Cemal Nadir’in “Fotoğraf Tahlilleri”ne Göre Şair ve Yazarlar

Osmanlı Devleti’nde Tanzimat sonrası kıpırdanmaya başlayan mizah basını, II. Meşrutiyet sonrası, tabir yerinde ise, tam bir patlama yaşamıştır. Bu dönemde hem geleneksel, hem de Batılı tarzda birçok mizahî gazete ve karikatür mecmuası yayınlanmıştır. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ise dikkatleri üzerinde toplayan iki karikatürist vardır: Cemal Nadir Güler (1902-1947), Ramiz Gökçe (1900-1953). 1937 yılının ilk aylarında bir taraftan “Bay Amca” serisiyle fırtınalar koparan Cemal Nadir, diğer taraftan Akşam gazetesinde devrin edebiyatçılarına dair karakter ve karikatür analizi yapmıştır. “Portre karikatür” olarak nitelendireceğimiz bu analizde şairler, yazarlar ve devlet adamları, birçok yönüyle, özellikle de edebî, psikolojik, siyasî ve sosyal kimlikleri açısından değerlendirilmiştir. Edebiyatçılara dair yorumsuz karikatür örnekleri öteden beri bilinmekte iken, Cemal Nadir bu seride karikatür kadar dikkat çekici yorumlarla da portrelerini zenginleştirmiştir. Bu yönüyle Cemal Nadir, “karikatür potreist” tarzının öncüsü sayılabilir. “Fotoğraf Tahlilleri” adıyla neşredilen, fakat Cemal Nadir’in “Mizahî bir Antoloji” dediği Akşam gazetesinin bu tefrikasında 42 isim yer almaktadır. 7 Kânunusâni 1937 tarihinde Abidin Daver’le başlayan bu karikatür serisi, 29 Teşrinisâni 1937 tarihinde Yahya Kemal’le son bulmaktadır. Hepsi uzun bir makaleyi gerektirecek bu seride edebiyat ve sanat dünyamızın önemli isimleri kısaca karikatür ve karakter aynasında tahlil edilmiştir. Fizikî ve ruhsal bu portre karikatürlerde yazarların bilinenin dışında, bilenmeyen birçok yönü de gün yüzüne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

: Mizah, Karikatür, Cemal Nadir, Fotoğraf Tahlilleri, Portre Karikatür

Poets And Authors In Cemal Nadir’s “Photo Analyses”

The humour press which started to emerge after the Tanzimat (Reforms) in the Ottoman Empire, experienced a boom after the second Constitutional Era. In this period many humour and cartoon magazines, both in traditional and Western style, were published. When it comes to the Republic Era, there are two caricaturists who attracted attention: Cemal Nadir (1902-1947) and Ramiz Gökçe (1900-1953). In the first months of 1937, Cemal Nadir, who, on one hand, became really famous with the “Bay Amca” Series, and analysed, on the other hand, the characters and caricatures of the men of letters of the era in the newspaper Akşam. In this analysis, which can be called as “portrait caricature”, poets, writers and statesmen were analysed in many aspects, especially in terms of their literary, psychological, political and social identities. While the examples of caricatures with no captions drawn by the men of letters had been known for a long time, in this series, Cemal Nadir enriched his portraits with remarkable captions as well as the caricatures. In this respect, Cemal Nadir can be considered as the pioneer of the “caricature portraitist” style. There are 42 names in this serial of the Akşam newspaper, which was published as the “Photo Analyses”, but which was called by Cemal Nadir as “A Humorous Anthology”. This cartoon series, which started with Abidin Daver on January 7th, 1937, ended with Yahya Kemal on November 29th, 1937. In this series, all of which would require long articles themselves, important names of our world of Literature and Art were analysed briefly in terms of caricatures and characters. In these physical and spiritual portrait caricatures, many unknown aspects of the writers as well as the known ones come into light.

