not to be superstitious– that’s the question. Procedia – Social and Behavioural Sciences, 208, 5-12.
Sketc Engine internet Türkçe derlem: Erişim tarihi 30.09.2019. https://app.sketchengine.eu/#dashboard?corpname=preloaded%2Ftrtenten12_trmorph_v2
https://www-history.mcs.st-and.ac.uk/DSB/Barrow.pdf Erişim tarihi 30.09.2019.