Dicle FIRAT ÖZTOPALAN, Recep IŞIK, Ali Said DURMMUŞ

Yara İyileşmesinde Büyüme Faktörleri ve Sitokinlerin Rolü

Günümüzde yara iyileşmesi veteriner cerrahide halen önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Yapılan çalışmalar yara iyileşmesi sürecinde büyüme faktörleri ve sitokinlerin kompleks bir regülasyona sahip olduğunu ve yara iyileşmesinde etkin ve önemli rol oynadıklarını göstermiştir. Bu derlemede yara iyileşmesinin mekanizması ve bu süreçte büyüme faktörleri ve sitokinlerin rolü hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yara, yara iyileşmesi, büyüme faktörleri, sitokinler

PDF

___

1. Karasu A, Bakır B. (2008). Yara ve Yara İyileşmesi. Vet Cerrahi Derg. 14(1): 36-43.
2. Barbul A. (2005). Wound healing. (In) Schwartz’s Principles of Surgery. Brunicardi FC (editör). 8th edition. p. 223. Mc Graw-Hill.
3. Kaltalıoğlu K. (2012). Trombosit Kökenli Büyüme Faktörü’nün Yara Dokusu Oksidatif Olayları Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 18-35, Ankara.
4. Beagley KW, Elson CO. (1992). Cells and cytokines in mucosal immunity and inflammation. Gastroenterol Clin North Am. 21: 347-366.
5. Güneş H. (1999). Sitokinlerin Hücre Döngüsü Üzerinde Etkileri. Tr J of Biology. 23: 283-292. 6. Kuby J. (1992). Immunology. 4th edition. WH Freeman and Company.
7. Uzun E. (2013). Diyabetik Ratlarda Topikal Vasküler Endotelyal Büyüme Faktörü (VEGF) Uygulamasının Yara Dokusundaki Oksidatif Olaylar Üzerine Etkisinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 38-44, Ankara. 8. Steefos HH. (1994). Growth Factors and Wound Healing. Scand J Plast Reconstr Surg. 28: 95-105.
9. Gence H. (2008). Fötal Yara İyileşmesi. Ankara Univ Tıp Fak Mecm. 61(3): 171-178.
10. Rohrich RJ, Robinson JB. (1999). Wound Healing and Abnormal Scars. Selected Readings in Plastic Surgery. 9(1): 1-35.
11. Çavuşoğlu H. (2001). Tıbbi Fizyoloji. 1. baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara.
12. Stashak TS. (1991). Principles of Wond Healing. (In) Equine Wound Management. Statashak TS (editör). 1 st ed. s. 1-15. Lea&Febiger, Malvern, Pensylvania.
13. Robson MC, Steed DL, Franz MG. (2001). Wound Healing: Biologic Features and Approaches to Maximize Healing Trajectories. Curr Probl Surg. 38: 72-140.
14. Broughton G, Janis JE, Attinger CE. The Basic Science of Wound Healing. Plast Reconstr Surg. 117(7 suppl): 12-34.
15. Monaco JL, Lawrence WT. (2003). Acute Wound Healing an Overview. Clin Plast Surg. 30: 1-12.
16. Mast BA, Cohen IK. (2000). Normal Wound Healing. (In). Plastic Surgery: Indications, Operations, Outcomes. Bruce MA, Robert CR (editors). Chapter 5. Vol 1. s. 37-52. Mosby, St Louis.
17. Alves CC, Torrinhas RS, Giorgi R, Brentani MM, Logullo AF, Arias V, Mauad T, Silva LFF, Waitzberg L. (2010). Short-Term Specialized Enteral Diet Fails to Attenuate Malnutrition Impairment of Experimental Open Wound Acute Healing. Nutrition. 26: 873-879.
18. Richardson M. (2004). Acute Wounds: An Overwiew of the Physiological Healing Process. Nurs Times. 100: 50-53.
19. Hart J. (2002). Inflammation. 1: Its Role in the Healing of Acute Wounds. J Wound Care. 1: 205-209.
