SELF DETERMİNASYON HAKKI VE SELF DETERMİNASYON HAKKI TEORİLERİ
Bu makalede self determinasyon hakkının yirminci yüzyılda MilletlerCemiyeti ve Birleşmiş Milletler dönemleri uluslararası hukukunda geçirdiğiaşamalar; hakkın, tarihsel, siyasal ve felsefi kökleri ile birlikte özellikle 1980’liyıllardan sonra self determinasyon hakkı konusunda akademik yazındageliştirilen bazı teoriler incelenecektir.Bu bağlamda, self determinasyonun uluslararası hukukta gözetilmesiistenen siyasal bir ilkeden 1960’lı yıllarda Birleşmiş Milletler bünyesindeyapılan çalışmalarla birlikte yükümlülük doğuran bir hakka doğru evrildiğigösterilecektir. Self determinasyonun bir hak olarak değerlendirilmeyebaşlanması ile birlikte iç ve dış self determinasyon ayrımları da yapılmayabaşlanmıştır. Ancak meselenin, uluslararası hukukun diğer ilkeleri, güç ilişkileri,milliyetçilik, demokratik yönetim, kültürel haklar ve insan hakları ile olanilişkisinden kaynaklanan çok boyutlu bir yapısı vardır. Özellikle hakkınkompleks yapısı ve dış self determinasyonun bir formu olan ayrılma hakkı ilemevcut uluslararası hukuk arasındaki uyumsuzluk nedeni ile akademik yazındaself determinasyon hakkı üzerine bazı (liberal) teoriler geliştirilmiştir. Buteoriler, bu hakkı gerekçelendirmeye, kapsamını belirlemeye ve pratikuygulamasına ilişkin kısıtlamaların neler olabileceği gibi konulara odaklanmıştır.Bu çalışmada ağırlıklı olarak bu teoriler hakkında bilgi verilecektir.
RIGHT TO SELF DETERMINATION AND THEORIES OF RIGHT TO SELF DETERMINATION
This article will examine the degrees of right to self determination in international law through the stages of the League of Nations and United Nations in the twentieth century; article also will examine historical, political, and philosophical roots of right as well as some theories developed in academic literature on the right to self-determination, especially since the 1980s. In this context, it will be shown that the self-determination is a political principle that is required to be observed in international law has evolved into a right bearing obligations with the works done in the United Nations in the 1960s. With the start of being considered self determination as a right, the distinctions between internal and external self-determinations have begun to be made. However, the issue has a multidimensional structure which originated from its relationship with other principles of international law, power relations, nationalism, democratic governance, cultural rights and human rights Especially due to its complex nature and the disagreement between the right to secession as a form of external self-determination and the existing international law some (liberal) theories on the right of self determination have been developed in the academic literature. These theories are focuses on to justify the right, to determine the scope and limitations of practical application of the right. In this study, information about these theories will be given mainly.
___
- AKBULUT, Olgun: Barış İçinde Yaşamanın Hukuki Zemini, XII Levha
Yayıncılık, İstanbul 2008.
- ARCHARD, David: The Ethical Status of Nationality, Desmond M.
Clarke and Charles Jones (Eds.), The Rights of Nations: Nations
and Nationalism in a Changing World, Cork University Press,
Cork 1999, s. 145-165.
- ARSAVA, Füsun: Halkların Kendi Kaderini Tayin Etme Hakkının
Tarihçesi ve Günümüzde Getirdiği Problemler, Prof. Dr. Aydın
Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Cilt:
8, Özel Sayı, 2013, s. 387-404.
- AZARKAN, Ezeli: Uluslararası Hukukta Devletlerin Tanınması
(Slovenya, Hırvatistan ve Bosna-Hersek), Adalet Yayınevi,
Ankara 2008.
- BAUBÖCK, Rainer: Paradoxes of Self-Determination and the Right to
Self-Government, András Sajó (ed.), Global Justice and the
Bulwarks of Localism, Koninklijke Brill NV. Printed in The
Netherlands, 2005, s. 101-127.
- BUCHANAN, Allen: Toward a Theory of Secession, Ethics, Vol. 101,
No. 2 (Jan., 1991), s. 322, 342.
- BUCHANAN, Allen: Theories of Secession, Philosophy and Public
Affairs, Vol. 26, No. 1 (Winter, 1997), s. 31-61.
- BUCHANAN, Allen: Secession, Stanford Encyclopaedia of Philosophy,
Substantive Revision Thu Jun 22, 2017.
- CLARKE Desmond M. / JONES Charles: Introduction: Liberalism,
Nationalism and Self-Determination, Desmond M. Clarke and
Charles Jones (Eds.), The Rights of Nations Nations and
Nationalism in a Changing World, Cork University Press, Cork
1999, s. 1-25.
- ÇAVUŞOĞLU, Naz: Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Azınlık
Hakları, Bilim Yayınları, İstanbul 1999.
- DALAR, Mehmet: Kendi Kaderini tayin Hakkı Kavramı, Federasyon ve
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Dicle Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, 16 Sayı: 32, Yıl: 2015, s. 13-57.
- EMERSON, Rupert: Sömürgelerin Uluslaşması Asya ve Afrika
Halklarının Ortaya Çıkışları, Türkkaya Ataöv (Çev.), Türk Siyasi
Bilimler Derneği Yayınları, Ankara 1965.
- ERDOĞAN, Mustafa: İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Genişletilmiş 2.
Baskı, Orion Kitabevi, Ankara 2011.
