Yusuf ÖZDEMİR, Elif MERCAN UZUN, Eda BÜTÜN

Temel Eğitim Öğretmenlerinin Değer Eğitimine Yönelik Görüşleri

Temel eğitimde görev yapan öğretmenler, değer gelişimi için önemli bir role sahiptir. Bu nedenle araştırmada temel eğitim öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin görüşlerini ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu maksimum çeşitlilik örneklemesine göre belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 öğretim yılında görev yapan 33 okul öncesi ve sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen görüşme formu ile toplanmıştır. Görüşme sorularını belirlemek için alanyazın taraması yapılmış, öğretmenlerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Oluşturulan sorular hakkında uzman görüşü alındıktan sonra öğretmenlerle görüşmeler gerçekleştirilerek sorulara son hali verilmiştir. Böylece 13 yapılandırılmış sorudan oluşan bir görüşme formu oluşturulmuştur. Araştırmada elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmada değer eğitiminin gerekli görüldüğü ancak akademik odaklı anlayışın, eğitimin programındaki yetersizliğin ve uygulamaların öğretmen inisiyatifine bırakılmasının değer eğitimini olumsuz etkilediği belirtilmektedir. Araştırmada ayrıca değer gelişiminde ailenin önemli bir unsur olduğu, aile ve okul dışında değer eğitiminde medyanın, sosyal medyanın, arkadaş çevresinin etkili olduğu, değer öğretiminde genellikle telkin yaklaşımının kullanıldığı, değer gelişiminin takibi ve değerlendirilmesinde zorluk çekildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda değer eğitiminin programın temelinde yer alması, yaşantı temelli etkinliklerin düzenlenmesi, aile-okul-çevre birlikteliğinin sağlanması, çağdaş değer öğretim yöntemlerinin kullanılması gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Değer Eğitimi, Değer Geliştirme, Temel Eğitim.

Basic Education School Teachers’ Views on Value Education

Teachers working in primary education have an essential role in value education. For this reason, this study aims to reveal the views of primary school teachers regarding values education. The research used one of qualitative research methods, the phenomenology. Group of the study was determined by diversity sampling. The study group of the research consists of 33 pre-school and classroom teachers working during the 2020-2021 academic year. The study collected data through the interview form developed by the researchers. To determine the interview questions, literature scan was undertaken and interviews were conducted with the teachers. After receiving expert opinion on the created questions, interviews were conducted with the teachers and after that the questions were finalized. Thus, an interview form which contains 13 structured questions was created. The data obtained in the research were analyzed by descriptive analysis technique. The study indicates that while values education considered necessary, factors such as; academic-oriented understanding, inadequacy in the curriculum and the fact that the practice is left to the initiative of the teacher are negatively affect values education. The study also suggests that the family is of utmost importance in the development of values, besides that media, social media, and friends are effective in values education, other findings also suggest that values education is generally undertaken via inculcation approach, and that its assessment and follow-up is difficult. In line with these results, suggestions such as placing values education at the centre of the curriculum, organizing life-based activities, ensuring family-school-communication, and using modern value teaching methods are made.

Keywords:

