Değer Merkezli Okul Kültürü Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmanın amacı, değer merkezli okul kültürünü ölçebilecek geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış bir ölçek geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu Sakarya ilinde farklı eğitim kademeleri, okul türü ve branşlarda görev yapan 548 öğretmen oluşturmaktadır. Beşli Likert tipinde hazırlanan ve uzman görüşleri de alınan 54 maddelik taslak form öncelikle 247 öğretmenden oluşan ilk gruba uygulanmış ve elde edilen veriler açımlayıcı faktör analizinde kullanılmıştır. AFA sonuçlarına göre ölçek 35 madde ve 6 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar, değerlere dayalı vizyon ve stratejik planlama, okul-çevre ilişkisi, okul yönetimi-öğretmen işbirliği, öğretmen modelliği, mesleki gelişim, değerlerin öğretimini izleme ve değerlendirme olarak adlandırılmıştır. Daha sonra 35 maddelik ölçek doğrulayıcı faktör analizi için 301 öğretmenden oluşan ikinci bir gruba uygulanmıştır. DFA sonucunda ölçeğin yapısını bozan iki madde daha çıkarılmış ve 33 maddelik bir ölçeğe ulaşılmıştır. DFA sonuçları, ölçeğin model uyum indekslerinin iyi düzeyde olduğunu ve faktör yapısının doğrulandığını ortaya koymuştur. Elde edilen ölçeğin bütününe ve alt boyutlarına ilişkin Cronbach Alfa güvenirliği sırasıyla .964; .946; .915; .924; .807; .915 ve .842 olarak bulunmuştur. Bu veriler, ölçeğin iç tutarlığının oldukça yüksek olduğunu göstermiştir. Bu kapsamda değer merkezli okul kültürünü belirlemek amacıyla geliştirilen 33 madde ve 6 boyuttan oluşan ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

okul kültürü, okul iklimi, ölçek geliştirme, değerler eğitimi, değer merkezli okul

Development of values-centered school culture scale: A study of validity and reliability

The aim of this study is to develop a scale with examined validity and reliability, that measures values-centered school culture. The study group consists of 548 teachers working in different education levels, school types and branches in Sakarya province. A 54-item draft form, which was prepared in the format of five-point Likert type, was applied on 247 teachers as a first group and the data obtained were used in Exploratory Factor Analysis. According to EFA results, the scale consists of 35 items and 6 sub-dimensions. These sub-dimensions are: values-based vision and strategic planning, school-environment relations, school management-teacher collaboration, teacher modeling, professional development, monitoring and evaluation of values. Then, 35-item scale was applied to a second group of 301 teachers for Confirmatory Factor Analysis. According to the CFA results, two item that affected the structure of the scale were removed, so a 33-item scale was reached. The CFA results showed that the model fit indexes of the scale were good and the factor structure was confirmed. The Cronbach’s alpha reliability for the total and sub-dimensions of the scale was found .964; .946; .915; .924; .807, respectively. These data show that the internal consistency of the scale is quite high. In this context, it was concluded that the scale consisting of 33 items and 6 dimensions developed to determine values-centered school culture is a valid and reliable measurement tool.

Keywords:

school culture, school atmosphere, values education, scale development, values-centered school,

PDF

___

Acat, M. B. ve Aslan, M. (2011). Okulların karakter eğitimi yetkinliği ölçeği (OKEYÖ). Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 7-27.
Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayınları.
Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler i̇çin veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Byrne, B. M. (2011). Structural equation modeling with AMOS Basic concepts, Applications, and programming (multivariate applications series), Routledge, New York.
Cole, D. A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55(4), 584-594.
Curriculum Corporation (2006). Implementing the national framework for values education in australian schools: report of the values education good practice schools project – stage I. Australia: Curriculum Corporation.
Curriculum Corporation (2008). At the heart of what we do: values education at the centre of schooling – the final report of the values education good practice schools project – stage 2. Australia: Curriculum Corporation.
Demircioğlu, İ. H. ve Tokdemir, M. A. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: amaç, i̇şlev ve i̇çerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 69-88.
Demirtaş, Z. ve Ekmekyapar, M. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin değerlere dayalı yönetim uygulamalarının okul kültürüne etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(4), 523-544.
Ekşi, H., Türk, T. ve Avcu, A. (2017). Maryland güvenli ve destekleyici okul i̇lkimi ölçeği (mgdoi̇)’nın türk kültürüne uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 1882-1899.
Fırat, N. (2007). Okul kültürü ve öğretmenlerin değer sistemleri. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Gerbing D. W. ve Anderson J. C. (1993). Monte Carlo evaluations of the goodnessof-fit i̇ndices for structural equation models. K. A. Bollen Ve J. S. Long, (Ed.), Testing Structural Equation Models, (40-65). Newbury Park, CA: Sage.
Göldağ, B. (2015). Ortaöğretim kurumlarında okul kültürü yoluyla değerler eğitimi (Malatya i̇li örneği). Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Gruenert, S. W. and Valentine, J. (1998). School culture survey. Columbia, MO: Middle Level Leadership Center, University of Missouri.
Halstead, J. M. (2005). Values and values education in schools. (edt: J.M. Halstead & M.J. Taylor) Values in Education and Education in Values, (2-13). UK: The Falmer Press.
Jöreskog, K. G. and Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equato in modeling with the simplis command language. Lincolnwood: Scientific Software Internaional, Inc.
Kalaycı, Ş. (2005). SPSS uygulamalı çok değişkenli i̇statistik teknikleri. Ankara: Asil Yayınevi.
Kantek, F., Baykal, Ü. ve Altundaş, S. (2010). Okul kültürü ölçeğinin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(4), 36-43.
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar i̇lkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2016). Ahlak değerler ve eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları.
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NY: Guilford Publications, Inc.
Milson, A. J. ve Ekşi, H. (2003). Öğretmenlerin karakter eğitiminde yetkinlik duygusu konusunda bir ölçme aracına doğru: karakter eğitimi yetkinlik skalası (KEYİS) ve türkçeye uyarlanma çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 99-130.
Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411-433.
Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Peterson, K. D. and Deal, T.E. (1990). The principal’s role in shaping school culture. Research in brief. Washington, D.C: Department of Education, Office of Educational Research and Improvement.
Peterson, K. D. and Deal, T.E. (2002). The shaping school culture fieldbook. San Fransisco California USA: Jossey-Bass Inc. Publishers.
Şahin, S. (2010). Okul kültürünün bazı değişkenler açısından i̇ncelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 561-575.
Şahin Fırat, N. (2010). Okul müdürü ve öğretmenlerin okul kültürü ile değer sistemlerine i̇lişkin algıları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(156), 71-83.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınları
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel i̇lkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
Şimşek, Y. (2005). Okul müdürlerinin i̇letişim becerileri ile okul kültürü arasındaki i̇lişki. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Tabachnick B. G., and Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. MA: Allyn & Bacon.
Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 43, 423-442.
Uysal, E. (2008). Çağımızda değer kaymalarının doğurduğu sonuçlar ve etik kimliğin korunması. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(1). 67- 79.
Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, Özel Sayı, 74-85.
Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). LISREL ile yapısal eşitlik modellemesi–I. Ankara: Pegem Akademi.
Zengin, M. (2017). Bir uygulama modeli olarak Avustralya’daki okullarda değerler eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 866-883.