Sertaç TEKDAL, Mehmet YILDIRIM, Hasan KILIÇ

Durum Buğdayda Verim Öğelerinin Sıcaklık Stresine Tepkisi

Diyarbakır koşullarında 2010–2011 ve 2011–2012 yetiştirme sezonlarında yürütülen bu çalışmada bazı durum buğday genotiplerinin stres koşullarında verim öğelerinin tepkisi incelenmiştir. Araştırmada farklı özelliklere sahip 13 adet makarnalık buğday genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Deneme, sulu şartlarda tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak normal ve geç ekim şeklinde kurulmuştur. Genotipler hasat indeksi, başak uzunluğu, başak sayısı, başakta tane sayısı ve başakta başakçık sayısı yönünden incelenmiştir. Geç ekimle sağlanan stres koşullarında hasat indeksinde önemli bir değişim olmazken, başak uzunluğu, başak sayısı, başakta tane sayısı ve başakta başakçık sayısında önemli düşüşler görülmüştür. Ayrıca genotiplere ait veriler kullanılarak oluşturulan biplot grafiklerinde hem normal hem de stres koşullarında hasat indeksinin verimle ilişkili olduğu görülmektedir

Heat stress response of yield components in durum wheat

In this study, the reaction of yield components of some durum wheat genotypes were researched in stress conditions in Diyarbakır location during 2010-2011 and 2011-2012 growing seasons. Thirteen durum wheat genotypes with different characters were used as material. The experiment were established as a randomized complete block split design with three replications in irrigated conditions as normal and late planting. Harvest index, spike length, spike number per unit area, kernel number per spike and spikelet number per spike of genotypes were evaluated. It has not be seen an important variation in the harvest index while it have be seen significance decreases in the spike length, spike number per unit area, kernell number per spike and spikelet number per spike in the stress conditions formed with late planting. Also according to biplot graphs, it has be seen that grain yield has significant relationships with harvest index at normal and heat stress conditions

Keywords:

Durum buğday, Sıcaklık stresi, Biplot analizi,

PDF

___

1. Doğan R., 2004. Bursa koşullarında geliştirilen makarnalık buğday hatlarının (Triticum turgidum var.durum L.) bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1), 193-206.
2. TMSD, 2008. Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği, Türkiye Makarna Sektörü, 7-8.
3. Kızılgeçi F, Akıncı C, Biçer B.T., Albayrak Ö., Yıldırım M., 2016. Tane rengi ve protein miktarı yönünden F5 makarnalık buğday (Triticum durum desf.) populasyonlarının değerlendirilmesi. DUFED 5(2), 51-55.
4. Larkindale J., Huang B., 2004. Changes of lipid composition and saturation level in leaves and roots for heat-stressed and heat-acclimated creeping bentgrass (Agrostis stolonifera), Environ. Exp. Bot., 51: 57-67.
5. Tekdal S., 2012. Makarnalık buğdaylarda (Triticum durum desf.) Sıcaklık stresine toleransın belirlenmesinde kullanılabilecek fizyolojik ve morfolojik parametrelerin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
6. Kılıç H., Aktaş H., 2007. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü 2006/2007 Sezonu Serin iklim tahılları gelişme raporu.
7. Özberk İ., Özberk F., 2000. GAP bölgesinde ilave sulanan şartlarda yetiştirilen bazı makarnalık buğday çeşitlerinin performans ve stabiliteleri. TARM Dergisi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, 9(1-2):91-99.
8. Yan W. 2001. GGE biplot- A windows application for graphical analysis of multi-environment trial data and other types two-way data. Agron J 93:1111-1118.
9. Ev O., 2006. Konya koşullarında bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde azotlu gübrelemenin verim ve kalite üzerine etkisi. Yüksek Lisan Tezi, Tekirdağ Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 50.
10. Maçãs B., Gomes M.C., Dias A.S., Coutinho J., 2000. The tolerance of durum wheat to high temperatures during grain filling. In: Royo C, Nachit MM, Di Fonzo N, Araus JL (eds), Options Méditerranéennes. Durum wheat improvement in the Mediterranean region: new challenges, 257-261. CIHEAM, Zaragoza.
11. Al-doss A.A., Saleh M., Moustafa K.A., Elshafei A.A., Barakat M.N., 2010. Grain yield stability and molecular characterization of durum wheat genotypes under heat stress conditions, African Journal of Agricultural Research, 5(22): 3065-3074.
12. Riaz-ud-din Gulam M.S., Naeem A., Makhdoom H., Aziz ur Rehman, 2010. Effect of temperature on development and grain formatıon in spring wheat. Pak. J. Bot., 42(2): 899-906.
13. Kılıç H., Yağbasanlar, T., 2010. The effect of drought stress on grain yield, yield components and some quality traits of durum wheat (Triticum turgidum ssp. durum) Cultivars. Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj 38 (1), 164-170.
14. Kahraman, T., 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı ekim zamanı ve azotlu gübreleme uygulamalarının, tane dolum süresi ve tane dolum oranı ile verim ve kalite unsurlarına etkilerinin belirlenmesi. Doktora tezi, Tekirdağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
15. Khanna-Chopra R., Viswanathan C., 1999. Evaluation of heat stress tolerance in irrigated environment of T. aestivum and related species. I. Stability in yield and yield components. Euphytica 106, 169-180.
16. Khan N.A., 2000. Simulation of wheat growth and yield under variable sowing date and seeding rate. M.Sc. Thesis, Department of Agronomy, University Agriculture, Faisalabad.
17. Aftab W, Abid H, Ashfaq A, Goheer A R, Muhammed İ & Musaddique M (2004). Effect of sowing date and plant population on biomass, grain yield and yield components of wheat. International Journal Of Agriculture & Biology, 1560–8530/2004/06–6–1003–1005.
18. Kendal E., Sayar M.S., 2016. The stability of some spring triticale genotypes using biplot analysis. The Journal of Animal & Plant Sciences, 26(3): 2016, Page:754-765 ISSN: 1018-7081.
19. Sayar, M.S., Han, Y., 2015.Determination of seed yield and yield components of grasspea (Lathyrussativus L.) lines and evaluations using GGE Biplot analysis method. Tarım Bilimleri Dergisi- J. Agric.Sci., 21(1): 78-92.