Self Determinasyon Hakkı ve Self Determinasyon Hakkı Teorileri

Bu makalede self determinasyon hakkının yirminci yüzyılda Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler dönemleri uluslararası hukukunda geçirdiği aşamalar; hakkın, tarihsel, siyasal ve felsefi kökleri ile birlikte özellikle 1980’li yıllardan sonra self determinasyon hakkı konusunda akademik yazında geliştirilen bazı teoriler incelenecektir. Bu bağlamda, self determinasyonun uluslararası hukukta gözetilmesi istenen siyasal bir ilkeden 1960’lı yıllarda Birleşmiş Milletler bünyesinde yapılan çalışmalarla birlikte yükümlülük doğuran bir hakka doğru evrildiği gösterilecektir. Self determinasyonun bir hak olarak değerlendirilmeye başlanması ile birlikte iç ve dış self determinasyon ayrımları da yapılmaya başlanmıştır. Ancak meselenin, uluslararası hukukun diğer ilkeleri, güç ilişkileri, milliyetçilik, demokratik yönetim, kültürel haklar ve insan hakları ile olan ilişkisinden kaynaklanan çok boyutlu bir yapısı vardır. Özellikle hakkın kompleks yapısı ve dış self determinasyonun bir formu olan ayrılma hakkı ile mevcut uluslararası hukuk arasındaki uyumsuzluk nedeni ile akademik yazında self determinasyon hakkı üzerine bazı (liberal) teoriler geliştirilmiştir. Bu teoriler, bu hakkı gerekçelendirmeye, kapsamını belirlemeye ve pratik uygulamasına ilişkin kısıtlamaların neler olabileceği gibi konulara odaklanmıştır. Bu çalışmada ağırlıklı olarak bu teoriler hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Self determinasyon hakkı, uluslararası hukuk, iç self determinasyon, dış self determinasyon, self determinasyon hakkı teorileri

Right to self determinaton and theories of right to self determinaton

This article will examine the degrees of right to self determination in international law through the stages of the League of Nations and United Nations in the twentieth century; article also will examine historical, political, and philosophical roots of right as well as some theories developed in academic literature on the right to self-determination, especially since the 1980s. In this context, it will be shown that the self-determination is a political principle that is required to be observed in international law has evolved into a right bearing obligations with the works done in the United Nations in the 1960s. With the start of being considered self determination as a right, the distinctions between internal and external self-determinations have begun to be made. However, the issue has a multidimensional structure which originated from its relationship with other principles of international law, power relations, nationalism, democratic governance, cultural rights and human rights Especially due to its complex nature and the disagreement between the right to secession as a form of external self-determination and the existing international law some (liberal) theories on the right of self determination have been developed in the academic literature. These theories are focuses on to justify the right, to determine the scope and limitations of practical application of the right. In this study, information about these theories will be given mainly.

Keywords:

Right to self determination, international law, internal self determination, external self determination, theories of right to self determination,

