1910

ÇUVAŞÇADA TATARCA BİR KOPYA: {-KAç} BİÇİM BİRİMİ A Tatar Copy in Chuvash: {-KAç} Morpheme

Orta-İdil bölgesinde Tatarlar ile Çuvaşlar arasında uzun asırlardan bu yana süregelen temasların dilsel sonuçları, araştırıcılarına oldukça önemli bir malzeme sunmaktadır. İlgili dil malzemesi içinde yer alan {-KAç} zarffiili, Tatarcanın Çuvaşçaya etkisini tanıklayan biçim birimi düzeyindeki bir yapıdır. Çuvaşçada müstakil kullanımları bulunmayan {-KAç} zarf-fiil eki Başkurdistan Çuvaşlarında [-at?rka?] / [-et?rke?], Çuvaşistan ve Tataristan Çuvaşlarında da [-a-t?rkaç], [-e-t?rkaç] şeklindeki diyalektolojik yapılarda tanıklanmaktadır. İlgili yapılara yönelik incelemede, bunların Tatarca [-a torgaç] yapısının örnek alınarak çeşitli kopyalama süreçleri neticesinde oluştukları belirlenmiştir. Yazıda ayrıca anılan biçimlerin yapıları ve Çuvaşçadaki kullanımları gibi konulara da yer verilmiştir.

A Tatar Copy in Chuvash: {-KAç} Morpheme

Lingual results of interactions lasting for long centuries between Tatar and Chuvash people in Volga region, provides highly important material to their researches. {-KAç} gerund that takes place in this linguistic material, is a form in the morpheme level which gives proof about the influence of Tatar over Chuvash. {-KAç} gerund which doesn't have independent uses in Chuvash, is seen in dialectological structures such as [-at?rka?] / [-et?rke?] in Bashkortostan Chuvash, [-a-t?rkaç], [-a-t?rkaç] in Chuvashia and Tatarstan Chuvash. It was determined in a research about these structures that they occurred as a result of various copying processes that took [-a torgaç] form in Tatar language as an example. In this article, subjects such as the structures of mentioned forms and uses in Chuvash are also mentioned.