Value Education, Value Development, Primary Education,

PDF

___

Aktepe, V. ve Tahiroğlu, M. (2016). Değerler eğitimi yaklaşımları ve etkinlik örnekleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 42, 361-384.http:// dx.doi.org/10.9761/JASSS2941
Almerico, G. M. (2014). Building character through literacy with children’s literature. Research in Higher Education Journal, 26, 1-13. https://files.eric. ed.gov/fulltext/EJ1055322.pdf
Altun, S. A. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7-17.https://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-1-makale-1.pdf
Aran, Ö. C. ve Demirel, Ö. (2013). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 151-168. https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/70483
Arastaman, G., Fidan, İ. Ö. ve Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.61
Arıcı, D. ve Bartan, M. (2020). Çocuğu okul öncesi eğitime devam eden annelerin çocuklarına değer edindirme sürecine yönelik görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 6(1), 279-294. https:// doi.org/10.31592/aeusbed.640496
Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. (13. Baskı). Pegem Akademi.
Bardi, A. ve Schwartz, S. H. (2003). Values and behavior: Strength and structure of relations. Personality and social psychology bulletin, 29(10), 1207-1220. https://doi.org/10.1177%2F0146167203254602
Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/753041
Bayırlı, H., Doruk, O. ve Tüfekci, A. (2020). Öğretmenlerin değerler eğitimi hak kındaki görüşleri: Afyonkarahisar örneği. Egitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 8(3), 865-894. https:// doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.3s.5m
Berkant, H. G., Efendioğlu, A. ve Sürmeli, Z. (2014). Investigation of teachers’ views on values education. Turkish Studies, 9(5), 427-440.
Berkowitz, M. W. (2011). What works in values education. International Journal of Educational Research, 50(3), 153-158.https://doi.org/10.1016/j. ijer.2011.07.003
Bolat, Y. (2016). Sosyal değerleri ve değerler eğitimini anlamak. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(29), 322-348. https://asosjournal.com/DergiTamDetay.aspx?ID=1283
Brady, L. (2011). Teacher values and relationship: Factors in values education. Australian Journal of Teacher Education, 36(2), 56-66.
Bruno, L. F. ve Lay, E. G. (2008). Personal values and leadership effectiveness. Journal of Business Research, 61(6), 678-683. http://www.g-casa.com/ download/Bruno_Personal_Values_Leadership.pdf
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni [Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches]. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Attitudes of social studies teachers toward value and values education. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(4), 1551-1556. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1045069.pdf
Çengelci, T., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56. https://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-25-makale-2.pdf
Dawis, R. V. (1991). Vocational interests, values, and preferences. In M. D. Dunette ve L. M. Hough (Eds). Handbook of industrial and organizational psychology (pp. 833-871). Consulting Psychologist Press
Edgington, W. D. (2002). To promote character education, use literature for children and adolescents. The Social Studies, 93(3), 113-116. https://doi. org/10.1080/00377990209599893
Fidan, N. K. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(20), 1-18. https://keg.aku.edu.tr/arsiv/c2s2/ KuramsalEgitimbilim_cilt2say%c3%84%c2%b12.pdf
Gudmunsdottir, S. (1991). Values in pedagogical content knowledge. Journal of Teacher Education, 41(3), 44-52.
Gülay Ogelman, H. ve Sarıkaya, H. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri: Denizli ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 81-100. https://dergipark.org.tr/en/pub/ sakaefd/issue/11234/134081
Gündüz, M., Aktepe, V., Uzunoğlu, H. ve Gündüz, D. D. (2017). Okul öncesi dönemdeki çocuklara eğitsel oyunlar yoluyla kazandırılan değerler. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 62-70. https://doi.org/10.21666/muefd.303856
Gür, Ç., Koçak, N., Şirin, N., Şafak, M. ve Demircan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara örneği. Asian Journal of Instruction, 3(1), 78-91. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17674
Halstead, J. M. ve Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202. https://doi.org/10.1080/713657146
Kaya, Y. ve Antepli, S. (2018). Okul öncesi dönemde yaratıcı drama yoluyla değerler eğitimi. Yaratıcı Drama Dergisi,13(2), 237-250. https://dergipark.org.tr/ tr/pub/ydrama/issue/38675/868838
Kenan, S. (2009). The missing dimension of modern education: Values education. Educational Sciences: Theory and Practice, 9(1), 279-295. https://files. eric.ed.gov/fulltext/EJ837782.pdf
Kuzu Jafari, K. ve Demirel, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13-35. http://ijeces.hku.edu.tr/tr/download/issue-file/23153
Lovat, T. ve Clement, N. (2008) Quality teaching and values education: coalescing for effective learning.Journal of Moral Education, 37(1), 1-16, https://doi. org/10.1080/03057240701803643
Masemann, V. L. (2013). Culture and education. In R. F. Amove, C. A. Torres, S. Franz (Ed.) Comparative education: The dialectic of the global and the local (pp. 113-133). Rowmann Littlefield Publishers.
Özer, M. ve Aktaş, B. Ç. (2019). Değerler eğitimi devamlılığı: Okul öncesi eğitim programından hayat bilgisi öğretim programına. İlköğretim Online, 18(1), 389-405. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.527640
Quisumbing, L. R. ve de Leo, J. (2005). Learning to Do: Values for Learning and Working Together in a Globalized World. An Integrated Approach to Incorporating Values Education in Technical and Vocational Education and
Training. UNESCO-APNIEVE Sourcebook No. 3. https://unevoc.unesco. org/fileadmin/user_upload/pubs/LearningToDo.pdf
Powney, J., Cullen, M. A., Schlapp, U., Glissov, P., Johnstone, M., & Munn, P. (1995). Understanding values education in the primary school. Edinburgh: Scottish Council for Research in Education.
Sanger, M. N., & Osguthorpe, R. D. (2013). Modeling as moral education: Documenting, analyzing, and addressing a central belief of preservice teachers. Teaching and Teacher Education, 29, 167-176. http://dx.doi.org/10.1016/j. tate.2012.08.002
Schwartz, S. H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values? Journal of Social Issues, 50(4), 19-45.
Schwartz, S. H. (2012). An overview of the Schwartz Theory of basic values. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1). http://dx.doi.org/10.9707/2307- 0919.1116
Schwartz, S. H. ve Bardi, A. (2001). Value hierarchies across cultures: Taking a similarities perspective. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(3), 268- 290. https://doi.org/10.1177%2F0022022101032003002
Tahiroğlu, M., Yıldırım, T. ve Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
Thornberg, R. (2008). The lack of professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798. http://dx.doi.org/10.1016/j.tate.2008.04.004
Thornberg, R. ve Oğuz, E. (2013). Teachers’ views on values education: A qualitative study in Sweden and Turkey. International Journal of Educational Research, 59(1), 49-56. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijer.2013.03.005
Topaç, N., Bardak, M., Kirişci, M. ve Mertoğlu, E. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının değer kavramlarını tanımlamalarının incelenmesi: Nitel bir çalışma. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 447-487. https://doi.org/10.34234/ ded.720094
Tsirogianni, S. ve Gaskell, G. (2011). The role of plurality and context in social values. Journal for the Theory of Social Behaviour, 41(4), 441-465. https:// doi.org/10.1111/j.1468-5914.2011.00470.x
Uzun, M. ve Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/317295
Yazar, T. ve Erkuş, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 196-211. https:// dergipark.org.tr/en/download/article-file/786944
Yazar, T., Özekinci, B. ve Özlem, L. A. (2017). Öğretmen ve okul yöneticilerinin değerler eğitimi kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 245-269. https://enadonline.com/public/assets/catalogs/0132718001543917911.pdf
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Genişletilmiş Baskı). Seçkin.
Yıldız, E., Elibol, H. ve Ada, M. (2021). Okul öncesi eğitim çağında çocuğu olan ebeveynlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(40), 2317-2344. https://doi. org/10.26466/opus.864098
Yiğittir, S. ve Keleş, H. (2011). In views of classroom teachers concerning in social studies course the values education. Milli Eğitim Dergisi, 41(189), 144-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36193/406957
Yiğittir, S. ve Öcal, A. (2010). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin değer yönelimleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 407-416. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724629