Dede Korkut Kitabında Saygı

Türk kültürünün önemli eserlerinden biri olan Dede Korkut kitabı, halk bilimi açısından zengin bir malzemeye sahiptir. Yurt içi ve dışında hakkında birçok çalışma yapılan ve her okunduğunda farklı güzellikleri keşfedilen bu eser, Türk toplumunun bir aynası konumundadır. Eserde toplum yapısına ait çeşitli ögelerin araştırılması, Türk toplumunda kültürel değişme ve devamlılığın izlenmesi açısından büyük yararlılıklar sağlayacaktır. Toplumsal yaşamın önemli değerlerinden olan ve toplumun her kesiminde önem verilen saygı kavramı bu çalışmanın hareket noktasını oluşturur. Bireyler arası sağlıklı iletişimin temelini oluşturan bu kavram, öncelikle toplumun temel taşı kabul edilen aile kurumunun sağlamlığı ve devamlılığının vazgeçilmez şartlarından biridir. Yaşanılan olumsuzlukların bertaraf edilmesi, özelde bireyin, genelde toplumun mutluluğu büyük oranda saygı duygusuna bağlıdır. Dede Korkut kitabında saygının büyük oranda çocuklar ve ebeveynleri ile eşler arasında belirginleştiği görülür. Bunun yanında büyüklere ve Tanrının yeryüzündeki temsilcileri sayılan yöneticilere de büyük saygı duyulduğu tespit edilmiştir. Anlatılarda saygının konuşulan dile yansıdığı, bunun yanında kahramanların eylemsel saygıyı ifade eden davranışlar sergilediği de görülür. Bedensel saygıyı gerektirecek olaylar yaşandığı halde olayların ve kahramanların tasvirinde bu ayrıntıya değinilmemiştir. Türk toplumunun vazgeçilmez bir değeri olan saygı kavramı, toplumun kültürel mirasının bir parçası olarak bu hikâyeler vasıtası ile geleceğe taşınmıştır. Saygı duygusu muhafaza edildiği müddetçe Türk ailesi ve milletinin gelecek kaygısı taşımayacağı aşikârdır.Türk kültürünün önemli eserlerinden biri olan Dede Korkut kitabı, halk bilimi açısından zengin bir malzemeye sahiptir. Yurt içi ve dışında hakkında birçok çalışma yapılan ve her okunduğunda farklı güzellikleri keşfedilen bu eser, Türk toplumunun bir aynası konumundadır. Eserde toplum yapısına ait çeşitli ögelerin araştırılması, Türk toplumunda kültürel değişme ve devamlılığın izlenmesi açısından büyük yararlılıklar sağlayacaktır. Toplumsal yaşamın önemli değerlerinden olan ve toplumun her kesiminde önem verilen saygı kavramı bu çalışmanın hareket noktasını oluşturur. Bireyler arası sağlıklı iletişimin temelini oluşturan bu kavram, öncelikle toplumun temel taşı kabul edilen aile kurumunun sağlamlığı ve devamlılığının vazgeçilmez şartlarından biridir. Yaşanılan olumsuzlukların bertaraf edilmesi, özelde bireyin, genelde toplumun mutluluğu büyük oranda saygı duygusuna bağlıdır. Dede Korkut kitabında saygının büyük oranda çocuklar ve ebeveynleri ile eşler arasında belirginleştiği görülür. Bunun yanında büyüklere ve Tanrının yeryüzündeki temsilcileri sayılan yöneticilere de büyük saygı duyulduğu tespit edilmiştir. Anlatılarda saygının konuşulan dile yansıdığı, bunun yanında kahramanların eylemsel saygıyı ifade eden davranışlar sergilediği de görülür. Bedensel saygıyı gerektirecek olaylar yaşandığı halde olayların ve kahramanların tasvirinde bu ayrıntıya değinilmemiştir. Türk toplumunun vazgeçilmez bir değeri olan saygı kavramı, toplumun kültürel mirasının bir parçası olarak bu hikâyeler vasıtası ile geleceğe taşınmıştır. Saygı duygusu muhafaza edildiği müddetçe Türk ailesi ve milletinin gelecek kaygısı taşımayacağı aşikârdır.

Anahtar Kelimeler:

Dede Korkut kitabı, değer, saygı

Respect in the Book of Dede Korkut

The Book of Dede Korkut, one of the most important works in the Turkish culture, has rich material in terms of folklore. The book, which has been studied many times inside and outside Turkey and whose various beauties are discovered every time it is read, is a kind of reflection of Turkish society. Studying various elements of the social structure in the book is beneficial in terms of monitoring the cultural change and continuity in Turkish society. The concept of “respect”, which is one of the important values of the social life and which is considered important in every part of society, is the starting point of this study. This concept, which forms a basis for healthy communication among individuals, is essential for the strength and continuity of the family which is regarded as the foundation stone of society. The elimination of negativity and the happiness of the individuals in particular and the society in general depend to a large extent on respect. In the Book of Dede Korkut, respect is generally seen between parents and children, and spouses. In addition, it is found that there is great respect for elders, and rulers, who are regarded as the representatives of God on earth. In the narratives, it is also seen that respect is reflected in spoken language and that the characters display behaviours that express physical respect. Although there are some events that require physical respect, this detail has not been mentioned in the description of the events and characters. The concept of respect, which is an indispensable value for the Turkish society, has been brought to the future through these stories as an important part of the cultural heritage of the society. As long as the feeling of respect is maintained, it is clear that the Turkish family and nation will not have any concerns for the future.