PDF

___

ARIKAN, İ. (2011). "Çuvaş Türkçesinde Dilbilgiselleşen Bir Fiil: tar-", MTAD, 8(2): 36-62.
AŞMARİN, N. 1. (1923). Opıt issledovaniya çuvasskogo sintaksisa 11, Simbirsk.
BAL: ATTİL, A. (1985). "Baletran", İlem sivîsem, Şupaşkar: Çîvaş kîneke izdatel'stvi, s. 48. (25.02.2016, http://ru.chuvash.org/lib/haylaV/37 15.htm1).
CEYLAN, E. (1997). Çuvaşça Çok Zamanlı Ses Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları.
ÇEPUNOV, R. (2010). "Kuş'ş'ul'pe ş'îvînnî purnîş'", Savar 39-873. (20.02.2016, http://suvar.su/3212. html).
ÇSK: AŞMARİN N. İ. (1994-2000). Slovar Çuvaşskogo yazıka Çivaş simahi'sen kİneki, 17 Cilt, Çeboksarı: Russika.
DMİTRİEV, N. K. (1950). Başkort telânen grammatikahı, Öfö: "Başgosizdat" EHETOV, G. H. (1984). Tatar dialektologiyese', Kazan: Tatarstan kitap neşriyatı.
HAUGEN, E. (1950). "The Analysis of Linguistic Barrowing", Language, Vol. 26, no: (Apr. Jun.), ss. 210-223
HİSAMOVA, F. M. (2006). Tatar tele" nıorfologiyese, Kazan: Kazan Megarifneşriyatı.
HŞ: MİKULAYİ İ. (1989). Hara Sikin Roman, Şupaşkar: Çîvaş kîneke izdatel'stvi.
İLT-A: TARAVAT V. (2012). "İtlemerîm Annene", Kanas (Haş'at): 35/1179 (15.02.2016, http:// kanash.su/890.html).
JOHANSON, L. (2007). Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler (Çev. Prof. Dr. Nurettin Demir), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KA: GORDEYEV, D. V. (2002). "Kaş'ma", Sig: ş'ıınatlî kurak. Poveş'sem, Şupaşkar: Çîvaş kîneke izdatel'stvi, (27.02.2016, http://chuvash.0rg/lib/haylav/3332.htm1).
KUBAYKİNA, R. (2010). "Sem'yeri tînîş'lîha, ırlîha nimînle mul ta ş'itmest", Savar 37-87] (15.02.2016, http://suvar.su/3169.htm1)
LEVİTSKAYA, L. S. (1978). İstoriçeskaya morfologiya çuvaşskogo yazıka, Moskva: Akademiya Nauk SSSR İnstitut Yazıkoznaniya,
MAKSİMOV, V. V. (1969). "Nekotorıe Osobennosti Govora Sela Kos-Yelga Belebeyevskogo Rayona Baskirskoy ASRR", Materiall po Çuvasskoy Dialektologii, Vıpusk Tretiy, Çeboksarı: Çuvaşskoye knijnoe izdatel'stvo.
MLH: SİDOROVA Y. (Derleyen-Hazırlayan) (2004). Çivas halîh pultarulihf--mifsem legendisem, halapsem, Şupaşkar: Çîvaş kîneke izdatel'stvi.
PETROV, N. P. (1969), "Otmeçenı Glavnım Obrazom Govorah Çuvaşey Başkirii", Materialı P0 Çuvaşskoy Dialektologii Vıp III, Çeboksarı: ss. 119-172.
PH: KABAKOV, G. (2012). "Purnîş hakî" îvan Ati], No: 6, ss. 37-50 (25.02.2016, http://chuvash. 0rg/lib/haylav/6498.2.html).
PL: TİHTİ, İ. (2009a). "Pit-Layîh", Suylasa ilnisem: sîvisem, poemîsem, kalavsem, stat 'yasem, ş'ırıısem, Şupaşkar: Çîvaş patşalîh gumanitari îslîlîhîsen instituçî. (15.02.2016, http://chuvash. 0rg/lib/haylav/2893.html).
SARI, İ. (2013). "Dil Etkileşimi Bağlamında Ses-Anlam Eşlemesi ve Türkçedeki Örnekleri", Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi 6.1: 1-27.
SAVRAN, H. (2007). "Kırım Tatar Türkçesinde Kullanılan "-keç' Zarf Fiil Eki ve Bu Ekin Tarihi Seyri Üzerine", Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 23, 2007/1, Ankara, s. 59-64.
SERGEYEV, L. P. (2009). Çîvaş dialektologiyi, Şupaşkar: Çuvaşskiy gosudarstvennıy pedagogiçeskiy universitet im. İ. Y. Yakovleva.
SKVORTSOV, M. 1. (1985). Çivasla- Virîsla Slovar'/Çuvaşsko-Russkiy Slovar', Moskva: Russkiy Yazık.
TAN: UYAR F. E. (1994). Tanata, Şupaşkar: Çîvaş kîneke izdatel'stvi.
TEKİN, T. (1995). Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler (Yay. Mehmet Ölmez), Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi-13, TC Kültür Bakanlığı, Ankara: Simurg,
THOMASON, S. G. KAUFMAN, T. (1988). Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics, Berkeley-Los Angeles-Londan: University of California Press.
THOMASON, S. G. (2001). Language Contact, Edinburgh: Edinburgh University Press.
ULT: MARHVİ, T. (1933). "Ultalanmipir" [Ne obmanemsya], İş'hîrarimi', No:2-3. ss. 19-21.
ÜSTÜNER, A. (2000). "Türkçedeki +-A Pekiştirme Ekinin Türkiye Türkçesi Ağızlarında Kullanılışı", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 010 S.], Sayfa: 189-206, Elazığ-2000.
VİT: TİHTİ, İ. (2009b). "Vitaminsem", Suylasa ilnisem: sivîsem, poemîsem, kalavsem, stat 'yasem, ş'ırusem, Şupaşkar: Çîvaş patşalîh gumanitari îslîlîhîsen instituçî. (15.02.2016, http://chuvash. org/lib/haylaV/print2773.html)