DİYÂR-I BEKR’İN MÜSLÜMANLAR TARAFINDAN İLK FETHİ: CEMÂZİYELEVVEL 17/27 MAYIS 638

Diyar-i Bekr çevresiyle Diyarbakır'in adıdır. Bu sınırlar Siird'e kadar uzanır. Asıl adı Amid Şehri yahut Amid kalesidir. Amid-i Sevda da denir ki, Diyarbakır'in siyah tarlarından dolayıdır. Bizim vereceğimiz bilgilerin temel kaynağı, Vakıdi'nin Nevfel bin Abdullah'in bizzat duydukları ve doğrudan naklettiği haberlerdir. Nevfel bin Abdullah'in babası, Abdullah bin Nevfel 83 hicret yılında vefat eden bir sahabe olduğuna göre kendisi ile Vakıdî arasında sadece oğlu bulunmaktadır. Amid'in Müslümanlar tarafından fethi lyaz bin Ganem eliyle olmuştur ve bu komutanın Amid Kalesine geldiği yani muhasaranın başladığı gün 7 Cemaziyelevvel 17 Hicri/27 Mayıs 638 tarihidir. Günlerden Cuma günüdür. Buna beş ay muhasara suresi eklendiğinde tahminen 7 Şevval 17 H. yani 22 Ekim 638 tarihinde fetih tamamlanmış demektir. Ancak 7 Cemaziyelevvel ı7 Hicri/27 Mayıs 638 tarihini fetih tarihi olarak da almak mümkündür. Hz. Ömer, Diyar-ı Bekr ve Arz-ı Rabi' bölgelerinin fethi için Ebu Ubeyde bin el-Cerrah'a gönderdiği ferman bizim için önemlidir. Öyle zannediyoruz ki, bu makale ile yanlı bilinen çok sayıda konuyu da tashih etmiş olacağız.

Anahtar Kelimeler:

Diyar-ı Bekr, Diyarbakır, Hz. Ömer, Iyaz Bin Ganem, Süleyman Bin Halid, Amid

THE FIRST CONQUEST OF DİYÂR-I BEKR BY MUSLIMS: CEMÂZİYELEVVEL 17/27 MAY 638

Diyar-i Bakr is the name of Diyarbakir with its surroundings. These sins extend all the way to Si‛ird. It's called Amid City or Amid Castle. Amid-i Sevda is also said to be due to the black stone of Diyarbakir. The main source of the information we will provide is the news that Vaqidî has heard and conveyed directly from Nevfel bin Abdullah himself. Since Nawfal bin Abdullah's father, Abdullah Bin Nawfal, was a companion who died in 83 Sijrd years, only his son is present between him and Vaqidi.The conquest of Amid by Muslims was carried out by ‛Iyaz bin Ganam and the day this commander arrived at Amid Castle, the day the interlocutor began, was 7 Jamaziyyelawwal 17 Hijrî/27 May 638. It's Friday. When the five-month period is added to this, the conquest is completed on 7 Shawwal 17 H., or 22 October 638. However, it is possible to take 7 Jamaziyyelawwal i7 Hijrî/27 May 638 as the date of conquest.The edict sent to Abu Ubayda bin al-Jarrah for the conquest of The Prophet Omar, Diyar-ı Bakr and Ardh-ı Rabi is important to us. So we think that with this article, we will have corrected a large number of issues that are known to be biased.

Keywords:

Diyar-ı Bekr, Diyarbakır, Hz. Omar, Iyaz Bin Ganem, Süleyman Bin Khalid, Âmid,

PDF

___

Ali Emîrî, (1918), Osmanlı Vilâyât-ı Şarkıyyesi, İstanbul, Evkaf-ı İslâmiye Matbaası.
Ahmed Kalkaşandî, (1914), Subh’ul-Aʻşâ fî Sınâʻat’il-İnşâ, Kahire, c. IV, sh. 324;
Belâzurî, (1987), Fütuhu’l-Büldân, (trc., M.Fayda), Ankara.
Bulduk, Abdülgani Fahri,(2004) el-Cezîre’nin Muhtasar Tarihi, (Yay. Haz. M. Öztürk-İ. Yılmazçelik), Elazığ.
Ebû Ubeyd Kasım Sellâm, (1981), Kitabü’l-Emvâl, Kahire.
Ebu Muhammed Ahmed bin Aʻsem el-Kûfî (314/926),(1986), El-Fütûh, Beyrut.
Fayda, Mustafa(1989), Hz. Ömer Zamanında Gayr-ı Müslimler, İstanbul.
Fayda, Mustafa. DİA, 2012, c. 42, sh. 471-475.
Güneş, Hüseyin Haşimî, (2007) Abdüsselam Efendi’nin Mardin Tarihi, İstanbul, Mardin Tarihi, İhtisas Kütüphanesi.
Göyünç, Nejat (1994), Diyarbakır, DİA, c. 9, sh. 464-469.
İbnü’l-Esîr,( 1979), el-Kâmil fi’t-Tarih, Beyrut, II, sh. 532-535.
İbn’ül-Esîr El-Cezerî, El-Lübâb fî Tehzîb’il-Ensâb, Bağdad, Mektebet’ül-Müsennâ, c. I, sh. 21;
İbn’ül-Esîr El-Cezerî, El-Lübâb fî Tehzîb’il-Ensâb, Bağdad, Mektebet’ül-Müsennâ, c. I, sh. 21.
İbn-i Şeddâd, El-Aʻlâk’ul-Hatîre, c. 3, sh. 246.
Muhammed bin Omer Vâkıdî (130-207 H.), Fütûh’üş-Şam, Beyrut, c. 2, sh. 96;
Muhammed Vâmık Şükri, Evkâf-ı Ümem Tarihi, c. I, sh. 54 (İstanbul Üniversitesi, Türkçe Yazmalar Bölümü).
Mükrimin Halil Yinanç/Besim Darkot, Diyarbakır Maddesi, MEB İslam Ansiklopedisi, c. III, sh. 605 vd. Mütercim Âsım Efendi (2013), Kâmûs-ı Muhît Tercümesi, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul.
Şeşen, Ramazan,(1993), Cezîre, DİA, c. 7, sh. 509-511.
Vâkıdî, Târihu Fütûh’ul-Cezîre vel-Habur ve Diyârbekir ve’l-Irâk, Şam, Dâr’ül-Beşâir, 1996, sh. 163-165;
Yılmazçelik, İbrahim, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840).