DİŞ HEKİMLİĞİNDE DİJİTAL GÖRÜNTÜLEME SİSTEMLERİ

Radyoloji alanında ortaya çıkmış en önemli gelişmelerden birisi, radyografi işleminin dijital ortamda gerçekleşmeye başlamasıdır. Dijital radyografinin sağladığı avantajlar diş hekimlerinin dijital radyografiye olan ilgisini artırmakta ve günümüzde dijital sistemler konvansiyonel sistemlerin yerini almaktadır. Dijital sistemlerin hızla yaygınlaşmasının en önemli nedenleri, görüntüye hızlı ulaşılması, görüntünün kalitesi ve görüntünün saklanması ve iletilmesinin kolay olmasıdır. Dijital radyolojide konvansiyonel yöntemlerde kullanılan filmlerin yerini görüntü alıcılar yani sensörler alır. Dijital görüntülemede kullanılan sensör sistemleri, x-ışınına geleneksel filmlerden daha hassastır ve dinamik aralıkları daha geniştir. Bu nedenlerle dijital görüntü elde etmek için daha az radyasyon dozuna ihtiyaç duyulur. Bu makalenin amacı, diş hekimliğinde kullanılan indirekt, yarı direkt ve direkt dijital görüntüleme sistemleri ve bu sistemlerde kullanılan fosfor plaklar, CCD (Charged-Coupled-Device), CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconducter) ve Flat Panel Dedektörler hakkında bilgi vermektir. Ayrıca dijital imajların kalitesini etkileyen faktörleri irdelemektir. Anahtar kelimeler: Dijital görüntüleme, CCD; CMOS, Fosfor plak. ABSTRACT Implementation of radiographic imaging in digital media is one of the most important developments in the field of radiology. Advantages of digital radiography, increase the interest of dentists to digital radiography and digital systems take the place of conventional systems today. The most important reasons for the rapid expansion of digital systems are, quick access to the image, quality of the image and the possibility of easy transmission and saving of the image. The films used in conventional methods are replaced by image sensors in digital radiology. Sensor systems used in digital imaging are more sensitive to x-rays than conventional films and also their dynamic range is wider. In this way, much less radiation dose is required to obtain a digital image. The objective of this article is, to inform about the indirect, semi-direct and direct digital imaging systems and the Phosphor plates, CCD(Charged-Coupled-Device), CMOS(Complementary Metal Oxide Semiconducter) and Flat Panel Detectors used in these systems. And also, to analyze the factors that affect the quality of digital images. Key words: Digital imaging; CCD; CMOS; Phosphor plate.

Anahtar Kelimeler:

Dijital görüntüleme, CCD; CMOS

PDF

___

1. Jayachandran S. Digital Imaging in Dentistry: A Review. Contemp Clin Dent 2017;8(2):193-4.
2. Körner M, Weber CH, Wirth S, Pfeifer KJ,Reiser MF, Treitl M. Advances in Digital Radiography:Physical Principles and System Overview. Radiographics 2007;27:675-86.
3. Harorlı A. Ağız Diş ve Çene Radyolojisi, 2. Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, Erzurum:2014. p. 191-205.
4. Üçok CÖ, Demirel O. Dĳital Görüntü Tanımı ve Dĳital Görüntü Oluşumunda Temel Prensipler. Türkiye Klinikleri. J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:1-3.
5. White SC, MJ Pharoah. Oral Radiology. 4 th ed. St Louis: Mosby; 2000. p. 385-93.
6. Ergün S, Güneri P. Kantitatif Ölçüm Yöntemleri: Dĳital Fark Radyografisi, Fraktal Analiz Yöntemi. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:19-28.
7. Duyar U. Dijital Görüntü Teknolojileri. Elektrik mühendisliği. 2010;440;17-22.
8. Yeler DY, Taşveren SK. Diş Hekimliğinde Dijital Görüntüleme Yöntemleri. Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg 2006;suppl:1-6.
9. Parks ET, Williamson GF. Digital Radiography: An Overview. J Contemp Dent Pract 2002;3:1-13.
10. Magill D, Beckmann N, Felice MA, Yoo T, Luo M, Mupparapu M. Investigation of dental cone-beam CT pixel data and a modified method for conversion to Hounsfield unit (HU). Dentomaxillofac Radiol 2017;46:20170321.
11. Kobayashi-Velasco S, Salineiro FCS, Gialain IO, Cavalcanti MGP. Diagnosis of alveolar and root fractures in macerated canine maxillae: a comparison between two different CBCT protocols. Dentomaxillofac Radiol 2017;46:20170037 . 12. de Morais JA, Sakakura CE, Loffredo LC, Scaf G. Accuracy of zoomed digital image in the detection of periodontal bone defect: in vitro study. Dentomaxillofac Radiol 2006;35:139-42.
13. Akarslan Z. Dĳital İntraoral Radyografinin Diş Hekimliği Uygulamalarındaki Yeri: Dental Patolojilerde Teşhis Etkinliği, Avantaj ve Dezavantajları, Tercih Edilme Durumu. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:29-34.
14. Kurt H, Nalçacı R. İntraoral Dĳital Görüntüleme Sistemleri: Direkt Sistemler, CCD, CMOS, Düz Panel Dedektörler, İndirekt Sistemler, Yarı Direkt Dĳital Görüntüleme, Fosfor Plak Taramaları. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:4-9.
15. Hellén-Halme K, Johansson C, Nilsson M. Comparison of the performance of intraoral X-ray sensors using objective image qualityassessment. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2016;121:e129-37.
16. Parks ET. Digital radiographic imaging: is the dental practice ready? J Am Dent Assoc 2008;139:477-81.
17. Smith EG. The invention and early history of the CCD. Nucl Instrum Methods Phys Res A 2009;607:1–6.
18. Mouyen F, Benz C, Sonnabend E, Lodter JB. Presentation and physical evaluation of RadioVisioGraphy. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1989;68:238-42.
19. Ağlarcı OS, Yılmaz HH. Diş Hekimliğinde Dijital Radyografi. Süleyman Demirel Üniv. Diş Hek Fak. Derg 2010;2:45-52.
20. Özcan İ, Yurdabakan ZZ: “Dijital Radyoloji”, Diş Hekimliğinde Radyolojinin Esasları. Medikal Yayıncılık, İstanbul: 2017. p. 205-25.
21. Borg E, Attaelmanan A, Gröndahl HG. Subjective image quality of solid-state and photostimulable phosphor systems for digital intra-oral radiography. Dentomaxillofac Radiol 2000;29:70-5.
22. Nakano Y, Gido T, Honda S, Maezawa A, Wakamatsu H, Yanagita T. Improved computed radiography image quality from a BaFl:Eu photostimulable phosphor plate. Med Phys 2002;29:592-7.
23. Borg E, Gröndahl HG. On the dynamic range of different X-ray photon detectors in intra-oral radiography. A comparison of image quality in film, charge-coupled device and storage phosphor systems. Dentomaxillofac Radiol. 1996;25:82-8.
24. Bedard A, Davis TD, Angelopoulos C. Storage Phosphor Plates: How Durable are they as a Digital Dental Radiographic System? J Contemp Dent Pract 2004;2:57-69.
25. Diwakar NR, Kamakshi SS. Recent advancements in dental digital radiography. Journal of Medicine, Radiology, Pathology & Surgery 2015;1:11-6.
26. Bóscolo FN, Oliveira AE, Almeida SM, Haiter CF, Haiter Neto F. Clinical study of the sensitivity and dynamic range of three digital systems, E-speed film and digitized film. Braz Dent J 2001;12:191-5.
27. Peker İ, Özdede M. İntraoral Dĳital Görüntülemede Enfeksiyon Kontrolü. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:55-60.
28. Paurazas SB, Geist JR, Pink FE, Hoen MM, Steiman HR. Comparison of diagnostic accuracy of digital imaging using CCD and CMOSAPS sensors with E speed film in the detection of periapical bony lesions. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2000;89:356-62.
29. Akçiçek G, Çağırankaya LB, Avcu N. Fosfor Plak Sistemlerinde Karşılaşılan Temel Sorunlar. Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg 2016; supp14:66-72 . 30. Tax CL, Robb CL, Brillant MG, Doucette HJ. Integrating photo-stimulable phosphor plates into dental and dental hygiene radiography curricula. J Dent Educ 2013;77:1451-60.
31. Soğur E, Baksı G. İntraoral Dijital Görüntüleme Sistemleri. Atatürk Üniv. Diş Hek. Fak. Derg 2011;21:249-54.
32. Udupa H, Mah P, Dove SB, McDavid WD. Evaluation of image quality parameters of representative intraoral digital radiographic systems. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2013;116:774-83.
33. Peker İ, Yapıcı S. İntraoral Dĳital Görüntüleme Sistemlerinde Oluşan Artefaktlar. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:35-41.
34. Baba R, Ueda K, Okabe M. Using a flat-panel detector in high resolution cone beam CT for dental imaging. Dentomaxillofac Radiol 2004;33:285-90.
35. Mısırlı M, Orhan K: Dĳital Panoramik ve Temporomandibular Eklem Grafileri. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:42-50.
36. Toraman Alkurt M, Demirel O. Dĳital Sensörlerin Özellikleri. Turkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:10-3.
37. Seely JF, Holland GE, Hudson LT, Henins A. X-ray modulation transfer functions of photostimulable phosphor image plates and scanners. Appl Opt 2008;47:5753-61.
38. Fetterly KA, Hangiandreou NJ. Image quality evaluation of a desktop computed radiography system. Med Phys 2000;27:2669-79. 39. Kaya T. Radyografik Kalite. Radyografi 2014;3:55-9.
40. Spahn M. Flat Detectors and their clinical applications. Eur. Radiolog 2005;15:1934-47.
41. Akkaya N. Dijital görüntüleme teknikleri. Türkiye Klinikleri J Dental Sci-Special Topics 2010;1:14-25.
42. Toraman Alkurt M, Demirel O. Dĳital Görüntü İşleme. Türkiye Klinikleri J Oral Maxillofac Radiol-Special Topics 2016;2:14-8.