Ülkemizde son yıllarda özel öğretime ihtiyaç duyan öğrencilerin kaynaştırma yolu ile eğitim almaları sağlanmaya çalışılmaktadır. Bununla birlikte kaynaştırma eğitiminin dayandığı eğitsel teorileri ve milli eğitim politikamızı bir şekilde etkileyen İslam’ın kaynaştırma eğitimine yönelik yaklaşımını bilimsel olarak ortaya koyan çalışmalar yapılmamıştır. Bu eksiklik yapılan bu çalışmanın gerekçesini oluşturmaktadır. Bu çalışma kaynaştırma eğitiminin dayandığı eğitsel teorileri ve İslam’ın kaynaştırma eğitimine yaklaşımını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada veriler alanyazına dayalı olarak elde edilmiştir. İslam’ın kaynaştırma eğitimine yaklaşımı Kur’an ve Sünnet üzerinden tartışılmıştır. Sonuç olarak, Tümleşik Eğitim Teorisi (Integrated Education Theory), Bilişsel Demokratik Teori (Cognitive Democrative Theory) ve Embriyonal Gelişimin Kusurlu Oluşu (Dysontogenesis) teorilerinin kaynaştırma eğitimine teorik olarak kaynaklık edebileceğini söylemek mümkündür. Ayrıca Kur’an’da kaynaştırma eğitimine yönelik ayetlerin ve Hz. Peygamber’in söz ve uygulamalarının olmamasına rağmen Kur’an’ın genel ilkelerinden ve Hz. Peygamberin sünnetinden hareketle İslam’ın kaynaştırma eğitimine olumlu yaklaştığı söylenebilir. Bu sonuca bağlı olarak örgün eğitimde “en az sınırlandırılmış eğitim ortamı” ilkesi bağlamında eğitim yapılmalıdır.Özet: İnsanın potansiyelini artıran ve kullanmasını sağlayan eğitimin, akranlarından ciddi olarak farklılaşan ve özel eğitime gereksinim duyan kimselere nasıl verilebileceği tartışıla gelen bir konudur. Son yıllarda literatürde öne çıkan iki görüş bulunmaktadır: Birincisi özel gereksinimli bireylerin kendilerine benzeyen öğrenciler ile özel mekânlarda eğitim almalarını savunan ‘ayrıştırıcı’ görüştür. Bu görüş özel gereksinimli öğrencilerin ayrı yatılı/ gündüzlü özel eğitim okulları ve normal okulların bünyelerinde yer alan özel eğitim sınıflarında eğitim almalarını savunmaktadır İkincisi ise bu öğrencilerin akranları ile beraber kaynaştırma eğitimi almalarının gerektiğini savunan ‘birleştirici (kaynaştırma) görüştür.  Ülkemizde son yıllarda özel öğretime ihtiyaç duyan öğrencilerin daha çok birinci gruba alternatif olarak ortaya çıkan kaynaştırma yolu ile eğitim almaları sağlanmaya çalışılmaktadır. “Daha az kısıtlanmış ortam” iddiasıyla yapılan bu eğitim için sürekli yeni düzenlemeler ile öğrencilerin koşulları düzeltilemeye çalışılmaktadır.Bu çalışma, kaynaştırma eğitimine dayanak olabilecek teorileri ve İslam’ın kaynaştırma eğitimine yaklaşımını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada bu amaç doğrultusunda aşağıda yer alan sorulara cevap bulmaya çalışılacaktır.1. Kaynaştırma eğitimine dayanak olabilecek eğitsel teoriler ve iddiaları nedir?2. Kur’an ve Sünnette kaynaştırma eğitimine dair hangi ilkeler vardır?Bu çalışma kaynaştırma eğitiminin kuramsal temellerine zemin oluşturabilecek genel görüşlerin tartışmaya açması ve İslam’ın kaynaştırma eğitimine yaklaşımını incelemesi açısından önemlidir. İmkânlar ölçüsünde ulaşılabilen İngilizce ve Türkçe kaynaklar incelenerek hazırlanan çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden alan yazına dayalı kuramsal inceleme yöntemi ile desenlenmiştir. Alanyazında kuramsal incelemelerin yetersizlikleri arasında sayılan ‘ulaşılabilirlik durumu’ bu çalışmanın önemli bir sınırlılığı olsa da ileride yapılacak çalışmalara kuramsal bir zemin oluşturması ve alanyazındaki önemli bir boşluğu doldurması, çalışmanın önemini belirlemektedir.