Metafor Kavramı Çerçevesinde Ayşe Kilimci’nin Hikâyelerinde Aşk Olgusu
Birçok hikâyesinde gerek ana gerekse yan tema olarak aşkın çeşitli yönlerini ele alan Ayşe Kilimci, aşkı sadece kadın – erkek arasındaki bir duygu çerçevesinden işler. O, aşkı iyi ve güzel olan bütün eylemlerin başat unsuru olarak görür. Çevresinde aşka dair yaşananlara eleştirel bir gözle bakan yazar, aşkın giderek tek kişilik bir hadiseye dönüştüğüne şahit olsa da aşka inancını kaybetmez. Kendi perspektifinden kimi zaman aşkın ne olduğunu, kimi zaman da aşkın ne olmadığını başarılı bir şekilde anlatan yazar, orijinal metaforlarla çok geniş bir çerçeve çizmiştir. Hikâyelerinde yer yer sembolik karakterlere de yer veren, metaforik ve ironik bir sese sahip olan yazar, toplumsal gerçekçi bir bakış açısıyla kaleme aldığı hikâyelerinde aşkın büyüsünü hep yakalamıştır. Soyut bir kavram olan aşkı anlatabilmek için somut kavramlardan hareket etmek pek tabiidir. Benzetmenin temel mantığında olan şey de budur. Zayıf (soyut)’tan, kuvvetliye (somuta) doğru bir yöneliş mecaza ait unsurlarda söz konusudur. Bunun yanında soyut bir kavramı anlatmak için daha az soyut bir kavrama da gönderme yapılabilir. Bu minvalde Kilimci, çok geniş ve derin anlamlar içeren aşk kavramını müşahhas bir hale getirebilmek için metaforu bir manivela gibi kullanmıştır. Kilimci, aşk kavramını metaforlarla ifade ederken yazar sorumluluğunu elden bırakmamıştır. Metaforun örttüğü o karanlık yüzden haberdardır. Metafor bir düşünceyi, bir hususu, bir noktayı genişletip açık ve belirgin bir hale getirirken konuya objektif olarak yaklaşmamızı sağlayabilecek kimi noktaları görünmez kılmaktadır. Bu durumun farkında olan Kilimci, metaforlarla parlattığı kavramların karanlıkta kalan yönlerini kimi zaman ironilerle kimi zaman da başka metaforlarla aydınlatarak okurun sağlıklı bir değerlendirme yapmasına imkân tanımıştır. Bu çalışmada Ayşe Kilimci’nin hikâyelerinde, kadim bir tema olan aşkı soyut alandan somut alana aktarırken kullandığı metaforlar tespit edilmiştir. Akabinde tespit edilen bu metaforlardan hareketle yazarın aşk olgusuna bakışındaki metaforik zenginlik ve renklilik ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Ayşe Kilimci, aşk, metafor, hikâye, soyut kavram
The Phenomenon of Love in Ayşe Kilimci's Stories within the Frame of Metaphor Concept
Ayşe Kilimci deals with various aspects of love as a main or a side theme in her many stories, yet, she does not treat love only as an emotional frame between man-woman relation. She accepts love as a dominant element of all good and beautiful acts. This author deals critically to love experiences around her. Although she has witnessed that love has gradually turned into a one-person tradition, she does not lose faith in love. From her own perspective, the author successfully explains what love is and sometimes what not to love, and has drawn a broad framework with original metaphors. Having a metaphoric and ironic sense, the writer sometimes uses symbolic characters in her stories, and she always catches magic of love in her stories which have a realistic social view. It is a natural necessary to use concrete concepts to express an abstract concept like love. That is what the analogy is. Moving from weak (abstract) to strong (concrete) requires metaphorical elements. In addition, a less abstract description can be used to describe an abstract concept. In this manner, Kilimci used metaphor as a leverage to convert love, which has a very wide and deep meaning, into a concrete concept. While expressing the concept of love with metaphors, she did not leave her responsibility as writer. Regarding an objective approach, some points may get invisible while expanding a metaphorical idea or making a metaphorical idea clear. She is aware of darkness that the metaphor covers. She gives opportunity to make a sound assessment to readers, by using ironies or other metaphors to make clear the dark aspects that she has gleamed with metaphors. In this study, the metaphors which transfer precious love theme from abstract to concrete field in Ayşe Kilimci stories have been determined. Following these metaphors, metaphorical richness and color of the author's view of love have been revealed.