20. Beanes SR, Dang C, Soo C, Ting K. (2003). Skin Repair and Skar Formation: The Central Role of TGF-β. Expert Reviews in Molecular Medicine. 5(21): 1-11.
21. Diegelmann RF, Evans MC. (2004). Wound Healing: An Overview of Acute, Fibrotic and Delayed Healing. Front Biosci. 1: 283-289.
22. Rigler DJ. (1997). Inflamation and Repair. (In) Veterinary Pathology. Jones TC, Hunt RD, King NW (editors). s. 150-157, Wiliams&Wilkins, Pennsylvania.
23. Kalaycı G. (2002). Genel Cerrahi. I. Cilt. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
24. Kalay Z. (2011). Topikal EGF Uygulamasının Dorsolateral Eksizyonel Yaralarda Oksidan Olaylara Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 5-29, Ankara.
25. Baum CL, Arpey CJ. (2005). Normal Cutaneous Wound Healing: Clinical Correlation with Cellular and Molecular Events. Dermatol Surg. 31: 674-686.
26. Konukoğlu D, Turhan SM. (2005). Anjiyogenezin Temel Moleküler Mekanizmaları ve Tümör Anjiyogenezi. Cerrahpaşa J Med. 36: 42-48.
27. Oeike Y, Ito Y, Maekawa H, Morisado T, Kubota Y, Akao M, Urano T, Yasanaga K, Suda T. (2004). Angiopoietin Related Growth Factor (AGF) Promotes Angiogenesis. Blood. 103: 3760-3765.
28. Güran Ş, Fen T, Tunca Y. (2004). Anjiyogenezis ve Anjiyogenik İlaçların Kanser Tedavisindeki Rolü. T Klin Tıp Bil. 24: 380-382.
29. Ramasastry SS. (2005). Acute wounds. Clin Plast Surg. 32: 195-208.
30. Toy LW. (2005). Matrix Metalloproteinases: Their Function in Tissue Repair. J Wound Care. 14: 20-22. 31. Mulder GD, Vande Berg JS. (2002). Cellular Senescence and Matrix Metalloproteinase Activity in Chronic Wounds. Revelance to Debridement and New Technologies. J Am Podiatr Med Assoc. 92: 34-37.
32. Ciğer S. Yara İyileşmesi ve Büyüme Faktörleri. Erişim:http://www.dermaneturk.com/yara_online/buyume_faktor.doc Erişim tarihi: 19.06.2017.
33. Losi P, Briganti E, Erico C, Lisella A, Sanguinetti E, Chiellini F, Soldani G. (2013). Fibrin-Based Scaffold Incorporating VEGF and bFGF-Loaded Nanoparticles Stimulates Wound Healing in Diabetic Mice, Acta Biomaterial. 13: 1742-1761. 34. Ekmekçi P, Bostancı S. (2002). Yara İyileşmesi. Türkiye Klin Dermatol Derg. 12: 114-120.
35. Abul K. Abbas, Lictman Andrew H. (2015). Celular and Molecular Immunology, 5th. Ed. Elseiver/Saunders, Philadelphia.
36. Lee ARC, Leem H, Jaegwan L, Park KC. (2005). Reversal of Sulfadiadine-Impaired Wound Healing by Epidermal Growth Factor. Biomaterials. 26: 4670-4676.
37. Saaristo A, Tammela T, Farkkila A, Karkkainen M, Suominen E, Herttuala S, Aitalo K. (2006). Vascular Endothelial Growth Factor-C Accelerates Diabetic Wound Healing. Am J Pathol. 169(3): 1080-1087.
38. Mohammed S, Pack AR, Kardos TB. (1998). The Effect of Trensforming Growth Factor Beta One on Wound Healing, with or without Barrier Membranes, in a Class II Furcation Defect in Sheep. J Periodontal Res. 33: 335-344.
39. Wang HL, Pappert TD, Castelli WA, Cheigo Jr DJ, Shyr Y, Smith BA. (1994). The Effect of Platelet Derived Growth Factor on the Cellular Response of the Periodontium: An Autoradiographic Study on Dogs. J Periodontol. 65: 429-436.
40. Zhang F, Brooks D, Chen W, et al. (2006). Improvement of Venous Flap Survival by Application of Vascular Endothelial Growth Factor in a rat model. Ann Plast Surg. 56: 670-673.