Çalışmada ele alınan Tümleşik eğitim teorisi, Bilişsel demokratik teori ve Dysontogenesis teorileri kaynaştırma eğitimin teorik temellerinin atılmasında işe konuşulabilecek teorilerdir. Tümleşik eğitim teorisi Whitedhead’s eğitim felsefesine dayanmaktadır. Bu felsefe; bireyi bir bütün olarak görür. Amaç, sadece zekâlarını kullanma suretiyle kişi ya da kişileri onlara para kazandırmak veya bir meslek sahibi yapmak değildir. Bunun yerine, potansiyelini en iyi şekilde kullanmasına yardımcı olarak hem bireyin hem de toplumun bir bütün olarak mutlu olmasını sağlamaktır. Bu modelde; duyguyu, zihni, vücudu ve maneviyatı bir bütün olarak geliştirmek esas alınmaktadır. İnsan yaşamının farklılığı, kutsallığı ile bu farklılık ve kutsallığı öğrenmeye olan ihtiyaç; bütünleşik eğitim teorisinin temel dayanaklarıdır. Yaratılışı ve farklılığı takdir edilen bu modelde, bütün insanlar eşit olarak görülür. Bu modelde, takdir edilme, “güzel”e olduğu gibi “doğal olan”adır da. Bu sebeple farklılığından dolayı hiçbir kimse böyle bir ortamda kendini kötü hissetmez. Kendilerine verilen değerden ötürü her bireyin öğrenme aşkı ve idealleri canlı kalır. Birey aklını kullanarak yaşamın anlamı ile okul arasında irtibat kurar.Bilişsel demokratik teorisi, eğitimde farklı grupları dikkate alarak, hiçbir bireyin “yabancılaşma, baskı ve önemsiz olma”  gibi duyguları hissetmemesi için eğitsel düzenleme yapılması gerektiği savunan teoridir.  Demokrasi ve vatandaşlık olgusuna vurgu yapan bu teori, epistemolojik ilkeler ışığında sosyal kaynaştırmayı hedeflemektedir. Teori, sosyal değişim ile eğitim alanındaki değişimin birbirlerini desteklemesinden hareket etmektedir. Teoriye göre demokratik vatandaşlığın oluşması, okul ortamının öğrencinin demokratik değerleri içselleştirebileceği mekânlar olması ile mümkündür. Bu da farklı seviyede bulunan her kesimi eşit bir biçimde dikkate alma ile sağlanır. Bu teoriye göre okulda sınıf ortamı, disiplin, program, hak, kararlara katılım, eğitim öğretim etkinlikleri gibi unsurlar demokratik değerlere göre düzenlenmelidir. Böyle bir ortamda faklı olan özel eğitim öğrencileri kendilerine yer bulurlar.Vigotsky’nin dysontogenesis tezi, yine kendisinin ortaya attığı sosyal öğrenme teorine dayanmaktadır. Onun bu teorisi özel eğitimde kaynaştırma ile ilgili metodolojik bir çerçeve çizmiştir. Teori, bilginin sosyal olarak iletişimle elde edildiğini dile getirir. Teoriye göre bilgi insanın zihninde gerçekleşen bir şey olmaktan ziyade, diğer insanlar ile beraber elde edilen bir öğedir. Bu teoriye göre eğitimde sadece sosyal bilginin oluştuğu beyne (head) ağırlık verme yerine, nefse, zihne, duyguya da yer verilmelidir. Teoriye göre engellilik durumu biyolojik bir hastalıktan ziyade, sosyal sapmadır. Bu sapma daha çok sosyal ilişkiler ve çevre tarafından şekillenir. Bundan dolayı toplumda yer edinmiş “normal olmayan çocuk” yaklaşımından da vazgeçilmelidir. Teori “zihinsel gerilik” kavramına karşı çıkmaktadır. Zira zihinsel engellilik, zihinsel gelişimin farklılığı ile izah edilmelidir. Bu teoriye göre, zihinsel gerilik, sosyal bir problem olduğundan; akranları ile ortak mekânda deneyimlenebilen örnekler üzerinden, uygun metotlarla eğitim verilmeye çalışılmalıdır. Öğrenciyi farklılığında dolayı normal akranlarından uzaklaştırmak, ona olumsuz sosyal koşullar oluşturmak olduğundan benliğinin zedelenmesine sebep olur. İncelediğimiz kadarıyla Kur’an- ı Kerimde çalışmanın konusu olan engellilere yönelik kaynaştırma eğitimine ilişin direkt bir ayet ya da ibare yer almamaktadır. Bununla birlikte toplumun hak üzerine bütünleşmesi, kaynaşması ve yardımlaşması ile ilgili ayetler vardır. Bu ayetlerden eğitimde kaynaştırmaya yönelik ilkeler çıkarılabilir. Hz. Peygamber engellilere değer vermiş ve toplumun onlara nasıl davranması gerektiği ile ilgili ilkeler ortaya koymuştur. Onları sık sık ziyaret etmiş, uygun işte istihdam etmelerini sağlamış, onları dikkate alarak ekonomik düzenin koşullarını belirlemiş, onore ederek iltifatlarda bulunmuştur. Başka bir ifade ile imkânlar dâhilinde engellilerin toplumdan kopmaması için gerekli önlemleri almaya çalışmıştır.  Örneğin Zahir bin Itban’ın ticarete devamını sağlayarak, Abdullah İbni Ümmü Mektum’dan cemaat namazlarına gelmesini isteyerek engellilerin toplumla bütünleştirme yollarını aramıştır. Bu uygulamalar günümüz kaynaştırma eğitimine yönelik olumlu bakış olarak görülebilir. Dört büyük halife döneminde kaynaştırma eğitimine yönelik uygulamalar devam etmiştir. 