Keywords:

Humour, Caricature, Cemal Nadir, Photo Analysis, Portrait Caricature,

PDF

___

Anar, Turgay (2015), Sonsuzluğun Yüzleri: İkinci Yeni Şiirinde Görsel Sanatlar, Akıl Fikir Yayınları. Baydar, Mustafa (1960), Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar, İstanbul, Yeni Matbaa. “Fotoğraf Tahlilleri 2: Ahmed Refik”, Akşam gazetesi, 12 Kânunusâni 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 3: Bay Ahmed Emin”, Akşam gazetesi, 15 Kânunusâni 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 4: Aka Gündüz”, Akşam gazetesi, 19 Kânunusâni 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 5: Ali Naci Karacan”, Akşam gazetesi, 22 Kânunusâni 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 8: Burhan Cahit”, Akşam gazetesi, 3 Şubat 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 10: Burhan Felek”, Akşam gazetesi, 16 Şubat 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 13: Esad Mahmud Karakurt”, Akşam gazetesi, 2 Mart 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 14: Ethem İzzet”, Akşam gazetesi, 10 Mart 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 16: Ercüment Ekrem”, Akşam gazetesi, 20 Mart 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 18: Fazıl Ahmed Aykaç”, Akşam gazetesi, 1 Nisan 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 19: Faruk Nafiz Çamlıbel”, Akşam gazetesi, 3 Nisan 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 20: Florinalı Nâzım”, Akşam gazetesi, 7 Nisan 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 21: Halid Fahri Ozansoy”, Akşam gazetesi, 13 Nisan 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 25: Hakkı Tarık Us”, Akşam gazetesi, 13 Mayıs 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 26: Hüseyin Rahmi”, Akşam gazetesi, 26 Mayıs 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 28: İskender Fahreddin”, Akşam gazetesi, 23 Haziran 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 32: Bay Nurullah Ataç”, Akşam gazetesi, 22 Temmuz 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 33: Nizameddin Nazif”, Akşam gazetesi, 3 Ağustos 1937, s. 1. “Fotoğraf Tahlilleri 34: Necip Fazıl”, Akşam gazetesi, 14 Ağustos 1937, s. 1 “Fotoğraf Tahlilleri 35: Orhan Seyfi”, Akşam gazetesi, 24 Ağustos 1937. “Fotoğraf Tahlilleri 36: Peyami Safa”, Akşam gazetesi, 14 Eylül 1937. “Fotoğraf Tahlilleri 37: Reşad Nuri”, Akşam gazetesi, 11 Teşrînievvel 1937. “Fotoğraf Tahlilleri 39: Salih Zeki”, Akşam gazetesi, 8 Teşrînisâni 1937. “Fotoğraf Tahlilleri 40: Vasfi Rıza”, Akşam gazetesi, 22 Teşrînisâni 1937. “Fotoğraf Tahlilleri 41: Yusuf Ziya”, Akşam gazetesi, 24 Teşrînisâni 1937. “Fotoğraf Tahlilleri 42: Yahya Kemal”, Akşam gazetesi, 29 Teşrînisâni 1937. Güvemli, Zahir (2002), 90’a Bir Kala, İstanbul, Promat Basım. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, S. 16, Güz 2017 149 Tunç, Mustafa Şekib, Gülmek Nedir ve Kime Gülüyoruz?, Suhûlet Kütübhânesi, İstanbul 1337/1921. Önertoy, Olcay (1984), Cumhuriyet Dönemi Türk roman ve Öyküsü, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Şemsettin Sâmi (1317), Kâmus-ı Türkî. Dersaadet: İkdam Matbaası, C.2. Yıldız, Yakup, (2010). Mustafa Şekip Tunç ve Felsefi Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Yücebaş, Hilmi, (1959). Karikatür Üstadlarımız Cem ve Ramiz: Hayatları-Karikatürleri- Hâtıraları, İstanbul, Nuri Dizerkonca Matbaası. Yücel, Hasan Âli (1937), “Karikatür ve Bir Karikatürcümüz”, Akşam gazetesi, 15 Şubat 1937, s. 6. Yürük, Çelebi (1937), “Cemal Nadir’in Çocukluk Evi, Ailesi ve Hâtıraları”, Akşam gazetesi, 14 Ağustos 1937, s. 7.