OSMANLI DÖNEMİNDE DİYARBAKIR’IN SOSYO-EKONOMİK YAPISI
Diyarbakır, tarihin her döneminde bölgedeki önemli medeniyetlerin; iktisadi, bilimsel ve sanatsal faaliyetlerin merkezi olmuştur. Ayrıca şehre egemen olmuş uygarlıkların bıraktıkları eserler, barındırdığı farklı dini topluluklar, askeri ve siyasi stratejik merkezliliği ile oluşan özgün bir kültürel kent kimliğine sahiptir. Diyarbakır surları tarih boyunca kentlilerin can ve mal güvenliğinin garantisi olmuş, gerektiğinde dış dünyadan ayrıcalık görevini üstlenmiştir. Diyarbakır’ın XX. yüzyılın başlarına kadar etnik açıdan heterojen bir yapı arz etmesi, şehrin yaşadığı bu tarihsel sürecin kaçınılmaz bir sonucudur. Diyarbakır, XIX. yüzyılın sonlarına kadar sınaî üretimin ve ticari faaliyetlerin yanı sıra; tarımsal üretimin de merkezi olmuştur
Anahtar Kelimeler:
Diyarbakır, Osmanlı Dönemi, Sosyo-Ekonomik Yapı
Diyarbakir had been central of important civilizations in the region on economic, scientific and artistic activities in every period of history. In addition, the city possesses a unique cultural identity formed by the artifacts of the dominant civilizations, the different religious communities it hosts, and its military and political strategic center. The walls of Diyarbakır have been a guarantee of life and property security of the citizens throughout history and have undertaken the duty of privilege from the outside world when necessary. Until the beginning of the 20th century, Diyarbakir's heterogeneous structure in ethnicity is an inevitable result of this historical process of the city. Until the end of the 19th century, Diyarbakır has become the center of agricultural production as well as industrial production and commercial activities
Keywords:
Diyarbakır, Ottoman Period, Socio-Economic Structure,
___
- Beysanoğlu,Şevket (1963), Bütün Cepheleriyle Diyarbakır, Diyarbakır TSO Yayını No:3, Şehir Matbaası, İstanbul.
- Beysanoğlu,Şevket (1986), “Mustafa Kemal Paşa’nın Kafkas Cephesi Komutanlığı”, Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: II, Sayı: 5, Mart. S.487-505
- Bozan,Oktay (2013), Diyarbakır Vilayetinde Ermeniler ve Ermeni Olayları (1878-1920), Çizgi Kitapevi, Konya.
- Bulduk, Üçler (2008), Hulasa-i Ahvali’l Buldan’a göre 19. Yüzyılda Diyarbakır Şehri, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Diyarbakır.
- Can,Cengiz (1991), Diyarbakır tarihi çevre değerlerinin kronolojik yerleşmesi ve şehir strüktürü, Diyarbakır’ı Tanıtan Adam Şevket Beysanoğlu’na 70. Yaş Armağanı, San Matbaası, Ankara.
- Çiçek, Kemal (2008), Türkler Kürtler Ermeniler, Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Cilt: 3. Diyarbakır.
- Çukurova, Bülent, Erantepli, Bülent. (2008), XIX. Yüzyılda Diyarbakır’ın Sosyal ve İdari Yapısı, Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Cilt: 2. Diyarbakır.
- Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Turizm Daire Başkanlığı. (2011), “Çarşılar”, http://turizm.diyarbakir.bel.tr/tr/i/Seyyahların_Gözüyle_DiYARBAKIR_ÇARŞILARI_ZAN AATLARI, (Erişim Tarihi: 08.02.2018).
- Erpolat, S.Mehmet (2008), Osmanlı Döneminde Diyarbakır’daki Esnaf Grupları ve Meslekler, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Cilt: 2. Diyarbakır.
- Erten,Münir (2001), İlimiz Diyarbakır, Kare Yayınları, İstanbul.
- Güney, Emrullah, “Dicle Irmağında Kelek Taşımacılığı”,Coğrafya Araştırmaları Sayı:2, Ankara,1990, s.323-328
- İlhan,Mehdi (1991), On altıncı Asırda Diyarbakır şehrinin Nüfusu ve Mahallelere Dağılımı, Cengiz Can, Diyarbakır tarihi çevre değerlerinin kronolojik yerleşmesi ve şehir strüktürü, Diyarbakır’ı Tanıtan Adam Şevket Beysanoğlu’na 70. Yaş Armağanı, San Matbaası, Ankara.
- İsen,Mustafa (1998), Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları Üzerine, Diyarbakır’ı Tanıtan Adam Şevket Beysanoğlu’nun Yazarlık Hayatının 60. Yılı Armağanı, San Matbaası, Ankara.
- Okumuş, Ejder (2008), Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde Diyarbakır, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Diyarbakır.
- Parla,Canan (2005),“Diyarbakır Surları ve Kent Tarihi”, ODTÜ MED, 2005/1 (22:1) s.57-84.
- Tekin, Mustafa (2008), Ali Emiri’nin “Osmanlı Vilâyât-ı Şarkiyyesi” Bağlamında Diyarbakır, Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Cilt: 3. Diyarbakır
- Tezokur,M. Hadi (2008), 19. Yüzyıl Diyarbakır’ında Süryanîler, Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Cilt: 3. Diyarbakır.
- Yalçınkaya,M. Alaaddin (2008), Batılı Seyyahlara Göre Diyarbakır’ın Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Durumu, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Diyarbakır.
- YazıcıSerkan (2008), Diyarbakır’da 1895 Ermeni Olayları, Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Cilt: 3. Diyarbakır.
- Yediyıldız,Bahaeddin (2008), Osmanlı Öncesi Diyarbakır’ına Genel bir Bakış, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır, Diyarbakır Valiliği ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Diyarbakır.
- Yılmazçelik, İbrahim (2000),“Osmanlı Hâkimiyeti Diyarbakır Eyaleti Valileri (1516-1838)”,Fırat Üniversitesi SBE, No: 1, s. 236-237
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2009
- Yayıncı: Dicle Üniversitesi