Aytekin ERSAL

6019

Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi’nin Şeyh Sait İsyanı’na Bakışı

ERSAL, Aytekin, Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi'nin Şeyh Sait İsyanı'na Bakışı, CTAD, Yıl 12, Sayı 24 (Güz 2016), s. 57-79. Osmanlı Devletinin, modernleşme sürecinde, Şark vilayetlerinde merkeziyetçi devlet yapılarını kurma arayışı başarılı olmamıştır. Aşiret reislerinin otoritesi sarsılmış; fakat modern devletin idari aygıtları bölgeye nüfuz edememiştir. Ortaya çıkan otorite boşluğunu, geleneksel güç odağı olan tarikat şeyhleri doldurmaya başlamıştır. Ulus - devletin inşası sürecinde, kurucu kadronun, tarikat temelli Şeyh Sait isyanıyla muhatap olması tesadüf olmamıştır. İktidarın sözcüsü konumundaki Hâkimiyet-i Milliye gazetesi olayı etnik temelli bir mesele olarak görmemiş, Türk inkılâbına karşı girişilen irticai bir ayaklanma olarak değerlendirmiştir. Haber ve yorumlarda, isyana destek vermeyen büyük bir kitlenin milli tavrı ön plana çıkartılmıştır. Takrir-i Sükûn Kanunu ve İstiklal Mahkemelerinin kuruluşuna verilen destek, modern yurttaşlığın önünde engel olarak görülen yapıların tasfiyesi için olmuştur. Bu sorunların bağlamı da etnisite değil modernleşme açığı olmuştur.

ERSAL, Aytekin, View of Hakimiyet-i Milliye Newspaper on the Sheikh SaitRebellion, CTAD, Volume 12, Issue 24 (Fall 2016), pp. 57-79.During the modernization process of the Ottoman Empire, the struggle to set up acentralist government in the eastern provinces doomed to fail. The authority of the clanleaders weakened; however, the administrative tools of the State failed to penetrate theregion. The authority gap emerged in the region started to be filled by the traditionallocus of power religious leaders, tariqa sheiks. During the establishment of the nationState,it was not a coincidence that the founder cadre of the State encountered theSheikh Sait Rebellion based on religious motives. The Hakimiyet-i Milliye Newspaper,which is the alleged public voice of the government, did not take the rebellion as anethnical issue but regarded it as a reactionary rebellion attempted against the revolution.In the news and comments, the national manner of the big amount of people who didnot support the attempt prioritized. The support for the legislation of Law on theMaintenance of Order known as Takrir-i Sükun and establishment of the IndependenceTribunals have been used for the elimination of the structures seen as an obstacle forthe modern citizenship. The context of those challenges was the modernization defect,but not ethnicity
PDF

