Emine Gül ÖZENÇ, Hanife Gülhan ORHAN-KARSAK

İlkokul Birinci ve İkinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Milli ve Kültürel Kavramlara Yer Verilme Durumu

İlkokulda milli ve kültürel kavram ediminde Türkçe ders kitaplarındaki metinler oldukça öne çıkmaktadır. Bu kavramlara 2018 Türkçe dersi öğretim programında Milli Kültürümüz teması adı altında tavsiye edilen konu önerileri olarak yer verilmektedir. Yapılan bu araştırmanın amacı; ilkokul birinci ve ikinci sınıf düzeyinde, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında kullanılan Türkçe ders kitaplarında milli ve kültürel kavramlara yer verilme durumunu belirlemektir. Çalışmada nitel yöntem kullanılmış olup, veriler doküman analizi ile toplanmış ve betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; belli kavramların (örneğin Milli Mücadele ve Atatürk temasında Atatürk, bayrak kavramları), belli temalarda daha sık geçtiği; bazı kavramlarınsa incelenen ders kitaplarında yer verilen temalara yayıldığı, ilkokul birinci sınıf birinci dönem İlkokuma ve yazma ders kitabında diğer kitaplara göre daha sınırlı kavramların geçtiği belirlenmiştir. Ayrıca her iki sınıf düzeyinde incelenen kavramların, yazım türlerine ve temalara göre çok fazla dengeli dağılmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Yapılan çalışma sonucundan hareketle; İlkokul birinci ve ikinci sınıf Türkçe ders kitaplarında milli ve kültürel kavramların dağılımın tekrardan gözden geçirilerek, metinlerde daha az yer verilen ya da hiç yer verilmeyen kavramların dengeli olarak dağıtılması, bazı kavramların bazı temalarda hiç yer almamasının önüne geçilmesi, milli ve kültürel kavramların aynı ya da farklı sınıf düzeylerinde farklı yayınevleri tarafından yayınlanmış ders kitaplarındaki durumunun incelenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

İlkokul, Türkçe dersi öğretim programı, Milli ve kültürel kavramlar, Ders kitabı inceleme

Investigation of the National and Cultural Concepts in First and Second Grade Primary School Turkish Textbooks

The texts in Turkish textbooks are very important in terms of national and cultural concepts acquisition. These concepts are included in the 2018 Turkish course curriculum as the recommended topic proposals under the theme of National Culture. The purpose of this research is; to determine the status of national and cultural concepts in in First and Second Grade Primary School Turkish textbooks used in 2018-2019 academic year. Qualitative method was used in the study and data were collected by document analysis by descriptive analysis technique. According to the research results; certain concepts (such as Atatürk, flag concepts under the theme of National Struggle and Atatürk) are more frequent in certain themes; some of these concepts were distributed under the themes included in the textbooks examined, and compared to other books the first semester first-grade primary school textbook was found to contain more limited themes. In addition, it has been concluded that the concepts studied at both grade levels are not distributed evenly according to types of writing and themes. Based on the results of the study; The distribution of national and cultural concepts in the firs and second grade of Turkish Primary textbooks must be reviewed, concepts are given less or no place in textbooks should be distributed in more balanced way, preventing the exclusion of some themes in certain concepts, it may be suggested that examination of the situation of national and cultural concepts in different grade levels textbooks by different publishers.

Keywords:

Primary school, Turkish curriculum, National and cultural concepts, Textbook İnvestigation,

PDF

___

Açık-Önkaş, N., Çulha, B. Şiveroğlu, E. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin fonetik-semantik i̇lişkisine eleştirel bir yaklaşım. 2. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu (Dil ve Üslûp İncelemeleri), 19-21 Ekim 2011, Isparta.
Aktan, O., Padem, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. E-AJI (Asian Journal of Instruction), 1(2), 44-55
Aral, D. (2008). Millî eğitim bakanlığı’nın hazırladığı 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Belet, D., Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından i̇ncelenmesi. VII. ulusal sınıf öğretmenliği sempozyumu: 2-4 Mayıs - Çanakkale: Bildiriler. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi.
Coşkun, E., Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçme açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74.
Çelikpazu, E. E., Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(2), 413-424.
Çengelci, T. Hancı, B. Karaduman, H. (2013). Okul Ortamında Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
Dilmaç, B. (2002). İnsanca değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Doğan, B., Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki (6-8) metinlerin değerler bakımından i̇ncelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 75-102.
Fırat, H., Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(183), 25-49.
Göğüş, B. (1993). Türkçe öğretimine genel bir bakış. Türkçe öğretimi ve sorunları. Ankara: TED Yayıncılık.
Güfta, H., Kan, O. (2011). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabının dil ile i̇lgili kültür ögeleri açısından i̇ncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 239-256.
Karadüz, A. (2008). İlköğretim okulları Türkçe dersi kitaplarında millî ve kültürel değerler(s. 384-390). Türk Halkları Edebiyatı II. Çocuk Edebiyatı Kongresi, 13-15 Kasım 2008, Bakü: Azerbaycan Kafkas Üniversitesi Yayınları.
Kaşkaya, A., Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından i̇ncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(2), 417-441.
Kaygana, M., Yapıcı, Ş., Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 657-669.
Kolaç, E., Karadağ, R. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının “değer” kavramına yükledikleri anlamlar ve değer sıralamaları. İlköğretim Online, 11(3), 762-777.
Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından i̇ncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Lüle-Mert, E. (2013). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öykü metinlerindeki değerlerin eşdizimli sözcükler bağlamında i̇ncelenmesi. İlköğretim Online, 12(3), 808-821.
MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı (1-8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları. Mutluel, O. (2014). Çocukta değer bilinci ve karakter eğitimi. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 106-112.
Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(11), 323-343.
Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3). Sönmez, V., Alacapınar, F.G. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, A., Oflaz, E., İnceoğlu T. (2010). İlköğretim 7. ve 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarında millî kültür temalı metinlerin öğrencilerin sözvarlığına katkısının değerlendirilmesi. L. Subaşı uzun ve ü. Bozkurt (haz.), Türkçe öğretiminde güncel tartışmalar içinde (s. 174-185). Ankara: TÖMER Yayınları.
Şahin, K., H. (2010). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersini yürüten 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlerin kazandırılmasına i̇lişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şen, Ü. (2008). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin i̇lettiği değerler açısından i̇ncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 763- 779.
Şentürk, L., Aktaş, E. (2015). Türkiye’de ve Romanya’da okutulan ana dili Türkçe ders kitaplarının değer i̇letimi açısından karşılaştırılması. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 215-243.
Tavşancıl, E., Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Üstüner, A. (t.y.). Türkçe’nin Anlatım Gücü. Erişim: 2 Şubat 2019, http://www. dilimiz.com/makaleler/tranlatimgucu.htm
Yılar, R. (2016). İlettiği değerler açısından i̇lkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerinde i̇ncelemeler. Journal of Bayburt Education Faculty, 11(2), 491-506
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
http://mufredat.meb.gov.tr/dosyalar/201812312239736-t%c3%bcrk%c3%a7e%20 %c3%96%c4%9fretim%20program%c4%b1%202018.pdf, s16. Erişim tarihi: 10 Mart 2019