ÇEVİRİDE EŞDEĞERLİK BAĞLAMINDA NECÎB EL-KÎLÂNÎ’NİN ‘EN-NİDÂU'L- HÂLİD’ ADLI ROMANININ TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Çeviri, çeşitli kültürlerin buluşmasına imkân veren en önemli etkinliklerden biridir. Kültürleri buluşturan ve kültürlerarası ortak bir dil oluşturan çeviri etkinliği sonucunda ortaya çıkan hedef metinden beklenilen, kaynak metni en yakın şekilde yansıtabilmesidir. Çeviride kaynak ve hedef metnin yakınlık durumu eşdeğerlik kavramıyla ifade edilmektedir. Edebi çeviride eşdeğerlik sağlamadaki amaç, kaynak metnin okuyucusunda bıraktığı etkinin bir benzerini hedef metin okuyucusunda bırakmaktır. Şüphesiz her dil birbirinden farklı özelliklere sahiptir ve her anlam farklı şekillerde oluşturulur. Diller arası farklılığı gidermek yani eşdeğerliği oluşturabilmek için çevirmene önemli bir görev düşmektedir. Özellikle edebi çeviride çevirmenin hem kaynak hem de hedef dil kültürüne hâkim olması iki dil arasında eşdeğer bir çeviri metin oluşturulması açısından önemlidir. Modern Arap edebiyatı yazarlarından Necîb el-Kîlânî’nin bugüne dek on üç romanı Türkçeye çevrilmiştir. Bu çalışmada yazarın Arapçadan Türkçeye çevrilmiş olan ‘en-Nidâu’l-hâlid’ romanından seçilen örnek metinler, iki farklı çevirmen tarafından ortaya konulan hedef metinlerle karşılaştırmalı olarak çeviri eşdeğerliği bağlamında değerlendirilmiştir.

EVALUATION OF THE TURKISH TRANSLATIONS OF THE NOVEL NAJIB AL- KILANI’S NAMED 'EN-NIDAU'L-HALID' IN THE CONTEXT OF EQUIVALENCE IN TRANSLATION

Translation is one of the most important activities that allow various cultures to meet. As a result of the translation activity that brings together cultures and creates a common intercultural language, what is expected from the target text is to reflect the source text as closely as possible to the target text. The proximity of the source and target text in the translation is expressed with the concept of equivalence. The purpose of providing equivalence in literary translation is to create a similar effect on the reader of the source text on the target text reader. Of course, every language has different features and every meaning is formed in different ways. An important task falls on the translator in order to eliminate the difference between languages that is to create equivalence. Especially in literary translation, it is important for the translator to have a command of both the source and target language culture in terms of creating an equivalent translation text between two languages. Najib el-Kîlânî who is from the writers of modern Arabic literature and his thirteen novels were translated into Turkish so far. In this study, the sample texts selected from the author's novel "en-Nidâu'l-halid" translated from Arabic into Turkish were evaluated in terms of translation equivalence in comparison with the target texts produced by two different translator.