PDF

___

AKBULUT, Olgun: Barış İçinde Yaşamanın Hukuki Zemini, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2008.
ARCHARD, David: The Ethical Status of Nationality, Desmond M. Clarke and Charles Jones (Eds.), The Rights of Nations: Nations and Nationalism in a Changing World, Cork University Press, Cork 1999, s. 145-165.
ARSAVA, Füsun: Halkların Kendi Kaderini Tayin Etme Hakkının Tarihçesi ve Günümüzde Getirdiği Problemler, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Cilt: 8, Özel Sayı, 2013, s. 387-404.
AZARKAN, Ezeli: Uluslararası Hukukta Devletlerin Tanınması (Slovenya, Hırvatistan ve Bosna-Hersek), Adalet Yayınevi, Ankara 2008.
BAUBÖCK, Rainer: Paradoxes of Self-Determination and the Right to Self-Government, András Sajó (ed.), Global Justice and the Bulwarks of Localism, Koninklijke Brill NV. Printed in The Netherlands, 2005, s. 101-127.
BUCHANAN, Allen: Toward a Theory of Secession, Ethics, Vol. 101, No. 2 (Jan., 1991), s. 322, 342.
BUCHANAN, Allen: Theories of Secession, Philosophy and Public Affairs, Vol. 26, No. 1 (Winter, 1997), s. 31-61.
BUCHANAN, Allen: Secession, Stanford Encyclopaedia of Philosophy, Substantive Revision Thu Jun 22, 2017.
CLARKE Desmond M. / JONES Charles: Introduction: Liberalism, Nationalism and Self-Determination, Desmond M. Clarke and Charles Jones (Eds.), The Rights of Nations Nations and Nationalism in a Changing World, Cork University Press, Cork 1999, s. 1-25.
ÇAVUŞOĞLU, Naz: Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Azınlık Hakları, Bilim Yayınları, İstanbul 1999. DALAR, Mehmet: Kendi Kaderini tayin Hakkı Kavramı, Federasyon ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 20, 16 Sayı: 32, Yıl: 2015, s. 13-57.
EMERSON, Rupert: Sömürgelerin Uluslaşması Asya ve Afrika Halklarının Ortaya Çıkışları, Türkkaya Ataöv (Çev.), Türk Siyasi Bilimler Derneği Yayınları, Ankara 1965.
ERDOĞAN, Mustafa: İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Genişletilmiş 2. Baskı, Orion Kitabevi, Ankara 2011.
FLEINER, Thomas: State without Nation Reconsidering the Nation-State Concept, T. van Willigenburg, F.R. Heeger & W. van der Burg (Eds.), Nation, State and the Coexistence of Different Communities, Kok Pharos Publishing House-Kampen, Berekfürdö, Hungary, August 1994, s. 185-205.
FREEMAN, Michael: The Right to National Self-Determination: Ethical Problems and Practical Solutions, Desmond M. Clarke and Charles Jones (Eds.), The Rights of Nations Nations and Nationalism in a Changing World, Cork University Press, Cork 1999, s. 45-64.
GAGNON, Alain-G.: Belirsizlikler Çağında Azınlık Uluslar, Ulusal Özgürlük ve Ulusal Güçlenme İçin Yeni Yollar, Ersin Erkan (Çev.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
GUIBERNAU, Montserrat: Devletsiz Uluslar Ulussuz Devletler, Neşe Nur Domaniç (Çev.), Işıtan Gündüz (Der.) Milliyetçilik Üzerine Ulussuz Devletler Devletsiz Uluslar, Nesnel Yayınları, İstanbul 2008, s. 5-43.
GÜNDÜZ, Aslan: Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Teşkilatlar Hakkında Temel Metinler, 2. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım Aş., İstanbul 1994.
HOROWITZ, Donald L.: Self-Determination: Politics, Philosophy, And Law, Ian Shapiro-Will Kymlicka (Ed.), Etnicity and Group Rights Nomos XXXIX, New York University Press, New York and London 1996, s. 421-463.
KALAYCI, Hüseyin: Ulus Devletin Başağrısı Ayrılıkçılık Kanada Quebec Örneği, Liberte Yayınları, Ankara 2010.
KARAOSMANOĞLU, Ali L.: Kendi Kaderini Tayin, Ülke Bütünlüğü, Uluslararası İstikrar Ve Demokrasi, Doğu-Batı, Yıl: 6, Sayı: 24, Ağustos, Eylül, Ekim 2003, s. 147-157.
KEDOURIE, Ellie: Milliyetçilik ve Self-Determinasyon, Mümtaz’er Türköne (Der.), Milletler ve Milliyetçilikler, Etkileşim Yayınları, 2012, s. 111-128.
KILINÇ, Doğan: Self Determinasyon İlkesinin Azınlıklar Açısından Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Y. 2008, Sa. 1-2, s. 949-982
KIRAN, Abdullah: Uluslararası Hukukta Devletleri Tanıma ve Tanıma Teorileri, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 5, Sayı: 3, s. 923-945.
KIRGIS, Frederic L., Jr.: The Degrees of Self-Determination in the United Nations Era, The American Journal of International Law, Vol: 88, No. 2 (Apr., 1994), s. 304-310.
KUKATHAS Chandran: Liberal Takımadalar, Mustafa Erdoğan (Çev.), Liberal Düşünce, Sayı: 38-39, Bahar-Yaz 2005, s. 13-27.
MARGALIT, Avishai / RAZ, Joseph: National Self-Determination, The Journal of Philosophy, Vol. 87, No. 9 (Sep., 1990), s. 439-461.
MOORE, Margaret: Cosmopolitanism and Political Communities, Social Theory and Practice, Vol. 32. No. 4, Special Issue: Cosmopolitanism and the State (October 2006), s. 627-658.
NAIR, Vishnu / KAMMATH, Bhagya Shree: The Right To Secede In A Sovereign State, International Journal of Research And Analysis, Volume 2 Issue 6. 2015, s. 330-336.
NIMNI, Ephraim: Ulusal Bölgesel Azınlıklar, Demokratik Teori ve Ulusal Kendi Kaderini Tayin Hakkı, Osman İşçi (Çev.), Elçin Aktoprak-A. Celil Kaya (Der.), 21. Yüzyılda Milliyetçilik, Teori ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul 2016, s. 175-209.
ORAN, Baskın: Küreselleşme ve Azınlıklar, 4. Basım, İmaj Yayınevi, Ankara 2001.
PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, Gözden Geçirilmiş 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
PETTIT, Philip: Cumhuriyetçilik Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi, Abdullah Yılmaz (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1998.
ŞAHİN, Mustafa: Avrupa Birliğinin Self-Determinasyon Politikası, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2000.
TAMIR, Yael: The Right to National Self-Determination, Social Research, Vol. 58, No. 3 (FALL 1991), s. 565-590.
TOMUSCHAT, Christian: Self Determination in a Post-Colonial World, Christian Tomuschat (Ed.) Modern Law of Self-Determination, Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht, Netherlands 1993, s. 1-20.
TÜRKÖNE, Mümtaz’er: Önsöz, Mümtaz’er Türköne (Der.), Milletler ve Milliyetçilikler, Etkileşim Yayınları, İstanbul 2012, s. 1 vd.
VEZBERGAITE, Ieva: Remedial Secession as an Exercise of the Right to Self-Determination of Peoples, Legal Studies Department Central European University, Thesis Advisor: Hurst Hannum, Budapest Hungary 2011.
VASHUM, R: Self-Determination: Principles, Meanings and Practices, Indian Anthropologist, Vol. 26, No. 1 (June, 1996), s. 63-76.