In recent years in Turkey, it has been attempted to ensure that students who need special education are educated through inclusion. In the meanwhile, it became important to reveal scientifically the educational theories on which the inclusive education is based and the approach of Islam towards inclusive education that somehow has an influence on our national education policy. This study aims to examine the educational theories on which the inclusive education is based and the Islamic approach towards inclusive education. The data of the study was collected by literature review. As a result, it is possible to say that the underlying theories of inclusive education are integrated education theory, cognitive democrative theory and dysontogenesis theories. In addition, although there are no specific verses for inclusive education in the Qurʾān and the Sunnah, it can be said that Islam has an positive approach to the inclusive education in general. Depending on this result, formal education should be conducted in the context of the principle of “least restricted education environment”.Summary: It is a matter of controversy about how education that increases the potential of human beings can be given to people who differ from their peers and who need special education. In recent years, there have been two prominent views in literature on this issue: The first is the ‘discriminatory’ view, which advocates that individuals with special needs should receive education in special spaces with similar students. The second is the ‘integrative view’, which states that these students should receive inclusive education with their peers. This view defends that students with special needs should be educated in separate boarding/day special education schools and special education classes within the normal schools. Recently in Turkey it is aimed to provide education to the students who need special education mostly by means of inclusion as an alternative to the first group. For this education, which is held with the claim of a less restricted environment, the conditions of the students are constantly improved with new regulations.This study aims to reveal the theories that can be the basis of inclusive education and Islam's approach to inclusive education. In this study, I will try to find answers to the following questions.1. What are the educational theories and claims that can be the basis of inclusive education?2. What are the principles of inclusive education in the Qur’an and Sunnah?This study is important in terms of revealing general opinions that may be the basis of theoretical foundations of inclusive education and examining Islam’s approach to inclusive education. The study, which was prepared by examining the English and Turkish literature available within the scope of the possibilities, was designed with theoretical analysis method. Although ‘accessibility’, which is considered among the shortcomings of theoretical studies in literature, is an important limitation for this study, the fact that it constitutes a theoretical ground for future studies and fills an important gap in the literature determines the importance of the study.Integrated education theory, cognitive democratic theory and dyontogenesis theories can be regarded as the establishing theoretical foundations of inclusive education. Integrated education theory is based on Whitehead’s philosophy of education. This philosophy sees the individual as a whole. It does not intend to make people have a profession or make money by simply using their intelligence. Instead, it helps to ensure that both the individual and society as a whole are happy by helping them to make the most of their potential. This model is based on developing emotion, mind, body, and spirituality as a whole. The distinctness and sacredness of human life and the need to know about this sacredness are the main pillars of integrated education theory. In this model all people are seen equal. According to this theory, the “natural” as well as the “beautiful” is appreciated. Therefore, no one feels bad in such an environment because of its differences. Because of the value given to them, each individual’s love of learning and ideals remain alive. The individual makes use of his/her mind to make a connection between the meaning of life and the school.Cognitive democratic theory asserts that educational arrangements should be made to prevent any feelings of alienation, oppression, and insignificance by considering different groups in education. This theory, which emphasizes the phenomenon of democracy and citizenship, aims at social cohesion in the light of epistemological principles. The theory is based on the fact that social change and change in education support each other. According to the theory, the formation of democratic citizenship is only possible if the school environment is a place where students can internalize democratic values. This is achieved by equal consideration of each segment at different levels. According to this theory, elements such as classroom environment, discipline, program, rights, participation in decisions, educational activities should be organized according to democratic values. In such an environment, different special education students find a place for themselves.Vygotsky's dysontogenesis thesis is based on his theory of social learning. His theory provides a methodological framework for inclusion in special education. The theory states that information is obtained through social communication. In this theory, knowledge is an element that is acquired together with other people rather than something that happens in the human mind. According to this theory, instead of focusing on the brain (head), where social knowledge is formed, self, mind, emotion should be included in education. Also, disability is a social deviation rather than a biological disease. Social relations and the environment mostly shape this deviation. Therefore, the abnormal child approach that has become a place in the society should be abandoned. The theory opposes the concept of mental retardation. Because mental disability should be explained by the differences in mental development. According to this theory, mental retardation is a social problem; education should be provided with appropriate methods over the examples that can be experienced in a commonplace with their peers. Distracting the student from his/her normal peers due to his/her differences, creates negative social conditions and harms his/herself.As far as I have examined, there is no direct Qur’anic verse or phrase about inclusive education for the disabled. However, there are verses regarding the integration and solidarity of the society on righteousness. Principles for inclusive education can be drawn from these verses. The Prophet valued the disabled and settled the principles on how society should treat them. He frequently visited them, enabled them to employ appropriate jobs, determined the conditions of the economic order by considering them, and dignified them with honor. In other words, he tried to make provisions to prevent the disabled from being separated from society. For example he urged Zahir bin Itban to continue trade, asked Abdullah Ibn Umm Mektum to come to community prayers, thus he sought different ways to integrate disabled people into society. These practices can be seen as a positive outlook towards the mainstreaming education of today. In the period of the four great caliphs, practices for mainstreaming education continued.