PDF

___

Abdulhâlik, Nadir Ahmed (2010), eş-Şahsiyetu’r-Rivâiyye Beyne Ali Ahmed Bâkesîr ve Necîb el-Kîlânî, Dâru’l-’ilm ve’l-îmân, Disûk.
Aksoy, N. Berrin (2002), Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, İmge Yayınları, Ankara.
Aktaş, Tahsin (1996), Çeviri İşlemine Genel Bir Bakış, Orsen Yayıncılık, Ankara.
Aktaş, Tahsin (1999), "Yazın Çevirisi, İşlevi ve Özellikleri", Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.19(13), s. 41-51.
Dağbaşı, Gürkan (2017), "Arapçadan Türkçeye Yapılan Şiir Çevirilerinde Nitelik Sorunu", 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.6(16), s. 177-195.
Doğru, Erdinç (2011), Dilin Derin Devleti Deyimler, Fecr Yayınları, Ankara.
el-‘Arînî, Abdullah bin Salih (2005), El-İtticâhu’l-İslâmî fi e’mâl Necîb el-Kîlânî el- Kasasiyyâ, Dâr Kunûz İşbîlyâ, Riyad.
el-Farahaty, Hanem (2015), Arabic-English-Arabic Legal Translation, Routledge Press, New York.
el-Kîlânî, Necîb (1981), en-Nidâu’l-Hâlid, Muessetu’r-Risâlâ, Beyrut.
el-Kîlânî, Necîb (2010), Özgürlük Çağrısı, (Çev. Ramazan Ege), İzmir.
el-Kîlânî, Necîb (1996), Hürriyet Çığlığı, (Çev. Ahmet İyibildiren), Uysal Yayıncılık, Konya.
el-Kîlânî, Necîb (2016), Muzekkiratu’l-Kîlânî, Dâru’s-Sahvâ, Kahire.
’Enânî, Muhammed (2003), et-Tercemetu’l-edebiyye beyne-nazariyye ve’t-tatbîk, Dâru Nûbâr, Kahire.
Göktürk, Akşit (2016), Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Grossman, Edith (2017), Çeviri Neden Önemlidir?, (Çev. Ayşe Ece,), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
How many languages are there in the world? (2018), "Ethnologue Languages of The World", https://www.ethnologue.com/guides/how-many-languages (Erişim Tarihi: 10.08.2018).
İşler, Emrullah ve Yıldız, Musa (2018), Arapça Çeviri Kılavuzu, Akdem Yayınları, İstanbul.
Karavı̇n, Harika (2016), "Çeviri Kuramları Bağlamında Eşdeğerlik Kavramının İzini Sürmek", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.12, s.125-144.
Kurt, Gülfem (2019), Necîb Mahfûz Romanlarının Arapçadan Türkçeye Çevirilerinin Erek Odaklı Çeviri Kuramı ve Çeviri Stratejileri Açısından İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Lahlali, el-Mustafa. ve Abu Hatab, Wafa (2014), Advanced English-Arabic Translation A Practical Guide, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Mansûr, Muhammed. Ahmed (2006), et-Terceme Beyne’n-Nazariyye ve’t-Tatbîk, Dâru’l- Kemâl, Kahire.
Newmark, Peter (1988), A Textbook of Translation, Shanghai Foreign Language Education Press, New York.
Nida, Eugene (1964), Toward A Science of Translating, E. J. Brill, Leiden.
Nida, Eugene (2000), "Principles of Correspondence", The Translation Studies Reader, (Ed. Lawrence Venuti), Routledge Press, New York, s. 126-140.
Nida, Eugene ve Taber, Charles (1982), The Theory And Practice of Translation, E. J. Brill, Leiden.
Özcan, Murat (2017), "Nobel Ödüllü Mısırlı Yazar Necip Mahfuz’un el-Kahiretu’l-Cedide Adlı Romanının Türkçe Çevirisindeki Dil Oyunlarının Eşdeğerlik Açısından İncelenmesi", Journal of Turkish Studies, S.12 (7), s. 619-632.
Özyön, Arzu (2014), "Çeviride Eşdeğerlik Kavramının Yeniden Tanımlanması ve Eşdeğerlik Kavramı ile İlgili Sorunlar", International Journal of Languages Education and Teaching, S.2, s.29-38.
Snell-Hornby, Mary (2006), The Turns of Translation Studies: New Paradigms or Shifting Viewpoints?, John Benjamins Publishing, Amsterdam.
Stolze, Radegundis (2013), Çeviri Kuramları: Giriş, (Çev.Emra Durukan), Değişim Yayınları, İstanbul.
Suçin, Mehmet Hakkı (2014), "el-Edebu’l-’Arabî fî’l-lugati’t-Turkiyye", Kitâbu’l-’Arabî, S.97, s.194-221.
Şanverdi, Halil İbrahim (2019). Necîb el-Kîlânî’nin Türkçeye çevrilen eserlerinin çeviri stratejileri açısından değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Tahir Gürçağlar, Şehnaz (2016), Çevirinin ABC’si, Say Yayınları, İstanbul.
Tanrıkulu, Lokman (2010), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Huzur” romanının Almanca çevirisi (“Seelenfrieden”) örneğinde edebi çeviri eleştirisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Yalçın, Perihan (2015), Çeviri Stratejileri: Kuram ve Uygulama, Grafiker Yayınları, Ankara.
Yıldız, Musa (2009), "Necîb Mahfûz (Hayatı, Eserleri ve Türkçe Çevirileri)", Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, S.29, s.17-28.
Yıldız, Musa (2017), "Türkiye’de Necip Mahfuz Literatürüne Genel Bir Bakış" Uluslararası Ortadoğu Kongresi (Dil, Tarih ve Edebiyat), Ankara, 30-31 Ekim 2017, c.2, s.78-87.