- FLEINER, Thomas: State without Nation Reconsidering the Nation-State
Concept, T. van Willigenburg, F.R. Heeger & W. van der Burg
(Eds.), Nation, State and the Coexistence of Different
Communities, Kok Pharos Publishing House-Kampen,
Berekfürdö, Hungary, August 1994, s. 185-205.
- FREEMAN, Michael: The Right to National Self-Determination: Ethical
Problems and Practical Solutions, Desmond M. Clarke and
Charles Jones (Eds.), The Rights of Nations Nations and
Nationalism in a Changing World, Cork University Press, Cork
1999, s. 45-64.
- GAGNON, Alain-G.: Belirsizlikler Çağında Azınlık Uluslar, Ulusal
Özgürlük ve Ulusal Güçlenme İçin Yeni Yollar, Ersin Erkan
(Çev.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
- GUIBERNAU, Montserrat: Devletsiz Uluslar Ulussuz Devletler, Neşe
Nur Domaniç (Çev.), Işıtan Gündüz (Der.) Milliyetçilik Üzerine
Ulussuz Devletler Devletsiz Uluslar, Nesnel Yayınları, İstanbul
2008, s. 5-43.
- GÜNDÜZ, Aslan: Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Teşkilatlar
Hakkında Temel Metinler, 2. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım
Aş., İstanbul 1994.
- HOROWITZ, Donald L.: Self-Determination: Politics, Philosophy, And
Law, Ian Shapiro-Will Kymlicka (Ed.), Etnicity and Group
Rights Nomos XXXIX, New York University Press, New York
and London 1996, s. 421-463.
- KALAYCI, Hüseyin: Ulus Devletin Başağrısı Ayrılıkçılık Kanada
Quebec Örneği, Liberte Yayınları, Ankara 2010.
- KARAOSMANOĞLU, Ali L.: Kendi Kaderini Tayin, Ülke Bütünlüğü,
Uluslararası İstikrar Ve Demokrasi, Doğu-Batı, Yıl: 6, Sayı: 24,
Ağustos, Eylül, Ekim 2003, s. 147-157.
- KEDOURIE, Ellie: Milliyetçilik ve Self-Determinasyon, Mümtaz’er
Türköne (Der.), Milletler ve Milliyetçilikler, Etkileşim Yayınları,
2012, s. 111-128.
- KILINÇ, Doğan: Self Determinasyon İlkesinin Azınlıklar Açısından
Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.
XII, Y. 2008, Sa. 1-2, s. 949-982
- KIRAN, Abdullah: Uluslararası Hukukta Devletleri Tanıma ve Tanıma
Teorileri, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 5, Sayı: 3, s. 923-945.
- KIRGIS, Frederic L., Jr.: The Degrees of Self-Determination in the
United Nations Era, The American Journal of International Law,
Vol: 88, No. 2 (Apr., 1994), s. 304-310.
- KUKATHAS Chandran: Liberal Takımadalar, Mustafa Erdoğan (Çev.),
Liberal Düşünce, Sayı: 38-39, Bahar-Yaz 2005, s. 13-27.
- MARGALIT, Avishai / RAZ, Joseph: National Self-Determination, The
Journal of Philosophy, Vol. 87, No. 9 (Sep., 1990), s. 439-461.
- MOORE, Margaret: Cosmopolitanism and Political Communities, Social
Theory and Practice, Vol. 32. No. 4, Special Issue:
Cosmopolitanism and the State (October 2006), s. 627-658.
- NAIR, Vishnu / KAMMATH, Bhagya Shree: The Right To Secede In A
Sovereign State, International Journal of Research And Analysis,
Volume 2 Issue 6. 2015, s. 330-336.
- NIMNI, Ephraim: Ulusal Bölgesel Azınlıklar, Demokratik Teori ve
Ulusal Kendi Kaderini Tayin Hakkı, Osman İşçi (Çev.), Elçin
Aktoprak-A. Celil Kaya (Der.), 21. Yüzyılda Milliyetçilik, Teori
ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul 2016, s. 175-209.
- ORAN, Baskın: Küreselleşme ve Azınlıklar, 4. Basım, İmaj Yayınevi,
Ankara 2001.
- PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, Gözden Geçirilmiş 3. Bası,
Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
- PETTIT, Philip: Cumhuriyetçilik Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi,
Abdullah Yılmaz (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1998.
- ŞAHİN, Mustafa: Avrupa Birliğinin Self-Determinasyon Politikası,
Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2000.
- TAMIR, Yael: The Right to National Self-Determination, Social
Research, Vol. 58, No. 3 (FALL 1991), s. 565-590.
- TOMUSCHAT, Christian: Self Determination in a Post-Colonial World,
Christian Tomuschat (Ed.) Modern Law of Self-Determination,
Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht, Netherlands 1993, s. 1-
20.
- TÜRKÖNE, Mümtaz’er: Önsöz, Mümtaz’er Türköne (Der.), Milletler ve
Milliyetçilikler, Etkileşim Yayınları, İstanbul 2012, s. 1 vd.
- VEZBERGAITE, Ieva: Remedial Secession as an Exercise of the Right
to Self-Determination of Peoples, Legal Studies Department
Central European University, Thesis Advisor: Hurst Hannum,
Budapest Hungary 2011.
- VASHUM, R: Self-Determination: Principles, Meanings and Practices,
Indian Anthropologist, Vol. 26, No. 1 (June, 1996), s. 63-76.