Türkçe derslerinde söz edimlerin öğretimi üzerine bir değerlendirme
Okuldaki anadili eğitiminin ve öğretiminin dil edinim sürecine destek vermesi beklenmektedir. Öğrencilerin edimbilimsel becerilerinin okuldaki gelişimi de bu yöndeolmalıdır. Bu çalışmada edimbilim bağlamında söz edimlerinin MEB Türkçe DersiÖğretim Programı İlköğretim 6-8. Sınıflar (2006)’da, Türkçe dersi öğrenci çalışmave öğretmen kılavuz kitaplarında ele alınış biçimini incelemek ve ortaokul öğrencilerinin “izin isteme” söz edimi kullanımlarını betimlemek amaçlanmıştır.Araştırmada öncelikle Türkçe dersi öğretim programı incelenmiş ve söz edimlerinöğretimine yönelik olabilecek kazanımlar belirlenmiştir. Belirlenen kazanımlardoğrultusunda 6,7 ve 8. sınıflar için farklı yayınevlerinden çıkan üçer Türkçe dersiöğretmen kılavuz kitabı ve üçer Türkçe dersi öğrenci çalışma kitabı olmak üzeretoplam on sekiz kitap değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda söz edimlerin doğrudan öğretimini içeren yönerge ve etkinliklere rastlanmamıştır. Türkçederslerinde söz edimi öğretimine ihtiyaç var mıdır sorusuna yanıt bulmak amacıyla 100 ortaokul 6. ve 8. sınıf öğrencisine uygulanan “Konuşma Tamamlama Testi”ile elde edilen “izin isteme” söz edimi kullanımları, Polat (2010)’ın oluşturduğuölçeğe göre değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler, öğrencilerin izin isteme söz edimini oluşturan ögeleri (hitap, dikkat çekme, isteğe hazırlık, izin isteği, incelikdüzeyi, incelik bildirimi) çoğunlukla kullanmadıklarını göstermiştir. Bu araştırmada elde edilen tüm veriler ışığında, Türkçe derslerinde söz edimlerin öğretimineilişkin kazanımların, etkinlik ve yönergelerin olması gerektiği önerilmektedir
Anahtar Kelimeler:
Edimbilim, söz edim, anadili öğretimi, ders programı, derskitabı, kazanım, etkinlik, yönerge
AN EVALUATION ON TEACHING SPEECH ACTS IN TURKISH COURSES
Both mother tongue education and teaching at school are expected to support language acquisition process. The pragmatic competences of students at school shouldbe in this direction. In this study, the way of dealing the speech acts in 6th- 8thgrade Turkish Curriculum (2006) being executed by The Ministry of Education and“permission” illocutions have been used by secondary school students were aimedto determined. In this study, firstly, Turkish Language Curriculum was investigatedand goals for the purpose of teaching speech acts were identified. In the frame ofidentified acquisitions eighteen 6th, 7th, and 8th grade books, which were selectedfrom teacher and student guidebooks equally as three from each grades were evaluated. At the end of the evaluation, no directions or activities including teachingspeech acts were reached. To find out answers to the question, “Is it needed teaching speech acts?”, one hundred 6th and 8th grade students’ replies for permissionspeech act from “Speech Completion Test “were evaluated according to the scaleof Polat (2010). The data have showed that the students haven’t used the constituents of speech acts such as phonation, attention, readiness to willing, permission, level and state of kindness. In the light of all the collected data of thisresearch, there should be activities and directions toward speech acts in Turkishcourses
Keywords:
Pragmatics, speech act, teaching mother tongue, syllabus, lesson book, goal, activity, direction,
___
- Bialystok, E. (2001). Bilingualism in development: language, literacy, and cognition. Cambridge University Press.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Cohen, A. D. (1996). Developing the ability to perform speech acts. Studies in Second Language Acquisition, 18 (2), 253-267.