___

  • ARI Başar (2013), “Religion and Nation-Building in the Turkish Republic: Comparison of High School History Textbooks of 1931-41 and of 1942-50”, Turkish Studies, V: 14, No: 2.
  • Atatürk Özel Arşivinden Seçmeler III (1994), Genelkurmay Basımevi, Ankara.
  • Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar “Özel İşaretleri, Uyarıları ve Düştüğü Notlar ile”- Yabancı Dillerdeki Kitaplar (1985), Der. Gürbüz D. Tüfekçi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I (2006), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
  • Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV (2006), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
  • ATSIZ [N.] (1941), “Türk Tarihine Bakışımız Nasıl Olmalıdır?”, Çınaraltı, S: 1.
  • AYDA Adile (1991), Sadri Maksudi Arsal, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • AYTÜRK İlker (2006), “Türk Dil Milliyetçiliğinde Batı Meselesi”, Doğu Batı, S: 38.
  • BİLGİN Ülker Banguoğlu (2012), Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bir Fikir Adamı: Tahsin Banguoğlu, Geniş Kitaplık, İstanbul.
  • BERLIN Isaiah (2016), Akıntıya Karşı: Fikirler Tarihi Üzerine Denemeler, Çev. Emre Erbatur, Profil Yayıncılık, İstanbul.
  • BİLMEZ Bülent (2014), “Şemsettin Sami Frasheri’nin Bazı Metinlerinde Arnavut ve Türk ‘Biz’inin İnşasına Katkıda Bulunan Otoktonluk ve Köken Mitleri”, Tanzimat ve Edebiyat: Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür, Yay. Haz. Mehmet Fatih Uslu ve Fatih Uluğ, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar, Müzakere Zabıtları (2010), Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı (Tıpkıbasım), Ankara.
  • British Documents on Foreign Affairs: Reports and Papers From The Foreign Office Confidenial Print, Part II [From the First to Second World War], Series B [Turkey, Iran and the Middle East 1918-1939 (2012), Volume 34: Turkey (January 1936-December 1937), Ed. Bülent Gökay, ProQuest, Bethesda.
  • BURKE Peter (2016), Yeniçağ Avrupası’nda Diller ve Topluluklar, Çev. Çağla Çakın, Islık Yayınları, İstanbul.
  • Bursalı Mehmed Tâhir (1996), Türkler’in Ulûm ve Fünûn’a Hizmetleri, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
  • COPEAUX Etienne (2000), Tarih Ders Kitaplarında Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine (1931-1993), Çev. Ali Berktay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
  • ÇAMBEL Hasan Cemil (2011), Makaleler Hâtıralar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ÇELİK Haydar Seçkin (2016), İnönü Döneminde Kemalizm: Değişim ve Süreklilik (1938- 1950), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • ÇINAR Metin (2013), Anadoluculuk ve Tek Parti: CHP’de Sağ Kanat, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • ÇOKER Fahri (1983), Türk Tarih Kurumu: Kuruluş Amacı ve Çalışmaları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • Dördüncü Türk Tarih Kongresi (2010), Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı (Tıpkıbasım), Ankara.
  • ERSANLI Büşra (2011), İktidar ve Tarih: Türkiye’de “Resmî Tarih” Tezinin Oluşumu (1929- 1937), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • GÜNALTAY Şemsettin (1937), “Açış dersi”, Üniversite Konferansları 1936-1937, İstanbul Üniversitesi Yayınları No.50, İstanbul.
  • __________________ (1938), “Türk Tarih Tezi Hakkındaki İntikatların Mahiyeti ve Tezin Kat’i Zaferi”, Belleten, C.2, S:7/8.
  • __________________ (1939), Lise Kitapları Tarih I, Maarif Matbaası, İstanbul. GÜNGÖR Erol (2010), Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, 16. Basım, İstanbul.
  • HAYİT Baymirza (2004), Türkistan Devletlerinin Millî Mücadeleleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • İĞDEMİR Uluğ (1976), Yılların İçinden: Makaleler, Anılar, İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • İkinci Türk Tarih Kongresi: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler (2010), Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı (Tıpkıbasım), Ankara.
  • İNAN Afet (2013), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Yeni Baskıyı Hazırlayan: Arı İnan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 12. Basım, İstanbul.
  • KAFADAR Cemal (2010), İki Cihan Aresinde: Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Çev. Ceren Çıkın, Birleşik Yayınevi, Ankara.
  • KARAL Enver Ziya (1945), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi (1918-1944), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
  • KOCAHANOĞLU Osman Selim (2005), Ali Fuat Cebesoy’un Arşivinden Askeri ve Siyasi Belgeler, Temel Yayınları, İstanbul.
  • KÖPRÜLÜ Mehmed Fuad (2015), Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, Yay. Haz. Orhan Köprülü, Alfa Yayınları, İstanbul.
  • KUSHNER David (2009), Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu 1876-1908, Çev. Şevket Serdar Türet ve diğerleri, Kesit Yayınları, İstanbul.
