Bu araştırmada, taban ve kıraç koşullarda makarnalık buğdayda bayrak yaprak özellikleri ile bazı tarımsal karakterler arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, üç makarnalık buğday çeşidi ile iki makarnalık buğday hattı olmak üzere toplam beş makarnalık buğday genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak, 2001-2002 yetiştirme mevsiminde, Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Uygulama ve Araştırma Alanında yürütülmüştür. Denemelerde, dane verimi, hektolitre ağırlığı, bin dane ağırlığı, başak verimi, başakta dane sayısı, bitki boyu, başaklanma süresi, başaklanma-erme süresi ve hasat indeksi gibi tarımsal özellikler ile bayrak yaprak toplam klorofil içeriği, klorofil-a, klorofil-b, klorofil-a/b oranı, bayrak yaprak alanı BYA , bayrak yaprak oransal su içeriği BYOSİ ve bayrak yaprak spesifik ağırlığı BYSA gibi morfo-fizyolojik karakterler ve bunlar arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Birleştirilmiş analiz sonuçlarına göre, bayrak yaprak toplam klorofil ve klorofil-b içerikleri bakımından genotipler arasındaki farklılıklar ile genotip x çevre interaksiyonları önemli bulunmuştur. Ayrıca, BYA bakımından, genotipler ve lokasyonlar çevreler ile genotip x çevre interaksiyonu önemli farklılıklar göstermiştir. Genotip ve lokasyonlar, klorofil-a içeriği ve BYOSİ bakımından önemli farklılıklar gösterirken; klorofil a/b oranı, yalnızca lokasyonlar bakımından farklılık göstermiştir. Toplam klorofil, klorofil-a ve klorofil-b içerikleri; taban ve kıraç koşullarda bin dane ağırlığı, başaklanma süresi ve başaklanma-erme süresi ile önemli ilişkiler göstermiştir. Ayrıca klorofil a/b oranı; her iki çevrede başaklanma süresiyle, kıraç çevrede ise BYSA ile önemli olumlu ilişkiler göstermiştir. Klorofil a/b oranı, taban koşullarda BYSA ile önemli olmamakla birlikte olumlu ilişkili bulunmuştur. Bulgular, kıraç ya da su stresli çevrelerde; bayrak yaprağın toplam klorofil ve klorofil-a içerikleri ile klorofil a/b oranları ve BYA, BYOSİ ve BYSA gibi morfo-fizyolojik özelliklerin verimde önemli rol oynadığını ve makarnalık buğday ıslah programlarında mutlaka göz önünde bulundurulması gerektiğini ortaya koymaktadır

This research aimed to evaluate relationships between flag leaf traits and some agronomical traits of durum wheat under high- and low-land conditions.In the research, five durum wheat genotypes were used as material. Trial was conducted as four replicated in complete randomized block design under high and low-land conditions, in 20012002 growth season, in the Research Area of Cukurova University. In the trials, some agronomical characters such as grain yield, test weight, thousand kernel weight, spike yield, grain number per spike, plant height, heading time, heading-ripening time and harvest index; morpho-physiological traits related with flag leaf like total chlorophyll, chlorophyll-a, chlorophyll-b, chlorophyll a/b, leaf area, leaf relative water content, and leaf specific weight and relationships between them were evaluated According to the combined analysis results, genotypes and genotype x environment interaction have statistically significant difference for the contents of total chlorophyll and chlorophyll-b of flag leaf. In addition, genotypes, environments locations and genotype x environment interaction have showed significant differences for flag leaf area FLA . Although genotypes and locations were different for chlorophyll-a and leaf relative water content of flag leaf FLRWC , chlorophyll a/b ratio showed significant variation for only locations. In both locations, contents of total chlorophyll, chlorophyll-a and chlorophyll-b showed significant positive correlations with thousand kernel weight, heading time and heading to ripening time. Also chlorophyll a/b ratio was significant positive correlation with heading time in both environments, with flag leaf specific weight FLSW in lowland environments. Although not significant, chlorophyll a/b was positive correlated with FLSW in high-land environment. Findings indicated that under water limited or water stressed conditions; some flag leaf traits such as contents of total chlorophyll and chlorophyll-a, ratio of chlorophyll a/b, leaf area, FLA, FLRWC and FLSW play most important role on grain yield and it must have absolutely been considered at durum wheat breeding programs.