ENGİN ÇAĞMAN

Ahmet Mithat Efendi’nin “Ekonomi Politik” Adlı Eserinde İktisadî Serbestiyet ve Korumacılık Düşünceleri

Son dönem Osmanlı aydınlarından Ahmet Mithat Efendi (1844-1912), edebiyatın hemen hemen her türünde eserler vermiş; bunun yanı sıra iktisatla da ilgilenerek bu hususa dair Ekonomi Politik ve Hallu’l-Ukad adlı kitapları yazmıştır. Ahmet Mithat Efendi, Ekonomi Politik adlı eserini yazarken Belçikalı iktisatçı Brusker’in bir risalesinden faydalanmış ve kitabın ön sözünde de bunu ifade etmiştir. Her ne kadar zaman zaman Brusker’den alıntılar yapmışsa da kendisine katılmadığı hususları açıkça ifade etmiştir. Ekonomi Politik’te iktisadın temel kavramlarıyla ilgili bilgiler veren ve Osmanlı Devleti’nin uygulamasını gerekli gördüğü iktisat politikalarına dair tavsiyelerde bulunan Ahmet Mithat Efendi, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gündeme gelen liberalizm-korumacılık ikileminde korumacılıktan yana tavır koymuş ve bunun nedenlerini de izah etmeye çalışmıştır. Makale, Osmanlı iktisatçıları ve devlet adamları arasında tartışılan ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’ne de intikal eden iktisadî korumacılık ve serbestiyet düşüncelerine Ahmet Mithat Efendi’nin Ekonomi Politik adlı eserindeki yaklaşımını ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ahmet Mithat Efendi, Ekonomi Politik, serbestiyet

Ahmet Mithat Efendi’s Views on Free Trade Versus Protectionism As Expressed in His Work “Ekonomi Politik”

A prolific intellectual of the late Ottoman period who wrote in almost all literary genres, Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) also took a keen interest in economics, on which he authored two works titled Ekonomi Politik (Political Economy) and Hallu’l-Ukad (Untying the Knots). In his book Ekonomi Politik he drew upon a handbook by the Belgian politician and economist Brusker (Charles de Brouckère), a point he made clear in the book’s preface. Although he occasionally quoted Brusker in the work, he explicitly raised certain objections to the author.Familiarizing his readers with the basic concepts of economics in his Ekonomi Politik, Ahmet Mithat Efendi also articulated his recommendations about the economic policies which he believed to be necessary for the Ottoman Empire. In the debate on free trade versus protectionism, a hot topic from the second half of the 19th century, he advocated the latter, and tried to explain his rationale behind his opinion. This paper discusses Ahmet Mithat Efendi’s views on economic protectionism and free trade as stressed in certain chapters of his Ekonomi Politik, a topic that was under debate among the contemporary Ottoman economists and statesmen and also survived into the agenda of the newly-established Republic of Turkey.

Keywords:

Ahmet Mithat Efendi, Ekonomi Politik, free trade,

PDF

___

Ahmet Mithat Efendi. İktisat Metinleri, (Sadeleştirenler: Erdoğan Erbay-Ali Utku), Çizgi Kitabevi, Konya, 2005
Çakmak, Diren. Osmanlı İktisat Düşüncesinin Evrimi, Libra Yayınları, İstanbul, 2011
Çakmak, Orhan. “Osmanlı’da Piyasa Zihniyeti Ve Girişimcilik (Adam Smith Yaklaşımına Göre Bir Analiz)”, http://www.orhinvest.com/Upload/Sayfa/1_osmanlida_piyasa_zihniyeti.pdf, (Erişim tarihi 05.10.2017), ss. 1-63
Çavdar, Tevfik. Türkiye’de Liberalizmin Doğuşu, Uygarlık Yayınları, İstanbul, 1982
Georgeon, François. Osmanlı-Türk Modernleşmesi 1900-1930, (Çev. Ali Berktay), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006
Mardin, Şerif. “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İktisadî Düşüncenin Gelişmesi (1838-1918)”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, ss. 618-634
M. Orhan Okay, “İktisatta Millî Düşünceye Doğru”, Türk Kültürü Dergisi, C. XVIII, Sayı: 207-208, ss. 72-98
Savan, Mehmet. II. Meşrutiyet Döneminde Sırat-ı Müstakim Mecmuası Örneğinde İslamcıların İktisadî Görüşleri (1908-1912), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Tarihi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), 2017
Sayar, Ahmet Güner. Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Ötüken Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2000
Toprak Zafer, “II. Meşrutiyet Döneminde İktisadî Düşünce”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, ss. 635-640