  • MAMAN Kamil (2014), Kara Defter: Atatürk’ün Silah Arkadaşı İhsan Eryavuz Anlatıyor, Timaş Yayınları, İstanbul.
  • MANSEL Arif Müfid ve diğerleri (1942), Yeni ve Yakın Çağlar Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul. _________________________ (1943), İlk Çağ Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul.
  • _________________________ (1945), Orta Çağ Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
  • MARDİN Şerif (2007), Jön Türklerin Siyasî Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları, 14. Baskı, İstanbul.
  • MAZOWER Mark (2015), Dünyayı Yönetmek: Bir Fikrin Tarihi, Çev. Mehmet Moralı, Alfa Yayınları, İstanbul.
  • METİN Celal (1998), Türk Tarih Tezi ve Tarih Ders Kitaplarında Türkiye Cumhuriyeti Tarihi (1923-1960), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Mustafa Celâlettin Paşa (2014), Eski ve Modern Türkler, Çev. Ara Odabaşı, Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • ORAL Atilla (2013), Atatürk’ün Sansürlenen Mektubu, Demkar Yayınevi, İstanbul. PERİNÇEK Doğu (2014), “Sunuş”, Tarih I: Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri (1931-1941), Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • Reşit Galip (1982), “Türk Tarih İnkılâbı ve Yabancı Tezler”, Ülkü ( Seçmeler ), Der: Cem Alpar, Zerrin Bayraktar, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını no: 190, Ankara.
  • SANLI Ferit Salim (2010), Türkçülük Akımında Din Olgusu Üzerine Aykırı Bir Yaklaşım: Hüseyin Nihal Atsız ve Fikirleri, A.Ü. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • SHAW Stanford J. Ve Ezel Kural Shaw (2002), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey-Volume II: Reform, Revolution and Republic: The Rise of Modern Turkey, 1808- 1975, Cambridge University Press, Cambridge.
  • ŞENGÖR A.M. Celal (2015), Dâhi Diktatör, Ka Kitap, 9. Baskı, İstanbul.
  • Tanzimat I (1940), Maarif Vekaleti Yayını, Ankara.
  • Tarih I: Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri (1931-1941) (2014), Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • Tarih II: Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri (1931-1941) (2005), Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • Tarih III: Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri (1931-1941) (2014), Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • Tarih IV: Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri (1931-1941) (2004), Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • TEK Müfide Ferit (2002), Aydemir, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
  • [TOGAN], [Ahmet] Zeki Velidi (1934), On Yedi Kumaltı Şehri ve Sadri Maksudi Bey, Bürhaneddin Matbaası, İstanbul.
  • _________________________ (2012), Hâtıralar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
  • TOPRAK Zafer (2012), “Darwinizm’den Ateizm’e Türkiye’de Tarih Eğitiminin Evrimi”, Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji, Doğan Kitap, İstanbul.
  • Türk Tarihinin Ana Hatları: Kemalist Yönetimin Resmî Tarih Tezi (1999), 3. Basım, Kaynak Yayınları, İstanbul.
  • UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı (2011), “Türk Tarihi Yazılırken Atatürk’ün Alaka ve Görüşlerine Dair Hatıralar”, Milli Tarihin İnşası-Makaleler, Haz. Ahmet Şimşek ve Ali Satan, Tarihçi Kitabevi, İstanbul.
  • Üçüncü Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunulan Tebliğler (2010), Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı (Tıpkıbasım), Ankara.
  • STEL Füsun (2008), “Makbul Vatandaş”ın Peşinde: II. Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • WILLIAMS Haydn (2015), 18. Yüzyılda Avrupa’da Türk Modası: Turquerie, Çev. Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • YALMAN Ahmed Emin (1957), Berraklığa Doğru: Türk Demokrasisine ve Laikliğin Müsbet Bir Dini Anlayışta Tamamlanmasına Dair Düşünceler, Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti Neşriyatı, İstanbul 1957.
  • ZAPTÇIOĞLU Dilek (2012), Yeterince Otantik Değilsiniz Padişahım: Modernlik, Dindarlık ve Özgürlük, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Ziya Gökalp (2007), “Türk Medeniyeti Tarihi”, Kitaplar 1, Haz. Şevket Beysanoğlu ve diğerleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1305-1458
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye Paris Başkonsolosunun Raporuna Göre İkinci Dünya Savaşı Sırasında Almanların Paris’i İşgali

Hüseyin KALEMLİ

Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi’nin Şeyh Sait İsyanı’na Bakışı

Aytekin ERSAL

1944 Ayvalık Depremi ve Sosyo-Ekonomik Sonuçları

Serap TAŞDEMİR

İktidar-Spor Kurumları İlişkileri Bağlamında İki Dünya Savaşı Arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin Katıldığı Olimpiyatlar (1924 Paris, 1928 Amsterdam, 1936 Berlin)

Efdal AS

İspanya İç Savaşında (1936-1939) Türkiye’nin Dış Politikası

Gültekin K BİRLİK