Keywords:

The Book of Dede Korkut, value, respect,

PDF

___

Abdulla, Kamal (2012), Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut, (Akt. Ali Duymaz), İstanbul: Ötüken Yayınları. Aydemir, Adem (2014), “Divanü Lûgati’t-Türk’e Göre İnsanlar Arasındaki İlişkilerde Nezaket”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 3/3, s. 14-36. Başgöz, İlhan (1998), Dede Korkut Destanında Epitetler, (Çev. Nebi ÖZDEMİR), Millî Folklor, C. 5, S.37, s. 23-35. Birgül, Alev Kâhya (2000), “Dede Korkut Hikâyelerinde Kadının Konumu”, Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, (19-21.10.1999, Ankara), s. 229-244. Çetinkaya, Gülnaz (2013), “Dede Korkut Hikâyelerinde Sembol Olarak Meydan”, Millî Folklor, C. 12, S. 98, s. 73-86. Demirbilek, Salih (2006), “Dede Korkut Oğuznamelerinde Aile”, VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Gaziantep (27 Haziran-1 Temmuz 2006). s. 1-11. Demirci, Kerim (2006), “Toplumsal Yapıların Saygı İfadesi Formlarında Dile Yansıması”, Millî Folklor, C. 9, S. 69, s. 38-45. Deveci, Handan-BELET, Dilek (2013), “Dede Korkut Hikâyelerinde Yer Alan Değerler”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C. 12, S.46, s. 294-321. Duymaz, Ali (2002), “Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme”, İslâmiyet Öncesi Türk Destanları, (Ed. Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz), İstanbul: Ötüken Yayınları, s. 125-137. Ekici, Metin (2000), “Dede Korkut Kitabı’nda Kadın Tipleri”, Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, (19-21.10.1999, Ankara), s. 123-138. ___________ (2001), “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Anlatmasında Bireysellik ve Toplumsal Bütünlük”, Millî Folklor, C.7, S.52, s. 50-59. Erdoğan, Hilal (2014), Dede Korkut Oğuznamelerinde Doğa, İnsan ve Mekân İlişkileri, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ergin, Muharrem (2014), Dede Korkut Kitabı 1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Gökyay, Orhan Şaik (2007), Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Günay, Umay T. (2000), “Dede Korkut Kitabı ve Toplumsal Değerlerin Tahlili”, Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, (19-21.10.1999, Ankara), s. 191-202. ¬¬¬¬¬¬¬¬_______________(1998), “Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili”, Millî Folklor, C. 5, S. 37, s. 3-12. Kant, Immanuel (1995), Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, (Çev. İ. Kuçuradi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Kâşgarlı Mahmud (2013), Divanü Lûgati’t-Türk, (Çev. Besim Atalay), Cilt I-IV, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Kırman, Ümral (2004), Dede Korkut Anlatılarının Karşıtlıklar Kuramına Göre Çözümlemesi ve Bu Kuramın Anlatı Öğretiminde Kullanımı, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: (yayımlanmamış doktora Tezi). Kocakaplan, İsa (2004), “Dede Korkut’un Delileri”, Millî Folklor, C. 8, S. 64, s. 18-24. Kuzay Demir, Gonca-DURANLI, Muvaffak (2015), “Dede Korkut Anlatmalarında Küçük Düşme Motifi”, Millî Folklor, C. 14, S. 107, s. 49-59. Oğuz, M. Öcal (1996), “Manas Destanı ve Dede Korkut Kitabı’nda Kardeşler Arası İlişkiler”, Millî Folklor, C. 4, S. 31, s. 37-41. Öncül, Remzi (2000), Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü, İstanbul: MEB Yayınları. Özdemir, Cafer (2016), “Hacı Bektaş Veli’nin Velâyetnâme Adlı Eserinde Yer Alan Halk Kültürü Unsurlarına İşlevsel Bir Bakış”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 78, s. 197-217. Özbay, Murat-KARAKUŞ TAYŞİ, Esra (2011), “Türkçe Öğretiminde Dede Korkut Hikâyeleri”, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, C. 1, S. 1. s. 21-31. Özkartal, Mehmet (2009), İlköğretim Sanat Etkinlikleri Dersinde Dede Korkut Destanı’nın Millî Değerlerin Kazanılmasına Etkisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: (yayımlanmamış doktora tezi). Savran, Hülya (2004), “Dede Korkut Kitabı’nda Anne-Çocuk İlişkisi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 7, S. 12, s. 89-103. Şahin, Veysel (2010), “Dede Korkut Hikâyelerinde İyilik İmgesinin Görüntü Seviyeleri”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 29, s. 43-54. Yalçınkaya, Fatoş (2015), “Geleneği Geleceğe Taşıyan Oğullar: Dede Korkut Kitabı’nda Baba-Oğul İlişkisi”, Millî Folklor, C. 14, S. 107, s. 60-71. Yaylagül, Özen (2005), “Eski Türkçede Nezaket İfadeleri”, Millî Folklor, C. 9, S. 68, s. 151-165.