Keywords:
Ayşe Kilimci, love, metaphor, story, abstract concept,
___
- Akşehirli, S. (2005). Çağdaş metafor teorisi. www.ege-edebiyat.org/docs/257.doc. [17.08.2017] adresinden erişilmiştir.
- Andaç, F. (1999). Öykücünün kitabı. İstanbul: Varlık Yayınları.
- Andaç, F. (2004). Edebiyatımızın kadınları. İstanbul: Dünya Yayıncılık: 201-210.
- Aral, S. (2006). Yeni Moda Olmayan Aşklar. Ulusoy Travel Dergisi. 107, 118-120.
- Değirmençay, V. (2011). Teşbih. İslam Ansiklopedisi (cilt. 40, ss. 556-557). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
- Ecevit, Y. (2016). Türk romanında postmodernist açılımlar. 10. bs. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Harmancı, M. (2012). İslâm felsefesinde metaforik üslûp. Ankara: Hece Yayınları.
- Hepçilingirler, F. (2013). Öyküyü okumak. İstanbul: Okuryazar Yayınevi: 145-162.
- Karataş, T. (2001). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Akçağ Yayınları.
- Kilimci, A. (1976). Yapma çiçek ustaları. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Kilimci, A. (1983). Sevdadır her işin başı. İstanbul: Kaynak Yayınevi.
- Kilimci, A. (1987). Sevgi yetimi çocuklar. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Kilimci, A. (1989). Gül bekçisi / Eylül arifesi mektuplar. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Kilimci, A. (1997). Yeni moda aşklar destanı. İstanbul: Papirüs Yayınevi.
- Kilimci, A. (2002). Mucize var mıdır Memet abla?. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
- Kilimci, A. (2006a). Yeni moda aşklar. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
- Kilimci, A. (2006b). Şu ölüm dedikleri. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
- Kilimci, A. (2017). Sevgili eros. http://www.serbestiyet.com/yazarlar/ayse--kilimci/sevgili-eros- 762707 adresinden erişilmiştir.
- Kövecses, Z. (2002). Metaphor – a practical introduction, New York: Oxford University Pres.
- Külekçi, N. (1995). Açıklamalar ve örneklerle edebi sanatlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Lakoff, G. ve Johnson, M. (2010). Metaforlar hayat, anlam ve dil. ( Gökhan Yavuz Demir, çev.) 2. bs. İstanbul: Paradigma Yayıncılık. (Orijinal çalışma 2003’te yayımlanmıştır.)
- Nişanyan, S. (2004). Sözlerin soyağacı. 3. bs. İstanbul: Adam Yayınları.
- Pala, İ. (1995). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yücel, E. (2006, Nisan 5). Erkekler Aşkını Buza Yazar Kadınlar Taşa. Yeni Şafak Kitap. 4, 4.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Aizonia Publishing
Sayıdaki Diğer Makaleler
Metafor Kavramı Çerçevesinde Ayşe Kilimci’nin Hikâyelerinde Aşk Olgusu
Ortaçağ Seyahatnamelerinde Trabzon-Erzurum Güzergâhı
Türkiye’de Çok Partili Siyasal Hayatın ‘Garanti Belgesi’: 12 Temmuz Beyannamesi’nin Söylem Analizi
I. Dünya Savaşı’nda Erzurum Vilayetinin Demografisine Dair Tespitler