- Demirezen, M. (1990). Edimbilimin Dil Öğretimine Katkıları. Boğaziçi Üniversitesi, IV. Dilbilim Sempozyum Bildirileri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- İlköğretim Türkçe Dersi (6,7,8. Sınıflar) Öğretim Programı. (2006). Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- İmer, K., Kocaman, A; Özsoy.S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Kılıç, V. (2009). Anlambilime Giriş. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Kıran, Z.ve Kıran, A. (2006). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Kocaman, A. (2009). Dil ve Eğitimi Düşünmek. İstanbul: Toroslu Kitaplığı Altan Basım.
- Kocaman, A. (2009). “Dilbilim Söylemi”. Ahmet Kocaman (haz.) Söylem Üzerine (s. 1- 11).Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
- König, G. (1990). “Türkçe’de Sen/Siz Adıllarının İkinci Tekil Şahıs İçin Kullanımına Toplumbilimsel Bir Yaklaşım”, IV. Dilbilim Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları .
- Leech, G.N. (1983). Principles of Pragmatics. London: Longman.
- Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Shriffrin, D. (1994). Approaches To Discourse. USA: Blackwell Publishers Inc.
- Slobin, D. I. (1986). The crosslinguistic Study of Language Acquisition. Lawrence Erlbaum Associates.
- Schmidt, R. (1993). Consciousness, Learning and Interlanguage Pragmatics. Gabriele Kasper ve Shoshana Blum-Kulka. Interlanguage pragmatics içinde (s. 21-42). Oxford University Press US.
- Searle, J. R. (2000). Söz Edimleri. Çeviren: Levent Aysever. Ankara: Ayraç Yayınevi.
- Polat, Y. (2010). Yabancı Dil Öğretiminde Söz Edimleri. Doktora Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. İncelenen Kitaplar
- Altan, A. ve diğer., Özbay, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 6 Öğrenci Çalışma Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Altan, A. ve diğer., Özbay, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 6 Öğretmen Kılavuz Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Altan, A. ve diğer., Özbay, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 7 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Altan, A. ve diğer., Özbay, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 7 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Altan, A. ve diğer., Özbay, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 8 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Altan, A. ve diğer., Özbay, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 8 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Ceyhan, Y., Ceyhan, S. ve Yıldız, H. H. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 8 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Pasifik Yayınları.
- Ceyhan, Y., Ceyhan, S. ve Yıldız, H. H. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 8 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Pasifik Yayınları.
- Güngüt, G., Karaatlı, Ş. ve Esatoğlu, Z. (Ed.). (2007). İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı. Ankara: Evrensel İletişim Yayınları.
- Güngüt, G., Karaatlı, Ş.ve Esatoğlu, Z. (Ed.). (2007). İlköğretim Türkçe 6 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Evrensel İletişim Yayınları.
- Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydın, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 6 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Koza Yayınları.
- Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydın, M. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 6 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Koza Yayınları.
- Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydın, M. (Ed.). (2007). İlköğretim Türkçe 7 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Koza Yayınları.
- Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydın, M. (Ed.). (2007). İlköğretim Türkçe 7 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Koza Yayınları.
- Kurt, M., Altay, J., Kara, M. ve Kara, S. (Ed.). (2008). İlköğretim Türkçe 8 Öğrenci Çalış- ma Kitabı. İstanbul: Batu Yayınları.
- Kurt, M., Altay, J., Kara, M. ve Kara, S. (Ed.). (2008). İlköğretim Türkçe 8 Öğretmen Kılavuz Kitabı. İstanbul: Batu Yayınları.
- Yangın, B., Çelepoğlu, A., Türkyılmaz, F. ve Yıldız, H. H. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 7 Öğrenci Çalışma Kitabı. Ankara: Pasifik Yayınları.
- Yangın, B., Çelepoğlu, A., Türkyılmaz, F. ve Yıldız, H. H. (Ed.). (2009). İlköğretim Türkçe 7 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Pasifik Yayınları.
- ISSN: 1300-3542
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2004
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi TÖMER